Monopoly - het bordspel waar het om geld draait

Monopoly is het icoon onder de bordspellen. Het spel blijft een succes voor families en groepjes die er met elkaar uren met veel ergernis, verdriet, woede en vooral plezier mee doorbrengen. Het spel is in vele varianten uitgebracht maar de basis blijft hetzelfde: kopen, bouwen, verhuren en voordelig verkopen en een succesvolle projectontwikkelaar proberen te worden.

Het bordspel met de flappen

• Monopoly
• Start en geld
• Straten
• Geschiedenis - The Landlord's Game
• Parker Bros en Hasbro
• Feiten over Monopoly
• Speciale edities

Monopoly

De één noemt het Monòpoly en de ander Monopóly, maar het spel verandert niet om de uitspraak. Monopoly – wij zeggen monopolie met de klemtoon op de laatste o en doen niet aan de verengelste uitspraak – is een spel van tactiek en onderhandelen. De dobbelstenen zorgen voor het portie geluk dat je nodig hebt om met tactisch spelen straten en huizen te vergaren. Wie veel straten en genoeg geld heeft om huizen en hotels te kunnen bouwen, kan met zijn vastgoedimperium de tegenspelers uitkleden en de winnaar van het spel worden. De rijkste speler kan het spel gaan beheersen en op die manier het monopolie verwerven.

Start en geld

De pionnen of mascottes worden op het speelbord voortbewogen door het gooien van de dobbelstenen. Het veld Start is het startvak van het spel. Komt een pion op een terrein dan kan dat al dan niet gekocht worden. De spelers kan het terrein met de bijbehorende kaart kopen van de bank. In de oude spellen wordt nog gerekend met guldens en in de recentere editie is overgestapt op euro’s. Buitenlandse varianten hebben de valuta van dat land. Zo werd er in Duitsland met Marken gespeeld en monopoliet men daar tegenwoordig ook met euro’s. In bijzondere uitgaven kun je ook bijzondere betaalmiddelen tegenkomen. Zo worden de munten in het Disney Monopoly wel Ducko’s genoemd.

Straten

Met het monopolygeld, elke speler krijgt eenzelfde basisbedrag als startgeld, kunnen straten worden gekocht. De straten zijn gegroepeerd in drie of twee straten. Het kunnen straten van een stad zijn, bijvoorbeeld de hoofdstad van een land, of van verschillende steden in het land.
Ook kunnen er stations en nutsbedrijven worden gekocht. Je mag kopen als je met dobbelen op het veld van de straat, het station of nutsbedrijf komt. Wie alle straten van eenzelfde groep, kleur, heeft, mag huizen en hotels gaan bouwen. Als de tegenstander met de pion op de straat terechtkomt moet er huur betaald worden. Een straat met huizen is duurder dan een kale straat en staat er een hotel, dan moet de beurs pas echt getrokken worden. Voor de stations en nutsbedrijven moet ook een bepaalde som betaald worden. Op die velden wordt niet gebouwd.

Pionnen

De pionnen kunnen ook op een vlak terechtkomen waar Kans of Algemeen Fonds op staat. In dat geval moet er een kaart worden getrokken. Op de kaart staat een opdracht die moet worden uitgevoerd of belasting die moet worden betaald aan de bank. Wie de belastingen, boetes of huur niet meer kan betalen moet zijn bezittingen liquideren.
De hoeken van het bord hebben speciale velden:

1. Start,
2. Vrij Parkeren,
3. Gevangenis,
4. Ga naar de gevangenis.

Geschiedenis - The Landlord's Game

De basis van het spel werd ontwikkeld in 1904 door Elizabeth Magie. Ze noemde het bordspel The Landlord's Game (Het Spel van de Huisbaas) en vroeg patent aan. Spellenfabrikant Parker Brothers zag er geen brood in en wees het spel af.
Charles B. Darrow verwerkte het Landlord’s Game tot wat we nu als Monopoly kennen. Hij gebruikte de bedeltjes van de bedelarmband van zijn vrouw als pionnen en dat is tevens de reden waarom in traditionele Monopoly spellen je hoeden, hondjes en vingerhoedjes vindt in plaats van pionnen. De werkloze verwarmingsmonteur uit de Verenigde Staten stapte in 1934 ook naar Parker Brothers, maar het spel werd wederom afgewezen. Hij liet vervolgens zelf 5000 exemplaren drukken die de winkel uitvlogen. In 1935 was Parker Brothers overtuigd en ging de spellenuitgever met Charles B. Darrow in zee. Hij stierf als multimiljonair.

