Schilderen met olieverf: technieken

Met olieverf kun je veel verschillende technieken toepassen en ook verschillende effecten bereiken. Van pasteus schilderen tot glaceren; het schilderen met dunne verflagen. Ook Alla Prima is een veel gebruikte schildertechniek. Er zijn vele mogelijkheden onder andere naar de aard van het werkstuk en persoonlijke smaak...

Algemene regel: altijd vet over mager

De algemene regel is dat de eerste laag schraal moet zijn. Daarom wordt de olieverf in dit stadium verdund met terpentine. Nadat deze laag goed droog is moet elke daarop volgende laag wat vetter worden gemaakt, door toevoeging van een schildersmedium. De bovenste verflaag is het vetst. Houdt men zich niet aan deze regel, dan zal de verf gaan barsten en ontstaat er craquelé (kleine scheurtjes). Het craquelé-effect kan ook expres worden toegepast, eventueel met behulp van een speciaal medium om dit effect te bereiken. Dit schildersmedium is o.a. verkrijgbaar van het merk Talens.

Nat in nat schilderen (Alla Prima)

Bij deze techniek wordt nieuwe verf toegevoegd in nog natte verflagen. Deze techniek wordt vaak gebruikt bij het schilderen van een landschap op locatie, waarbij snel gewerkt moet worden. Kleuren worden vaak rechtstreeks op het doek met elkaar gemengd, dus niet eerst op het palet. De kleuren mogen niet te veel in elkaar worden doorgewerkt, omdat ze dan ‘doodslaan’. De helderheid van de kleuren moet zoveel mogelijk behouden blijven.

Glaceren

Het werken met een sterk verdunde olieverf, waardoor de verfsluier transparant is. Deze techniek wordt uitgevoerd met platte, zachte penselen van bijv. marterhaar. Oude meesters maakten veelvuldig gebruik van deze techniek. Ze maakten eerst een gedetailleerde onderschildering, zonder hierin veel kleur aan te brengen. Daarover brachten ze het glacis aan, waarbij de onderschildering door deze dunne verflagen heen zichtbaar bleef. Glacislagen treden naar voren, vandaar dat delen van het schilderij die op de achtergrond moeten blijven (zoals de lucht) beter niet met geglaceerd kunnen worden. Het werken met glacislagen vraagt veel tijd, omdat de lagen telkens voldoende aangedroogd moeten zijn, alvorens een nieuwe laag aan kan worden gebracht. Bij het glaceren werken de onderliggende lichte kleuren mee. Door het gebruik van verschillende glacislagen worden de kleuren helderder, ook krijgt het schilderij diepte. Bij het glaceren worden vaak transparante, of halftransparante kleuren gebruikt. Er kunnen, om teleurstellingen te voorkomen, eerst wat kleurproeven worden gedaan met deze techniek.

Schilderen in lagen

Hierbij wordt het werk in fasen verdeeld. De onderliggende laag hoor telkens droog te zijn, alvorens een nieuwe verflaag kan worden aangebracht. Daardoor vraagt deze schildertechniek veel tijd. De verf kan zowel in een dunne al een dikkere laag worden opgezet. Ook kan er met een paletmes gewerkt worden.

Impasto

Het aanbrengen van vrij dikke verflagen. Er kunnen verschillende technieken worden toegepast, zoals: transparante verflagen over droge impastolagen, nat-in-nat, of gelaagd. Ook kan er een schilderpasta worden gebruikt om eerst een reliëf aan te brengen.

Mestechnieken

Hierbij wordt vaak een pasteuze verf gebruikt die door middel van een paletmes wordt aangebracht. Hierbij speelt ook de textuur een rol, die ontstaat door de pasteuze verf en de richting waarin de streken met het paletmes worden neergezet. Het betreft meestal schilderingen zonder al te veel details. Deze techniek is geschikt voor Alla Prima, maar kan ook in lagen worden uitgevoerd.