Formula D: Formule 1 en straatrace actie in één doos!

In het bordspel Formula D kruipen de spelers in de huid van een formule 1 coureur. Natuurlijk moet je zo snel mogelijk de rondjes op het circuit afwerken. Maar domweg gas geven gaat niet werken, want wanneer je de bochten te snel ingaat, vlieg je onherroepelijk van de baan. Het is dus zaak de juiste versnelling te kiezen en natuurlijk je tegenstanders te ontwijken. Alleen zo kom je heelhuids over de finish. Formula D is ontworpen door Laurent Lavaur en Eric Randall en wordt uitgegeven door Asmodee sinds 2008. Er zijn vijf uitbreidingscircuits voor uitgebracht. Het spel kan met twee tot tien spelers worden gespeeld. De speelduur is sterk afhankelijk van het aantal spelers, maar op de doos staat 60 minuten aangegeven. Het spel is een heruitgave van Formula Dé uit 1991 met een aantal aanpassingen en toevoegingen. Onderaan vind je een paragraaf met daarin de sterke en zwakke punten van het spel.

Wat zit er in de doos

Het spel bestaat uit de volgende onderdelen:

• Een dubbelzijdig racecircuit bestaande uit twee borden
• Zes gekleurde dobbelstenen voor de zes verschillende versnellingen
• Een zwarte dobbelsteen
• Spelregels voor het basisspel
• Spelregels voor het volledige spel
• Twintig fiches voor brokstukken of weersomstandigheden

En dan voor iedere speler:

• Een F1 wagen
• Een GT wagen
• Een spelersbord
• Een coureur kaart
• Een versnellingspook
• 6 zwarte pionnetjes voor de structuurpunten

Verschillende varianten

Het speelbord van Formula D is tweezijdig. Aan de ene kant staat het Formule 1 circuit van Monaco afgebeeld. Op de andere kant staat een fictief straatrace circuit genaamd Race City. Het spel kan daardoor op drie manieren gespeeld worden:

• Basisregels op Formule 1 circuit
• Volledige regels op Formule 1 circuit
• Straatrace

De rest van de beschrijving in dit spel zal op basis van de volledige regels zijn. In hoeverre de straatrace daarvan afwijken staat in een losse paragraaf beschreven.

Basisregels
De volledige regels zijn niet zo ingewikkeld dat het absoluut noodzakelijk is eerst met de basisregels te gaan spelen. De basisregels zijn eigenlijk zo eenvoudig dat daarmee een deel van de charme van het spel wegvalt. Je kunt wel overwegen met de basisregels te beginnen om het spel te leren, maar realiseer je dat het spel pas tot zijn recht komt met de volledige regels. Je zult waarschijnlijk nooit meer met de basisregels spelen, eens je het volledige spel hebt gespeeld.

Basis idee

Formula D is een racespel. Het is dus de bedoeling om als eerste over de finish te komen. Om dat te bereiken moet je zo snel mogelijk rijden. Het rijden gebeurt door in elke beurt met een dobbelsteen te gooien en je het gegooide aantal vakjes vooruit te verplaatsen. Je moet je auto altijd het gegooide aantal vakjes verplaatsen. Echter net als in een echte race kun je niet een hele race lang met vol gas rijden. Voordat je een bocht inrijdt zal je de juiste snelheid moeten kiezen om er niet uit de te vliegen. Hoe scherper de bocht, hoe langzamer je zult moeten rijden. Daarnaast zal je andere wagens moeten inhalen en kan er een botsing ontstaan. Heb je teveel schade dan val je uit en lig je uit het spel.

Start van het spel

Aan het begin van het spel gooien alle spelers met de zwarte dobbelsteen. Diegene die het hoogst gooit, mag vooraan starten. Daarna speler alle spelers achter elkaar, waarbij de speler die het verst vooraan ligt steeds begint. In de eerste beurt gooit een speler één keer met de dobbelsteen om te bepalen of deze een snelle, normale of langzame start maakt. Bij een snelle start schiet de wagen meteen vier vakjes vooruit. Bij een normale rijdt de speler normaal weg in de eerste versnelling. Bij een langzame start is de motor afgeslagen, en slaat de speler de eerste beurt over.

