Verschillende camera-objectieven (cameralenzen)

Als je een nieuwe spiegelreflexcamera gaat kopen kun je ervoor kiezen alleen een zogenaamde body - camera - aan te schaffen of een body plus een objectief - een lens -. Met name de lens is belangrijk bij fotografie omdat deze bepaalt welk gedeelte er wel of niet duidelijk wordt weergegeven op je foto en het is dan ook aan te raden een lens te kiezen die past bij hetgeen je wilt fotograferen. Zo zal je met een telelens slecht uit de voeten kunnen bij het fotograferen van landschappen en is een groothoeklens niet de meest geschikte lens om portretten mee te maken.

Inhoud

• Werking lens en body
• Soorten objectieven
• (Super) snelle lens

Werking lens en body

Kort en simpel gezegd heb je zowel een camera (body) als een lens (objectief) nodig om foto's te maken waarbij je de body kunt zien als het brein van de camera en de lens als haar ogen. De ene kan niet zonder de andere werken maar in tegenstelling tot de beperkte keuze in body's is de keuze uit het verschillende aantal objectieven enorm. De reden hiervoor is simpelweg gelegen in het feit dat de lens uiteindelijk de mogelijkheden van de camera bepaalt door objecten juist zeer dichtbij te halen of juist in een zo groot mogelijk formaat weer te geven. Zonder de lens die bepaalt wat er wordt weergeven kan de body de gegevens niet verwerken en omzetten tot een foto. Andersom geldt dat de body zonder lens niet kan bepalen wat de juiste sluitertijd of de juiste hoeveelheid lichtval is om de foto goed te kunnen weergeven. Mocht je op een gegeven moment tegen de beperkingen van je eigen camera aanlopen besef dan dat het beter is om een nieuwe lens aan te schaffen aangezien de kans dat je hier je doel wel mee bereikt groter is dan bij het aanschaffen van een nieuwe body en je huidige lens te behouden.

Soorten objectieven

Zodra je op zoek gaat naar een nieuwe lens zal je al snel tot de ontdekking komen dat het aanbod vandaag de dag overweldigend groot is. En het is dan ook belangrijk om vooraf goed te bepalen aan welke eisen je nieuwe lens moet voldoen. Fotografeer je graag in de stad dan kan het makkelijk zijn om zowel een groothoek- als zoomlens te gebruiken maar bij het fotograferen van landschappen is een zoomlens vaak weer overbodig.

Alles-in-één-zoomlens

Deze lens heeft - zoals de naam al zegt - meerdere opties in één lens en biedt de fotograaf zowel de mogelijkheid om flink in te zoomen op het onderwerp als flink uit te zoomen als hij meer van zijn omgeving wil laten zien. De alles-in-één-zoomlenzen
hebben vaak een bereik van 18 tot 200 millimeter en hebben als grootste voordeel dat ze het wisselen tussen andere lenzen overbodig maakt. De alles-in-één-lenzen zijn zeer geschikt voor mensen die graag fotograferen op reis of tijdens een wandeling en zijn ook goed te gebruiken op drukke plaatsen of in de stad. De lens zelf is over het algemeen genomen niet zo heel groot waardoor hij mensen niet 'afschrikt' als je ze wilt fotograferen en in combinatie met een statief kun je deze lens ook gebruiken voor het fotograferen van landschappen. Helaas hangt er aan deze alleskunner vaak wel een duurder prijskaartje omdat er meerdere functies van verschillende lenzen in één objectief worden gecombineerd.

Groothoeklens

De groothoeklens is - net als de meeste lenzen - geschikt voor één doel namelijk zo veel mogelijk van de omgeving op één foto weergeven. De groothoeklenzen hebben vaak een bereik van 24 tot 35 millimeter en hun werking is te vergelijken met die van een breedbeeldtelevisie. Doordat het beeld wijder is wordt er meer van de omgeving getoond waardoor men een beter plaatje krijgt van het geheel. Aangezien de lens letterlijk meer van haar omgeving laat zien dan de andere lenzen is ze bij voorkeur geschikt voor landschapsfotografie, maar houd je hier niet te veel aan vast. Ook met een groothoeklens kun je diverse creatieve foto's maken door juist één onderwerp centraal te zetten in de foto of iets vanuit een onverwachte hoek te fotograferen. Besef alleen wel dat een groothoeklens niet geschikt is voor natuurfotografie aangezien de mogelijkheden om in te zoomen in zijn geheel niet of in zeer beperkte maten aanwezig zijn!

