Het gouden Wilhelmina vijfje uit 1912

Als belegging en verzamelobject is het gouden Wilhelmina tientje zeer gewild. Het gouden vijfje is wat minder bekend. In 1912 maakte de Rijks Munt in Utrecht het enige vijfje met daarop het portret van koningin Wilhelmina aan. Er zijn ook valse gouden vijfjes in omloop, gelukkig zijn die voor een verzamelaar direct te herkennen aan de slechte afwerking. De aankoopprijs van een Wilhelmina 5 gulden 1912 in Fleur de Coin (FDC) staat ligt in mei 2015 rond de 160 euro. Een munt in FDC-staat wil zeggen dat de munt nog niet in omloop is geweest, maar er uit ziet zoals die uit de muntpers is gekomen.

Gouden vijfje

Het eerste gouden vijfje is onder koning Willem I geslagen en wel in 1826. Dit vijfje is in Brussel aangemunt. Tijdens het koningschap van Willem I zijn daarnaast alleen nog in 1827 vijfjes gemaakt, zowel in Brussel als in Utrecht. Onder koning Willem II zijn slechts in het jaar 1843 vijfjes geslagen en dan ook nog in de zeer beperkte oplage van 1.595 stuks. Ook onder koning Willem III was het vijfje niet populair. Toen werden er helemaal geen vijfjes geslagen. Het zou ook tot 1912 duren voordat onder koningin Wilhelmina weer zo’n type munt in omloop werd gebracht. Het vijfje uit 1912 heeft dezelfde kenmerken als die geslagen zijn onder de koningen Willem I en Willem II. De oplage is wel een stuk hoger, namelijk één miljoen stuks. Veel van deze munten zijn of verzameld of gebruikt in het maken van vrouwensieraden, voornamelijk in hangers.

Tabel: Aantallen gouden vijfjes van het Koninkrijk der Nederlanden.

Kenmerken gouden vijfje

Het Nederlands gouden vijfje uit 1912 heeft de volgende kenmerken:

• Voorzijde: Borstbeeld Wilhelmina met hermelijnen mantel naar rechts
• Tekst voorzijde: Koningin Wilhelmina
• Keerzijde: Gekroond Nederlands wapen tussen 5 en G
• Tekst keerzijde: Koningrijk der Nederlanden
• Rand: Gekarteld
• Goudgehalte: 90% (900/1000)
• Gewicht: 3,36 gram
• Gewicht aan goud: 3,024 gram
• Diameter: 18 millimeter
• Muntteken: Geen
• Muntmeesterteken: Geen
• Oplage: 1.000.000

Op de plaats waar altijd het muntmeesterteken staat vind je een ruitje. Ook ontbreekt op de rand van de gouden munt de tekst God zij met ons. Verder was de spelling in deze tijd "koningrijk" in plaats van het huidige "koninkrijk".

Johannes Cornelis Wienecke

De afbeelding op het gouden vijfje is gemaakt door Johannes Cornelis Wienecke (1872-1945). Hij was een beeldhouwer en medailleur. Zijn grootste bekendheid kreeg Wienecke met het ontwerpen van verschillende Nederlandse munten tijdens de regeringsjaren van koningin Wilhelmina. In 1900 werd Wienecke namelijk kunstenaar-stempelsnijder aan de 's Rijks Munt in Utrecht. Zo hebben de gouden tientjes die geslagen zijn tussen de jaren 1925 en 1933 een voorzijde die ook ontworpen is door hem. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Wienecke ontslagen bij de 's Rijks Munt (1941) en werd hij vervangen door de nationaalsocialistische kunstenaar Nico de Haas die verantwoordelijk was voor het ontwerp van de zinken munten die vanaf 1941 in omloop werden gebracht door de Duitse bezetter.

Valse gouden vijfjes

Er bestaan valse exemplaren van het Gouden vijfje. Bijvoorbeeld rond het jaar 1960 kwamen er veel valse munten op de markt. Een van de kenmerken is dat de ruitjes die te vinden zijn naast het jaartal geen punt in het midden hebben. Als je met een vergrootglas naar de munt kijkt valt het ontbreken van details op. Bijvoorbeeld het middenstuk van het oor ontbreekt of bij nader onderzoek blijkt het diadeem te bestaan uit wazige vlakken. Een vals exemplaar zal bijna nooit het juiste gewicht van 3,36 gram hebben en een diameter van 18 millimeter. Als je een valse munt op een houten tafel laat vallen, klinkt het veel doffer dan bij het neerkomen van een gouden exemplaar. Bij het kopen van gouden munten is het verstandig goed op te letten en aandacht te besteden aan het herkennen van valse gouden munten.