Schakelen en dobbelen

Formula D draait voor een groot deel om de versnellingsbak en bijbehorende dobbelstenen. Iedere auto heeft zes versnellingen en bij iedere versnelling hoort een specifieke dobbelsteen. De spelers hebben een eigen spelersbordje met daarop een versnellingsbak waar de plastic versnellingspook ingezet kan worden. Hiermee wordt bijgehouden in welke versnelling de auto van de speler staat. Iedere versnelling heeft dezelfde kleur als de bijhorende dobbelsteen. De versnelling bepaalt welke waarde je kunt gooien. Zo gooi je in de eerste versnelling 1 of 2. In de zesde versnelling gooi je tussen de 21 en de 30. Zie onderstaande tabel voor een overzicht:


Aan het begin van een beurt mag een speler schakelen. Er kan echter maar één versnelling omhoog geschakeld worden. Een speler mag ook ongestraft één versnelling omlaag schakelen. Als het nodig is, mag een speler ook versnellingen overslaan bij het terugschakelen, maar dat gaat wel ten koste van de auto. Daarbij kunnen er maximaal drie versnellingen overgeslagen worden en is de ontstane schade afhankelijk van dat aantal.

Bochten in Formula D

Het goed in schatten van bochten is cruciaal in de racesport en in Formula D is het niet veel anders. Bij iedere bocht staat op het bord aangegeven hoe vaak een speler moet stoppen. Met stops wordt bedoeld: het minimaal aantal beurten dat een speler in de bocht moet staan. Zo zijn er bochten met een, twee of drie stops. Daardoor is het zaak de juiste versnelling te kiezen, zodat je niet te snel gaat en de bocht in één beurt probeert te nemen. Meestal zal je terug moeten schakelen om het vereiste aantal stops te maken. Ga je onverhoopt toch de bocht te snel door, dan levert dat schade op.

Schade model

Naast de versnellingsbak is er op ieders spelersbordje ook ruimte om de status van de auto bij te houden. De zes onderdelen worden in de hieronder staande tabel opgenoemd. Het getal geeft het aantal structuurpunten (SP) aan dat iedere speler bij de start van het spel krijgt. De derde kolom geeft kort aan waardoor het onderdeel beschadigd kan raken.

Banden

Een speler gaat te snel een bocht door wanneer een verplichte stop wordt gemist. Ieder vakje dat de speler de bocht voorbij schiet, levert schade aan de banden op.

Remmen

Een speler mag altijd remmen. Ieder vakje dat de speler eerder wil stoppen kost hem één structuurpunt van de remmen. Een speler kan bijvoorbeeld remmen om te voorkomen dat hij de bocht uitglijdt, of omdat de weg geblokkeerd is door een andere speler. Bij remmen van één tot en met drie vakjes beschadigen alleen de remmen, bij vier tot en met zes vakjes ook de banden. Er kan niet meer dan zes vakjes worden geremd.

Versnellingsbak

De schade die ontstaat bij het overslaan van versnellingen bij het terugschakelen is als volgt:

Carrosserie

De carrosserie raakt beschadigd wanneer er een botsing optreedt met een tegenstander. Zodra een wagen naast of achter een tegenstander eindigt is er een kans op een aanrijding. Beide spelers gooien elk met de zwarte dobbelsteen. Gooit een speler een 1, dan raakt de speler één carrosserie structuurpunt kwijt. Loopt een speler schade op, dan moet er een brokstukfiche op het huidige vakje achterblijven.

Motor

De motor kan beschadigd raken doordat de speler te snel rijdt. Dit kan alleen gebeuren wanneer de maximale worp gegooid wordt in de vijfde of de zesde versnelling. Nadat de speler zijn wagen verplaatst heeft moeten alle spelers, inclusief diegene die gooide, met de zwarte dobbelsteen gooien. Wordt er 1-4 gegooid, dan kost dat de speler één motor structuurpunten. Loopt een speler schade op, dan moet er een brokstukfiche op het huidige vakje achterblijven.