Groothoekzoomlens

De groothoekzoomlens is een lens die de mogelijkheden van een groothoeklens nog verder benut doordat je - indien gewenst -nog verder kunt uitzoomen dan bij een gewone groothoeklens. In tegenstelling tot een gewone groothoeklens hebben de groothoekzoomlenzen een bereik van 12 tot en met 24 millimeter waarbij de varianten met een bereik groter dan 12 millimeter ook wel een fish-eye lens (ook wel visoog-lens) wordt genoemd. De groothoekzoomlens is uitermate geschikt voor landschapsfotografie maar kan ook zeer nuttig zijn bij het fotograferen van architecturale projecten zoals gebouwen.

Macrolens

De macrolens is ontwikkeld voor het maken van zeer gedetailleerde close-up foto's van mensen, dieren of objecten. Met name bloemen en insecten zijn een veel gefotografeerd onderwerp in de macrofotografie omdat deze kleine onderwerpen zich uitstekend lenen om de grootsheid van de details te laten zien. De macrolens staat bekend om zijn zeer beperkte scherpte/diepte werking wat zowel het na- als het voordeel van de lens is. Wil je je onderwerpen zo scherp én gedetailleerd mogelijk in beeld brengen dan kun je beter kiezen voor een andere lens aangezien de macrolens de eigenschap heeft slechts een zeer klein gedeelte van de foto scherp af te beelden en de rest juist zo onscherp mogelijk. Daarnaast luistert het fotograferen met een macrolens zeer nauw omdat een kleine afwijking in de horizontale of verticale lijnen van de foto zeer uitvergroot worden weergegeven en de lens daarnaast zeer gevoelig is voor trillingen of bewegingen. Wil je met een macrolens aan de slag dan is het aan te raden om te werken vanaf een statief en de zelfontspanner van je camera te gebruiken of een draadontspanner aan te schaffen zodat het indrukken van de sluiterknop geen trillingen veroorzaakt.

Super telelens
De super telelens heeft mede door zijn formaat en het feit dat hij veel door paparazzi fotografen werd gebruikt al snel de bijnaam paparazzitoeter gekregen en is in staat zeer nauwkeurig in te zoomen over grote afstanden. De lenzen zijn vaak enorm groot en zwaar en dienen tijdens het gebruik dan ook ondersteund te worden door een monopod - een éénbenig statief -. De lenzen hebben een bereik van standaard 300 tot 600 millimeter maar zijn zelfs verkrijgbaar in 700 millimeter en hoger. De lenzen zijn met name geschikt voor het fotograferen van sportwedstrijden, dieren in de natuur zoals vogels of voor het maken van luchtfoto's en zal je dan ook niet snel bij een hobbyfotograaf tegen komen. Houd er tevens rekening mee dat je met een super telelens geen foto's 'uit de hand' kunt maken en het niet zo makkelijk is de lens op te bergen vanwege zijn formaat en gewicht.

Telezoomlens

De telezoomlens is een uitgebreide versie van de zogenaamde telelens aangezien je met deze lens wel kunt in- of uitzoomen en bij een gewone telelens niet. De gewone telelens heeft een vaste brandpuntsafstand waardoor je alleen kunt in- en uitzoomen door dichterbij of verder weg van je onderwerp te gaan staan wat niet in alle gevallen even handig is. Door de variabele brandpuntsafstand van de telezoomlens heb je de mogelijkheden om te zoomen wel en is deze lens dus een stuk makkelijker en veelzijdiger in gebruik. Het bereik van de telezoomlenzen varieert flink en het is dan ook volledig afhankelijk van je wensen en budget welk bereik voor jou het meest geschikt is.

Tilt- en shiftlens

De zogenaamde tilt- en shiftlenzen (vrij vertaald kantelbare en verschuifbare lenzen) zijn een soort apart. De lenzen zijn vooral bekend in de architectuurfotografie aangezien ze het kromtrekken van hoge gebouwen tegen gaan. Bij vele lenzen is het weergeven van hoogte en diepte één van de moeilijkste punten om goed over te brengen van de lens naar het brein van de camera en het wil dan ook nog wel eens voorkomen dat hoge gebouwen op de uiteindelijke foto naar voren lijken te hellen. Met een tilt- en shiftlens kun je dit effect tegen gaan doordat je de mogelijkheid hebt de lens te kantelen of te verschuiven waardoor je een betere en realistische weergave van de werkelijkheid kunt geven. Helaas zijn de tilt- en shiftlenzen technisch zeer ver ontwikkeld en daardoor behoorlijk duur om aan te schaffen.

