Het maken en gebruiken van engobe

Engobe is kleislib wat in de keramiek wordt gebruikt om mee te decoreren. Met verschillende pigmenten zijn verschillende kleuren engobe te maken. Engobes zijn herkenbaar door hun pastelvormige kleuren. Het is een techniek dat veel kanten heeft en waar je dan ook veel kanten mee op kunt. Het zelf maken van engobe is niet lastig en zeker de moeite waard om uit te proberen!

Engobe

Een engobe is een gekleurde kleislib wat uit verschillende grondstoffen kan bestaan. Meestal bestaan engobes uit kleipoeder, een stelmiddel en een transparante glazuur. Het grootste gedeelte bestaat uit de kleipoeder, meestal witte kleipoeder, maar ook rode kleipoeder is te gebruiken voor een aantal kleuren. Voor een kleur is het mogelijk om bij de witte kleipoeder pigmenten toe te voegen. Alle grondstoffen voor het maken van engobe's zijn verkrijgbaar in keramiekzaken of via het internet. Kant en klare engobe's in poedervorm of in vloeibare vorm zijn ook te verkrijgen.

Gebruik van engobe

Engobe's worden meestal op de rauwe en ongebakken klei aangebracht. Dit aanbrengen kan door verschillende technieken. De technieken worden hieronder besproken. Na het aanbrengen van de engobe kan het stuk gebakken worden op de biscuittemperatuur (980 graden). Daarna is het mogelijk om een matglazuur of een transparant glazuur aan te brengen en deze vervolgens te stoken boven de 1060 graden. De mat- en transparantglazuur maakt de kleuren feller en laat ze beter uitkomen. Natuurlijk ligt dit aan de smaak van de persoon en aan het werkstuk dat je maakt. Wil je zekerheid van een kleur? Maak dan kleine proefplaatjes en bak die eerst.

Voorbeelden van opbrengtechnieken

Engobe's kun je op verschillende manieren opbrengen op de klei. Een aantal voorbeelden:

• Dompelen; je dompelt het stuk in een emmer met engobe of vult het stuk om het er vervolgens weer uit te halen, zo krijg je een egale laag engobe op het werkstuk. Je zult dit een aantal malen moeten herhalen.
• Schilderen; met een zachte kwast kun je engobe aanbrengen op het werktstuk, ook hier geldt dat je het een aantal keer kunt herhalen
• Engobespuit; ook wel een ringeloor genoemd, je zorgt dat de engobe in de spuit terecht komt en je decoreert door in de spuit te drukken en deze over het werkstuk heen te bewegen
• Techniek na aanbrengen; na het aanbrengen kun je een aantal technieken los laten op de engobe door er bijvoorbeeld in te krassen en delen weg te halen met een scherp voorwerp. Alles is mogelijk om een mooi effect te krijgen

Engobe bewaren

Overtollig engobe kun je gemakkelijk bewaren in een potje of bakje. Het maakt niet uit dat de engobe hard wordt, want daarna kun je het verpoederen en opnieuw gaan gebruiken. Schrijft wel goed op welke engobe het is, zo voorkom je misverstanden. De engobe maak je voor nieuw gebruik weer aan met water en zorg ervoor dat de engobe klontervrij is. Dit kan door bijvoorbeeld de poeder eerst te zeven.

Engobe recepten

Veel keramisten hebben hun eigen engobe recepten, meestal is dit na ervaring tot stand gekomen. Het blijft dan ook puzzelen om een goede engobe te krijgen volgens eigen recept. Voor de gevorderde keramist is een eigen engobe het proberen waard. Meestal zit er in één kilo engobe de volgende grondstoffen:

• 70% kleipoeder, wit
• 20% glazuur, die je ook wilt gebruiken als deklaag
• 7 tot 10% pigment of oxides, hangt af van de intensiteit van de kleur van donkere kleuren minder (7%) en van lichte kleuren meer (10%)
• Eventueel nog een snufje stelmiddel

In plaats van de glazuur kun je ook 20% kwarts en 10% krijt toevoegen. Het is raadzaam om een zelf gemaakt recept eerst een paar uur te laten staan en te laten bezinken.

Tip

Zoek er op los en probeer het uit; zo krijg je eigen en bijzondere engobe's. Maak vooral veel proefplaatjes voordat je het op werkstukken gaat smeren. Leg vooral de recepten vast en bewaar ze goed!

Lees verder

• Alles over klei
• Het gebruiken van oxides in glazuren
• Het werken met luster
• Het werken met majolica
• Het werken met paperclay