Wegligging

Wanneer een speler over een vakje met een brokstuk rijdt, moet de speler met de zwarte dobbelsteen gooien. Wordt er 1-4 gegooid, dan kost dit de speler een wegligging structuurpunt.

Uit de race

Er zijn drie redenen waarom een speler kan uitvallen:

• Een onderdeel raakt een structuurpunt kwijt, terwijl de structuurpunten van dat onderdeel al op zijn.
• Een speler moet meer dan zes vakjes remmen.
• Een speler slaat meer dan één verplichte stop over in een bocht.

Als een speler uitvalt, is dit definitief en speelt de speler de rest van het spel niet meer mee. Op de plek waar de auto is gecrashed, wordt een brokstukfiche neergelegd.

Slipstream

Een speler kan onder bepaalde omstandigheden gebruik maken van de slipstream van een tegenstander voor hem. De volgende voorwaarden gelden:

• De speler rijdt in de vierde versnelling of hoger
• De speler rijdt in dezelfde of een hogere versnelling als de voorligger
• De speler eindigt zijn verplaatsing vlak achter de voorligger
• De speler heeft niet geremd om achter de voorligger terecht te komen

Door de slipstream mag de speler drie extra vakjes verplaatsen. Het eerste vakje moet een zijwaartse beweging zijn. Alle drie vakjes moeten gebruikt worden. De speler mag wel een remmen structuurpunt opofferen om een vakje minder te verplaatsen. Komt de speler door slipstream achter een andere wagen terecht waarbij weer aan de slipstream voorwaarden wordt voldaan, dan mag de speler nogmaals drie vakjes verder. Een speler mag altijd zelf kiezen wel of niet van slipstream gebruik te maken.

Aantal rondes

Normaal gesproken worden er twee rondes gereden. Uiteraard kan je hier mee variëren. Aangezien de duur van een spelletje Formula D sterk afhangt van het aantal spelers, kun je het aantal te spelen rondes hier ook op afstemmen.

Pit stop

Wanneer er meerdere rondes gereden worden, kan er een pit stop gemaakt worden. De banden zijn het enige onderdeel dat gerepareerd kan worden tijdens een pit stop. Daarnaast gelden de volgende regels:

• In de pit moet je tot aan het vakje in de kleur van je team rijden. Gooi je hoger, dan stop je toch.
• Inhalen is niet mogelijk in de pit.

Een worp van de zwarte dobbelsteen bepaalt of er een snelle of langzame pit stop wordt gemaakt. Wordt er 1-10 gegooid, dan is er sprake van een snelle stop. De speler halveert het aantal gegooide ogen (naar boven afronden) en rijdt meteen dat aantal verder. De wagen staat in de vierde versnelling voor de volgende beurt. Wordt er echter 11-20 gegooid, dan blijft de wagen in de pit staan. De volgende beurt mag de speler kiezen uit de eerste tot en met de vierde versnelling om in weg te rijden volgens de normale regels.

Additionele regels

Formula D biedt de mogelijkheid om met bepaalde optionele regels te spelen. Je kunt deze regels naar eigen inzicht combineren of variëren.

• Zelf de verdeling van de structuurpunten van de wagen kiezen.
• Individuele tijdritten om de startposities te bepalen.
• Aantal te rijden rondes.
• Weersomstandigheden: Mooi weer, wisselvallig en regen met daarbij horende bandenkeuze.
• Variëren met pit stops en de mogelijke herstelmogelijkheden.
• Rijden in teams van twee personen

Straatraces

De Formula D straatraces hanteren grotendeels dezelfde regels als de hierboven beschreven regels. Een belangrijk verschil is dat iedere speler een unieke coureur is. Iedere coureur heeft een andere verdeling van de structuurpunten, waardoor de sterke en zwakke punten anders liggen. Daarnaast heeft iedere coureur nog een speciale unieke kracht die tijdens het spel ingezet kan worden.