Lensbaby

De lensbaby doet zijn naam eer aan aangezien ze letterlijk de jongste telg in de lenzenfamilie is. De lensbaby is een lens die vooral wordt gebruikt voor het verkrijgen van creatieve effecten en is voor de meeste (hobby) fotografen een leuk objectief om aan hun verzameling toe te voegen, maar behoort vaak niet tot de standaard uitrusting. De kracht van de lensbaby zit hem in het feit dat je het focuspunt van de foto zelf kunt bepalen waardoor je een deel van de foto zeer scherp kunt weergeven en de rest van de foto een dromerig en wazig effect krijgt. Houd er wel rekening mee dat het bedienen van een lensbaby anders is dan het bedienen van de 'gewone lenzen' aangezien je de lensbaby met je duim en wijsvinger op de juiste plaats duwt en/of draait en deze vasthoudt als je afdrukt.

Fish-eye lens
De fish-eye lens is net als de lensbaby een lens die voornamelijk bedoelt is voor creatief gebruik en de eigenschap heeft om alles wat dichtbij is zeer groot weer te geven en alles dat veraf is zeer klein. Door dit effect kunnen met een fish-eye lens kenmerkende bolvormige foto's worden gemaakt met wel 180° graden zicht! De fish-eye lens leent zich uitstekend voor allerlei vormen van creatieve fotografie en kun je zowel gebruiken voor het fotograferen van dieren, mensen en/of objecten.

(Super) snelle lens

De zogenaamde (super) snelle lenzen zijn eigenlijk geen op zichzelf staande soort lenzen maar meer een eigenschap die in steeds meer lenzen wordt toegepast. De snelheid van een lens wordt bepaald door het maximale diafragma - de opening in de lens die bepaalt hoeveel licht er op de sensor van de camera valt - waarbij geldt dat hoe groter het diafragma is des te sneller de lens werkt.

Diafragma en sluitertijd

Het diafragma van een lens wordt aangeduid met de letter f gevolgd door een getal waarbij geldt dat hoe lager het getal is des te groter het diafragma van de lens. De diafragma schaal bestaat in totaal uit 13 stappen waarbij iedere stap naar rechts een halvering van het licht betekent en iedere stap naar links een verdubbeling van de hoeveelheid licht:

f/1 | f/1.4 | f/2 | f/2.8 | f/4 | f/5.6 | f/8 | f/11 | f/16 | f/22 | f/32 | f/45 | f/64

Om de werking van het diafragma volledig te begrijpen is het belangrijk om te weten welk effect het vergroten of het verkleinen van het diafragma heeft op de sluitertijd van de camera. Hierbij geldt dat je de sluitertijd met één stap moet verlengen als je het diafragma met één stap verkleint - dus bijvoorbeeld van f/22 naar f/45 - om dezelfde hoeveelheid licht op de sensor van de camera te laten vallen. In de praktijk betekent dit dat je sluitertijd dus zeer lang is als je fotografeert met een kleine diafragmawaarde zoals f/64 en zeer kort met een hoge diafragmawaarde zoals f/1.

Donkere omstandigheden

In donkere omstandigheden wil het nog wel eens voorkomen dat het onmogelijk wordt om uit de hand te fotograferen omdat de sluitertijd van de camera simpelweg te lang is om onbewogen foto's te kunnen maken en heb je hier vaak mee te maken dan kan een (super) snelle lens uitkomst bieden. Doordat deze lenzen een zeer hoge diafragmawaarde hebben zijn ze in staat om ook bij kortere sluitertijden meer licht op de sensor te laten vallen waardoor je in staat bent uit de hand te fotograferen en onbewogen, goed belichte foto's te maken. Een lens mag officieel een snelle lens genoemd worden als hij een diafragmawaarde van f/4 of groter - f/2.8 of f/1.4 - heeft maar is door deze techniek ook wel behoorlijk aan de prijs.

Lees verder

• De spiegelreflexcamera: ontwikkeling, onderhoud en gebruik
• Fotografie: De werking van de belichtingsdriehoek
• Ontwikkelingen op het gebied van de (digitale) fotografie
• Benodigdheden en tips voor het maken van scherpe foto's