recensie

Niet zonder elkaar – Bloemen en insecten

'Niet zonder elkaar' is een boek over bloemen en insecten die elkaar nodig hebben voor de bevruchting. Dieren en planten werken samen in het proces van de bestuiving. Auteur Louis Schoonhoven maakte samen met anderen een prachtig boek over de bloempjes en de bijtjes. 'Niet zonder elkaar - Bloemen en Insecten' won de Jan Wolkers Prijs 2015 voor het beste Nederlandse natuurboek van het jaar. De auteur kreeg de prijs uit handen van Karina Wolkers. De weduwe van Jan Wolkers zit in de jury.

Het beste Nederlandse natuurboek van 2015

• Niet zonder elkaar
• Bloemen en insecten
• Bloembiologie
• Jan Wolkers Prijs
• Jury
• Verdiende winnaar

Niet zonder elkaar

‘Niet zonder elkaar’ is een waardige opvolger van het beroemde Verkade-album 'De bloemen en haar vrienden' van Jac.P. Thijsse uit 1934 en dat was precies de bedoeling. Louis Schoonhoven, oud-hoogleraar entomologie uit Wageningen, schreef het boek samen met Koos Biesmeijer (Naturalis). Co-auteurs zijn Gerard Oostermeijer (UvA) en Rolf Roos. Verder werkten specialisten uit de wereld van de bloembiologie, bijenhouderij, landbouw en natuurbescherming mee aan het boek, waaronder Kars Veling van de Vlinderstichting.

Bloemen en insecten

We kennen allemaal de insecten die van bloem naar bloem gaan en ondertussen een deel zijn in het proces van de bloembestuiving. We kunnen het op ons balkon bekijken bij de bloemen in de plantenbakken en wie een wat grotere tuin heeft kan genieten van het schouwspel van de bloempjes en de bijtjes en de bestuiving op diverse planten, struiken en bomen. Planten en dieren zijn met elkaar verweven: ze kunnen, zoals de titel van het boek al zegt, niet zonder elkaar. Het is niet alleen interessant om te bekijken, maar ook essentieel voor onze voedselvoorziening. Gewassen zijn voor groei en bloei afhankelijk van insectenbestuiving.

Bloembiologie

In 'Niet zonder elkaar' hebben we een breed opgezet, handzaam en toegankelijk boek over bloembiologie in al haar facetten. Het beschrijft de evolutie, het gedrag van de dieren, de natuurbescherming, de toepassingen in land- en tuinbouw en de vele ontdekkingen. De bestuivingsmechanismes worden in het boek beschreven, inclusief de bloemen en teeltgewassen, de bijen en hommels en andere insecten zoals vlinders, kevers. Ze komen uitvoerig aan bod en tonen de fascinerende relaties tussen planten en hun bestuivers waarbij de planten en diertjes weinig aan het toeval blijken over te laten.

Jan Wolkers Prijs

‘Niet zonder elkaar – Bloemen en insecten’ won op 18 oktober 2015 de Jan Wolkers prijs 2015 voor Beste Nederlandse natuurboek van het jaar. De prijswinnaar werd bekendgemaakt in het radioprogramma Vroege Vogels en de prijs werd uitgereikt in de Artis Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam aan hoofdauteur Louis Schoonhoven. Jurylid Karina Wolkers, weduwe van Jan Wolkers, overhandigde de prijs van 5.000 euro en een origineel literair portret gemaakt door Siegfried Woldhek.

Ex aequo

Er stonden vijf boeken op de shortlist die genomineerd waren voor de Jan Wolkers Prijs. Ze waren gekozen uit een longlist van bijna honderd natuurboeken. Het aanbod was zeer gevarieerd: van wetenschappelijke werken, kinderboeken, fotoboeken, poëzie, romans, monografieën tot veldgidsen. Elk jaar kent zijn eigen genre dat het rijkst vertegenwoordigd is en bij de lichting van 2015 waren dat de veldgidsen. Er waren wat minder groene romans en kinderboeken dan vorige jaren. De vier genomineerden die de prijs niet wonnen eindigden ex aequo op de tweede plaats:

• Basisgids grassen - Arie van den Bremer (KNNV Uitgeverij)
• De Italiaanse chauffeuse - Hans Dorrestijn (Nijgh & van Ditmar)
• Larven van libellen - Christophe Brochard & Ewoud van der Ploeg (KNNV Uitgeverij)
• Wildernis, woongebied en wingewest - Louwrens Hacquebord (Atlas Contact)

Jury

De jury van de Jan Wolkers Prijs bestaat uit Karina Wolkers, Jean-Pierre Geelen (de Volkskrant), Johan van de Gronden (Wereld Natuur Fonds) en Joost Huijsing (Vroege Vogels).

Niet zonder elkaar – Bloemen en insecten

• Auteurs: Louis Schoonhoven, Koos Biesmeijer
• Co-auteurs: Gerard Oostermeijer, Rolf Rooos
• Overige betrokkenen: Rolf Roos, Anneke Brouwer, Koos Biesmeijer, Johannes Gerardus Bernardus Oostermeijer
• ISBN: 9789082043648
• Prijs: € 24,50

Verdiende winnaar

Het boek is vlot geschreven en staat vol interessante voorbeelden en illustraties. De bloemen maken werk van hun rol en spelen de verleiders die wachten op de wind en de insecten als transporteurs. Ze organiseren dat op verschillende wijze en sommige soorten, zoals de bijenorchis, doen het gewoon zelf. Elke plant heeft zijn eigen strategie om insecten te lokken die hun stuifmeel te verspreiden en mee helpen aan de bevruchting. Niet alle planten zijn daarbij zachtzinnig voor de insecten, leren we uit het boek. Het is een populairwetenschappelijke uitgave die toegankelijke informatie biedt over de relatie tussen bloemen en insecten, waarbij de bestuiving centraal staat.

Strijd om het bestaan

Het boek geeft een duidelijk beeld van de verschillende soorten en hun strijd om het bestaan, met boeiende hoofdstukken over de functie van bestuiving in de landbouw en de afhankelijkheid van de soorten. De kleurenfoto’s zijn fantastisch, net als de pentekeningen van botanisch tekenaar Hans de Vries. Niet zonder elkaar heeft de Jan Wolkers Prijs meer dan verdiend.

Lees verder

• Jaar van de Bij en de bedreigingen van de bijen
• Buckfastbij - koninginnen op het eiland Ameland
• Jan Wolkers Prijs voor het beste natuurboek
• Wildernis, woongebied en wingewest - Louwrens Hacquebord
• Larven van libellen - Fotogids van Brochard & Van der Ploeg