Nitro

Iedere speler heeft een nitro die in iedere ronde eenmaal gebruikt kan worden. De speler mag tijdens zijn beurt na het werpen van de dobbelsteen bepalen of hij de nitro wil gebruiken. De nitro geeft een extra verplaatsing die gelijk is aan de huidige versnelling. Dus in vierde versnelling gaat de speler nog eens vier vakjes verder. Alle extra vakjes moeten gebruikt worden, tenzij de speler remt.

Het straat race circuit

Het straatrace circuit bevat speciale elementen. Op de straat race circuits uit uitbreidingen zijn andere elementen aanwezig. Hier worden de de elementen van het Race City circuit uit het basisspel genoemd:

• Geluidszone: Boze buurtbewoners schieten op je wagen - dobbel voor schade.
• Het commissariaat: De snelheid van alle wagens worden gemeten - de snelste coureur krijgt 2 structuurpunten naar keuze.
• De zone: Slecht onderhouden weggedeelte - spelers moeten vaak dobbelen voor schade aan de wegligging.

Bij races of meerdere rondes, krijgen de spelers 2 structuurpunten naar keuze bij het overschrijden van de eindstreep. Er is wel een pit straat, maar die wordt alleen gebruikt wanneer besloten wordt met de gewone Formule D regels te racen op het Race City circuit.

De coureurs en hun eigenschappen

Uitbreidingen

Er zijn inmiddels vijf uitbreidingen voor Formula D verschenen. Elke uitbreiding bestaat uit een tweezijdig tweedelig bord. Voor straatrace circuits zijn regels bijgesloten wanneer er speciale elementen op het circuit aanwezig zijn.

• Formula D: Circuit 1 - Sebring & Chicago: Sebring is een Formule 1 circuit; Chicago is een straatrace circuit.
• Formula D: Circuit 2 - Hockenheim & Valencia: Twee Formule 1 circuits.
• Formula D: Circuit 3 - Singapore & The Docks: Twee straatrace circuits.
• Formula D: Circuit 4 - Baltimore & Budhh: Sebring: Twee Formule 1 circuits.
• Formula D: Circuit 5 - New Jersey & Sotchi: New Jersey is een straatrace circuit; Sotchi is een Formule 1 circuit.

Formula Dé

Formula D is een heruitgave van Formula Dé uit 1991. Beide spellen zijn eigenlijk hetzelfde. De componenten van de heruitgave zijn mooier uitgevoerd. In Formula Dé heeft iedere speler geen spelersbordje, maar een vel papier met een potlood, om de schade en huidige versnelling bij te houden. In Formula Dé zit ook een tweezijdig bord, met aan de ene kant het Monaco circuit en aan de andere kant het Zandvoort 1 circuit. In Formula Dé zijn geen straatrace regels aanwezig.

Formula Dé uitbreidingen

Wat Formula Dé vooral interessant maakt voor spelers van de nieuwe Formula D zijn de vele uitbreidingen die uitgegeven zijn. Het lastige is dat deze moeilijk te vinden zijn. De volgende uitbreidingen zijn verschenen:

• Formula Dé Circuits 3 & 4: Zandvoort 2 & SPA-Francorchamps
• Formula Dé Circuits 5 & 6: Kyalami & Ferrari Autodromo
• Formula Dé Circuits 7 & 8: Magny-Cours & Monza
• Formula Dé Circuits 9 & 10: Estoril & Interlagos
• Formula Dé Circuits 11 & 12: Watkins Glen & Silverstone
• Formula Dé Circuits 13 & 14: Montreal & Long Beach
• Formula Dé Circuits 15 & 16: Hockenheim & Zeltweg
• Formula Dé Circuits 17 & 18: Buenos-Aires & Barcelona
• Formula Dé Circuits 19 & 20: Suzuka & Melbourne
• Formula Dé Circuits 21 & 22: Budapest & Nürburgring
• Formula Dé Circuits 23 - 26: USA Track Pack #1
• Formula Dé Circuits 27 - 30: USA Track Pack #2
• Formula Dé Circuits 31 & 32: Zhuhai & Sepang
• Formula Dé Circuit 33: 10th Anniversary
• Formula Dé Circuits 34 & 35: Bahrain & Shanghai

De twee Zandvoort circuits kunnen aan elkaar gelegd worden, zodat er een dubbel zo groot circuit ontstaat.

