Handletteren is op een moderne wijze kalligraferen

Handletteren lijkt de trend te worden in 2017, gezien de toenemende aandacht in de vorm van boeken, workshops en internetblogs. Wanneer je voor kerst 2016 een originele groet wil versturen, maak je een handgeschreven kaart. Nu we steeds minder met de hand moeten schrijven en brieven en berichten digitaal worden verstuurd, wordt schrijven met de hand verheven naar ware kunst. Handletteren wordt dit genoemd, de moderne variant van het vroegere kalligraferen.

Kalligrafie

Kalligrafie is schoonschrift en dit is de manier waarop boeken in kloosters vroeger werden geschreven. Het was een tijdrovende klus. Veel van deze oude handgeschreven boeken zijn bewaard gebleven en bevinden zich in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag en de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam. Ook in een aantal musea is nog een kleine collectie handgeschreven boeken aanwezig.

Bij het ontstaan van de boekdrukkunst raakte de kalligrafie op de achtergrond, maar vanaf 1850 dook deze manier van schoonschrijven weer op als hobby. Hierbij werd gebruik gemaakt van de bekende kalligrafieletters die vervaardigd werden door de gilden van monniken in het verleden, maar er ontstonden ook nieuwe lettertypen. Deze ontstonden door creatieve schrijvers die gebruik maakten van hun eigen fantasie en vindingrijkheid.

Kalligraferen gebeurde met een penseel of een kroontjespen met een potje inkt. Het is een andere techniek dan het handletteren, maar allebei draaien ze om letterkunst.

Handletteren, hoe begin je?

Handletteren doe je met een pen/stift. Liefst met een fineliner (fijnschrijver). Wanneer je pas begint is het het lastigste om alle letters even groot te maken. Dit kan je oefenen op ruitjespapier. Door het oefenen kan je ook je eigen letters ontwikkelen. Wat vind je fijn? Hoofdletters of kleine letters, schuin schrift of niet? Welke versieringen breng je aan? Wat je ook doet, pas dit consequent toe zodat er een ritme in de letters ontstaat. Zo niet dan oogt het geheel al snel rommelig. Wanneer je het moeilijk vindt om te bedenken welke kant van de letter het beste dik weergegeven kan worden, kan je het beste de richtlijn dun omhoog, dik naar beneden volgen. Hiermee wordt bedoeld dat je de schrijfrichting volgt. Gaat de pen tijdens het schrijven omhoog dan teken je deze lijn dun en gaat de pen tijdens het schrijven omlaag, dan teken je deze lijn dik of breng je daar de versiering aan. Het is slechts een richtlijn, je hoeft je hier niet aan te houden. Handletteren gaat immers over creativiteit en niet over het volgen van regeltjes.

Doodles of zentangle

Handletteren wordt vaak gecombineerd of opgeleukt met doodles. Dit zijn kleine pentekeningetjes, geïnspireerd op het gedachteloos tekenen dat sommige mensen doen wanneer ze een pen in de hand hebben en met een telefoongesprek bezig zijn of zich vervelen tijdens een presentatie. Sommige mensen hebben dit verheven tot waren kunst en hieruit is zentangle ontstaan. Abstracte pentekeningen gebaseerd op simpele, zich steeds herhalende lijnen. Sommige van deze zentangle-tekeningen zijn ware kunst.

Handletterpennen

Wat valt er te vermelden over handletterpennen?

• De pendikte/stiftdikte 05 en 08 wordt door grafisch ontwerpers die zich bezig houden met letterkunst het meest gebruikt.
• Stiften werken over het algemeen prettiger omdat deze niet drukken op het papier.
• Een brush-pen geeft mooie resultaten. Je moet er alleen wel even mee leren werken.
• Ook ecolinepennen en kalligrafeerstiften worden gebruikt voor het maken van handletters.

Boeken over handletteren

• ‘Creatief handletteren en meer’ door Julie Manwaring & Gabri Joy Kirkendall (ISBN 9789045320014)
• ‘Handletteren’ door Miriam de Bondt (ISBN 9789085164661)
• ‘Handletteren doe je zo’ door Karin Luttenberg (ISBN 9789048834228)
• ‘Loveletters handletteren’ door Mirjam Looij & Carlyn Verwijs (ISBN 9789033820502)
• ‘Handletter workshop’ door Lee Suttey (ISBN 9789045320540)
• ‘Doodles & Letters’ door Marieke Blokland (ISBN 9789043918329)
• ‘The Complete Book of Chalk Lettering’ door Valerie Mckeehan (ISBN 9780761186113)

Wil je nog meer weten over handletteren? Op YouTube zijn heel veel gezellige filmpjes te vinden over dit onderwerp en via Google afbeeldingen zijn veel voorbeelden van handletteren te vinden. Wanneer je al een beetje op weg bent, is het misschien leuk om een workshop te volgen. Succes met deze leuke hobby!