Parker Bros en Hasbro

In het eerste jaar van de productie werden er meer dan een miljoen exemplaren verkocht. Meer speelgoedfabrikanten raakten enthousiast en Monopoly begon aan zijn opmars over de wereld. Het is inmiddels een van de bestverkochte bordspellen, waarvan er al meer dan 275 miljoen exemplaren zijn verkocht (2014). Monopoly wordt tegenwoordig uitgegeven door Hasbro (2014). Via enkele tussenstappen en overnames werd Parker Bros in 1991 onderdeel van Hasbro.

Feiten over Monopoly

• Het spel is in 111 landen uitgegeven en in 43 talen vertaald (2014);
• Het langste Monopolyspel duurde 70 dagen;
• Er zijn vele speciale edities uitgeven over ondermeer sportteams, merken, televisieshows, cartoons en meer;
• De duurste versie werd uitgegeven door een jubilerende juwelier in San Francisco die 2 miljoen Dollar kostte met een 23-karaat gouden bord en dobbelstenen ingelegd met diamanten;
• De man in de gevangenis heet Jake the Jailbird. Agent Edgar Mallory stuurde hem het kot in;
• Elke versie heeft zijn eigen straten. In de Amerikaanse versie is de duurste straat Boardwalk in Atlantic City, in Spain is dat Paseo del Prado in Barcelona, in Frankrijk Rue de la Paix en in Amsterdam de Kalverstraat.
• In de Tweede Wereldoorlog werden landkaarten, kompassen en andere smokkelwaar via het Monopolyspel het krijgsgevangenkamp binnen gesmokkeld. Echt geld werd verstopt tussen het speelgeld;
• Er zijn elk jaar kampioenschappen Monopoly in diverse landen over de wereld en er is een Monopoly World Championship tournament. Wereldkampioen komen uit tien verschillende landen: Amerika, Ierland, Singapore, Italië, Nieuw Zeeland, Engeland, Japan, Nederland, Hong Kong en Spanje.
• Sinds 1935 zijn er 2.25 biljoen rode hotels gemaakt (2014);
• Sinds 1935 hebben meer dan een biljoen mensen het spel gespeeld (2014);
• In 1970 werd een Braille editie uitgegeven;
• In 1978 was er een chocolade versie te koop voor 600 Dollar;
• Monopoly wordt door miljoenen mensen op de smartphone gespeeld;
• Monopoly en het mobiele spel op de smartphone heeft vele prijzen gekregen.

Speciale edities

Er kunnen via het bedrijf Identity Games speciale edities van Monopoly gemaakt worden. Zo is er een Texel Monopoly en een van Vlieland, Terschelling en van LF2018.

Hotel editie

Fletcher editie

Het spel werd in opdract van Fletcher Hotels in januari 2014 in een speciale Fletcher Hotels editie uitgebracht. De speciale variant van Monopoly heeft geen straten meer maaar enkel hotels van de Fletcher-keten. De spellenuitgever paste in samenwerking met de hotelketen het gehele spel aan, inclusief de kans en algemeen fonds kaarten. Van het collectorsitem werden er maar 1000 stuks gemaakt.
Je kunt in dit spel hoteleigenaar of hotelmagnaat worden. In de gelimiteerde editie worden geen straten, huizen of hotels gekocht enngebouwd, maar worden Fletcher hotels gekocht en hotelkamers of etages op gebouwd. De speler wordt geen straateigenaar maar hoteleigenaar. De valuta is speciaal vervaardigd Fletchergeld.
Onder de vele hotels in het spel bevinden zich bekende gebouwen zoals Kasteel Erenstein, Paleis Stadhouderlijk Hof, Amelander Kaap en het Fletcher Hotel Amsterdam. De Monopoly Fletcher Hotels is uitsluitend verkrijgbaar via de website van de hotelketen en het kost €49,95.

Lees verder

• Trivial Pursuit - Gezelschapsspel en bordspel Triviant
• Abalone - het gezelschapsspel met de knikkers
• Ganzenbord - oer-Hollands gezelschapsspel
• Go - Strategisch bordspel uit China
• De Kolonisten van Catan - Bordspel en Gezelschapsspel