Wat maakt Formula D leuk

Formula D is een leuk relatief eenvoudig race spel. Het thema spreekt veel mensen aan en het grote speelbord geeft het gevoel dat er op een groot circuit wordt gereden. De vele uitbreidingen zorgen ervoor dat er gevarieerd kan worden. En dat geldt niet alleen voor hoe het er uit ziet. Ook de tactiek en speelervaring verschilt per circuit.

Aantal spelers en interactie

Eén van de zaken die Formula D doet opvallen is dat het met tien spelers gespeeld kan worden. Dat is toch vrij uitzonderlijk voor een bordspel. Er is voldoende interactie tussen de spelers, doordat je regelmatig elkaar in de weg rijdt, of naast elkaar stopt, waardoor je moet dobbelen om te kijken of er sprake van een aanrijding is. Wanneer je wagen al de nodige schade heeft geleden, kunnen andere spelers zelfs proberen je uit de race te werken door naast je te stoppen. In de straatrace versie is de interactie nog wat sterker aanwezig.

Regels en complexiteit

De regels zijn op zich vrij eenvoudig, maar er zijn wel een relatief groot aantal regels als het gaat om bochten en schade. Al die regels zijn goed te begrijpen, maar bij een eerste of tweede keer spelen is het lastig om alle regels steeds in het achterhoofd te houden. En omdat je als speler echt uit kan vallen, is het wel van belang te weten welke risico's je aan het nemen bent. Alle regels passen wel goed in het race thema en zijn daarom wel goed uit te leggen. Een voordeel daarbij is dat er basisregels en volledige regels zijn. Maar ook als de volledige regels gespeeld worden, kunnen bepaalde zaken achterwege gelaten worden, zoals slip stream of pit stops, waardoor het spel voor beginners wat toegankelijker wordt.

Teams en competitie

Ook de mogelijkheid om bij een even aantal spelers in teams te gaan rijden is een leuke mogelijkheid waar toch weer andere tactiek bij komt kijken. Geluk speelt een stevige rol in het spel door het dobbelen, maar als speler heb je zelf invloed in hoeveel risico je wilt nemen. Zo zijn er vaak momenten zijn waarbij je voor safe kunt gaan, maar ook een gokje kunt nemen, door net een hogere versnelling te kiezen. Dit maakt het spel erg leuk en zorgt voor de nodige spanning en onverwachte momenten.
Formula D leent zich ook uitstekend om een competitie mee te spelen. Door de vele beschikbare uitbreidingen kan er eenvoudig een racecompetitie opgezet worden. De winnaar van de competitie is diegene die de meeste punten uit alle races heeft gehaald. Hierdoor wordt er een extra dimensie aan het spel toegevoegd, en gaat het niet meer om een spelletje. Omdat er ook punten toegekend worden aan spelers die niet eerste zijn geworden, blijft het zaak zo hoog mogelijk te eindigen, ook al kun je geen eerste meer worden.

De belangrijkste nadelen

De belangrijkste nadelen/minpunten aan Formula D zijn:

• Een speler kan echt uit de race gaan. Gedurende de rest van het spel doet deze dan niet meer mee.
• De Nederlandse vertaling van de spelregels zijn niet erg goed en bevatten zelfs een aantal fouten.
• Soms is de afstand tussen spelers zo groot, dat er niet zoveel spanning meer is.

Lees verder

• Wat is er mis met de klassieke bordspellen?
• Hoe het beste kennis te maken met de moderne bordspellen
• Carcassonne: Wie legt de grootste steden in Zuid-Frankrijk?
• Dixit: met recht een gezelschapsspel!
• Ticket To Ride: Een avontuurlijke treinreis door Amerika!