Hoe word je fotograaf? Leren fotograferen

Iedereen die foto’s neemt en dit als zijn beroep beschouwd mag zichzelf fotograaf noemen. Hetzelfde geldt ook voor vakken als schrijver, kunstenaar, acteur, journalist, columnist, dichter, en zelfs voor titels als therapeut en belastingadviseur. Dit wil natuurlijk niet zeggen dat iedereen die zichzelf een dergelijke titel geeft ook goed is in het ambacht. Daarom zijn er tegenwoordig voor bijna al deze beroepsgroepen opleidingen om de kans van slagen in zo'n beroep te vergroten. Als je fotograaf wilt worden heb je niet alleen een goede camera nodig, maar ook kennis van fotograferen. Er zijn verschillende manieren om fotograaf te worden. Fotograaf worden is niet moeilijk, maar mooie foto's maken is nog wel een hele kunst. Als je voldoende technische kennis hebt en een goede camera, is het niet moeilijk om mooie foto's te leren maken. Om fotograaf te worden heb je geen speciale opleiding nodig. Wel smaak, talent, en doorzettingsvermogen. Je kunt ook geld gaan verdienen door je foto's te publiceren op stocksites, en ze op die manier te verkopen. Als beginnend fotograaf kan je stockfoto's maken, en daar meer mee verdienen dan je misschien zou vermoeden.

Talent, certificaat, diploma

Voor sommige opleidingen tot vrije beroepen, kun je een diploma behalen, voor andere opleidingen 'slechts' een certificaat. Dat komt omdat je voor bepaalde beroepen nou eenmaal talent nodig hebt om er iets mee te kunnen bereiken. Een diploma ‘beeldend kunstenaar' kan je bijvoorbeeld wel behalen. Voor de opleidingen tot beeldend kunstenaar wordt bij de toelatingsprocedure al sterk geselecteerd op de aanwezigheid van talent. Talent is de (mate van) begaafdheid die een persoon heeft voor het uitoefenen van een bepaalde vaardigheid. Het diploma 'dichter' kun je niet behalen, maar er zijn wel opleidingen en cursussen die beginnende dichters helpen zich te bekwamen. Hoe zit dat met het beroep fotograaf?

Fotograaf worden, je kunt er niet jong genoeg mee beginnen

Als je graag fotograaf wilt worden is het verstandig om meteen te beginnen. Een kind dat graag fotografeert mag gerust gestimuleerd worden en met de moderne digitale camera’s kost het nemen van foto’s niet veel geld meer. Dit is heel gunstig voor beginnende fotografen, want bij fotograferen komt het er vaak op aan om veel foto’s te nemen van hetzelfde onderwerp. Denk hierbij aan reclame, portret en modefotografie. Om een model (of ander onderwerp) zo mooi mogelijk te fotograferen, moet je vaak heel wat foto’s schieten voordat het resultaat uitstekend is. Aan een gedegen opleidingen tot fotograaf, zoals aan de Rietveld Academie, wordt niet alleen veel aandacht besteed aan technische perfectie, maar ook veel aandacht besteed aan de creatieve kant van fotograferen. Aan veel andere vakopleidingen wordt meer aandacht besteed aan technisch goed kunnen fotograferen. Er zijn echter eenvoudiger wegen om jezelf te bekwamen in fotografie. Als je autodidact bent leer je door veel oefenen ook hoe je een mooie foto maakt. Als je problemen hebt om de techniek van een camera goed te benutten, is een cursus een goede manier om je camera te leren kennen.

Uitrusting van een fotograaf: Camera's, statief, lampen

Een fotograaf, beginnend of niet, heeft altijd een goede uitrusting nodig. Je begint misschien met een goede digitale camera, en later breid je dat uit met meerdere camera’s en een statief; met spullen voor een donkere kamer; met belichtingsapparatuur, achtergrond, enzovoorts… Hoe succesvoller een fotograaf is, hoe meer geld hij/zij kan investeren in de foto uitrusting. Op den duur heb je zelfs een studio en een donkere kamer nodig. De digitale camera maakt het ontwikkelen van foto's natuurlijk onnodig. Toch zijn er nog fotografen die graag op de ouderwetse manier werken. Zo is wet-plate fotografie een zeer ouderwetse techniek die velen aanspreekt, waarbij je alleen met een donkere kamer kunt afdrukken.

Persfotograaf, modefotograaf, reclamefotograaf, portretfotograaf, schoolfotograaf

Er zijn heel veel verschillende soorten fotografen, maar ze hebben een paar dingen gemeen: ze hebben allemaal in meer of mindere mate verstand van fotograferen, en ze hebben natuurlijk een of meer camera‘s. Een groot deel van de fotografen is gewoon begonnen met fotograferen omdat ze ontdekten dat ze talent hadden voor fotograferen. Sommige fotografen solliciteerden gewoon door middel van een open sollicitatie bij een krant en kregen zo hun opdrachten binnen en voor ze het wisten waren ze officieel fotograaf. Een deel van de fotografen volgde eerst een officiële opleiding tot fotograaf aan de fotovakschool, of bij een andere erkende opleiding. Een ander volgde geen enkele opleiding en bereikte zijn/haar doel gewoon met doorzetten. Als je fotograaf wilt worden en nog te jong bent om een dergelijke opleiding te volgen, is het wel zinvol om serieus met fotograferen te oefenen en er wat over te lezen. Ook zwart-wit foto’s leren nemen, ontwikkelen en afdrukken, is een prima voorbereiding op je leven als fotograaf. In buurthuizen en kunstencentra in je omgeving zal je zeker een betaalbare cursus fotografie kunnen vinden. Kijk goed naar foto's van bekende fotografen en probeer daarvan te leren.

Welke opleiding tot fotograaf is het beste?

Als je echt graag een opleiding tot fotograaf wilt volgen, is elke opleiding waar serieus les wordt gegeven in fotografie, zinvol. Ook cursussen zijn leerzaam. Het is natuurlijk wel zo dat sommige opleidingen goed staan aangeschreven, denk hierbij aan de vakopleiding tot fotograaf aan de Gerrit Rietveld academie, een fotovakschool en overige fotoacademies in Nederland…Sommige opleidingen leiden je op tot commerciële fotograaf, terwijl andere opleidingen je opleiden tot kunstzinnig fotograaf. Als je reclamefotograaf wilt worden, kies je dus voor een andere richting dan wanneer je veelzeggende en kunstzinnige foto’s wilt maken. Er zijn opleidingen op mbo en hbo niveau. Omdat er veel mensen zijn die bij een dergelijke opleiding willen worden aangenomen, zijn de toelatingseisen ook vaak strenger. Laat je echter niet uit het veld slaan als je niet aangenomen wordt bij een erkende opleiding. Zoek in dat geval gewoon naar andere mogelijkheden en zorg dat je bekwaamheid via andere wegen tot wasdom komt. Als je echt talent hebt, zal je dat lukken. Er is wel veel concurrentie want in feite kan iedereen leren fotograferen. En fotograaf is een vrije titel, je kunt dus ook fotograaf worden zonder een opleiding te volgen.

Portfolio

Het belang van een portfolio bij toelating op een opleiding tot fotograaf, mag je nooit onderschatten. Je portfolio is het enige waarmee je toelatingscommissies kunt overtuigen van jouw mogelijkheden als toekomstig fotograaf. Ook hier wordt gekeken naar de aanwezigheid van je talent, de verzorging van je werk, je ervaring en de onderwerpen die je fotografeert. Volgens mijn persoonlijke mening kunnen fotografen met talent, in een oogopslag aan foto’s van beginnende fotografen zien of er sprake is van talent en creativiteit. Fotografen zonder talent kunnen namelijk bijna nooit echt mooie foto’s maken, zelfs al zijn hun foto’s technisch nog zo geslaagd, je zult bij 99,9% van hun foto's het gevoel houden dat er iets ontbreekt.

Vraag bij de opleiding op wat er zoal in het portfolio moet zitten. Ik denk dat onderstaand lijstje een indicatie is:

• Zorg dat je in je portfolio zowel kleurenfoto’s als zwart-witfoto’s hebt zitten
• Zorg voor een paar vergrotingen en goed uitgesneden werk
• Voeg zowel portretfoto’s als modelfoto’s als journalistiek werk toe
• Zorg voor een stilleven
• Denk aan foto’s waarbij licht en schaduw een belangrijke rol speelt
• Zorg voor een overzichtelijke en relevante cv (curriculum vitae)
• Als je ervaring hebt als assistent fotograaf, of met fotobewerking, meldt dat dan zeker
• Aanbevelingsbrieven van fotografen of docenten van cursussen, zijn ook welkom

Er zijn ook veel opleidingen tot fotograaf waarbij je geen portfolio hoeft te overleggen. Dergelijke opleidingen zijn voor iedereen toegankelijk en worden niet gesubsidieerd. Ook aan de fotovakscholen kun je opleidingen volgen, ongeacht je leeftijd. De prijzen variëren nogal. Een officiële fotovakschool is voor jonge studenten, die dagelijks de school bezoeken. Er zijn echter ook deeltijdopleidingen waar iedereen zich voor op mag geven. Dit is veel duurder (denk aan enkele duizenden euro's per jaar), maar voor ouderen die van fotograferen houden, is het wel een leuke en leerzame bezigheid.

Cursus fotografie

Het kan ook een stuk goedkoper, via cursussen (digitale) fotografie. Een deel daarvan is (grotendeels) schriftelijk waarbij je in de praktijk thuis werkt, het werk instuurt en er feedback op krijgt. Je werkt van opdracht naar opdracht en het vergt motivatie om door te zetten omdat je het alleen moet doen en zelf kunt bepalen wanneer je werk maakt en instuurt. Een ander deel van deze opleidingen volg je ergens aan een instituut of in een verenigingsgebouw, waarbij je wel praktijklessen volgt en dus medestudenten ontmoet, wat een stimulans kan zijn om gemotiveerd te blijven. Een groot deel van dergelijke opleidingen is in elk geval heel leerzaam en zitten goed in elkaar, en je krijgt les van prima fotografen. Het is dus helemaal niet nodig om ervan uit te gaan dat dergelijke opleidingen niet leerzaam zouden zijn. Ook met fotograferen geldt immers: talent komt altijd bovendrijven.

Fotowedstrijd en opdrachten voor fotografen

Door mee te doen aan een fotowedstrijd kan je prijzen winnen. Je kunt opdrachten krijgen via opdrachtgevers. Zorg ook dat je een portfolio met foto's hebt dat er goed uitziet. En vergeet niet te kijken bij stocksites waar je je foto's kunt verkopen. Het aanbod is leerzaam voor elke fotograaf, maar de sites zijn ook handig om een inkomen mee op te bouwen.

Lees verder

• Je eigen foto’s verkopen via stocksites, hoe?
• Met Photoshop leren werken, tips en tricks
• Foto's bewerken, hoe maak ik een goede foto?
• Foto afbeeldingen gebruiken
• Wet Plate Collodion fotografie en Wet Plate camera's