Zelf reinigen van de sensor van een spiegelreflexcamera

Op elke sensor van een spiegelreflexcamera zullen vroeg of laat stofdeeltjes of ander soort vuil terechtkomen, dit resulteert in zogenoemde sensorvlekken die op foto’s te zien zijn als ronde, soms langwerpige stippen of vlekken. De sensor van een camera kun je laten reinigen bij een fotowinkel, maar je kan het ook zelf proberen te doen met daarvoor verkrijgbare middelen. Let wel, het zelf reinigen van de sensor is niet zonder risico, bij verkeerd gebruik kan de sensor beschadigd raken. Belangrijke opmerking vooraf: het zelf reinigen van de sensor van je camera is niet zonder risico en voor eigen risico, aan de informatie en tips in dit artikel kunnen dan ook geen rechten worden ontleend.

Sensorvlekken

Vooral op foto’s met felle luchten of lichtgekleurde vlakken zul je ze als eerste zien; hinderlijke sensorvlekken. Dit zijn vaak ronde, wazige stippen die niet echt fraai zijn. Ieder keer wanneer je een lens verwisselt zal er wat stof in de camera en op de sensor terecht komen. Dit komt mede door de elektrostatische aantrekkingskracht van de binnenkant van de camera. Het zijn vooral deze stofdeeltjes die de sensorvlekken op de foto’s veroorzaken, als dit stof eenmaal op de sensor zit zal het niet snel meer vanzelf verdwijnen. Met een fotobewerkingsprogramma kun je deze sensorvlekken redelijk goed verwijderen maar dit kost wel tijd, het is dus handiger om de sensor te reinigen.

Laten reinigen bij een specialist

De sensor van je camera kun je bij een specialist of camerawinkel laten reinigen, je zult dan enkele tientjes kwijt zijn. Zeker wanneer je een dure camera hebt van duizenden euro’s is het aan te raden om de reiniging door een specialist uit te laten voeren. Het is echter ook zeer leerzaam om zelf je eigen camera schoon te maken. De kosten hiervoor zijn in beginsel even duur als het eenmalig laten reinigen bij een specialist, omdat er een dure reinigingsset gekocht moet worden. Maar wanneer er vaker zelf wordt gereinigd lopen de kosten per schoonmaakbeurt uiteraard terug en zal een reiniging enkele euro’s gaan kosten. Zelf reinigen is niet zonder risico, door een verkeerde of te harde beweging kan de sensor of de dunne glasplaat die er op ligt beschadigt raken, en dat is wanneer je een dure camera van 4000 euro hebt niet echt prettig. Sommige dure spiegelreflexcamera’s hebben een stofverwijderingssysteem aan boord, deze kun je natuurlijk inschakelen om het meeste stof van de sensor te verwijderen voordat je met een reinigingsset aan de slag gaat. Kijk hiervoor in de handleiding van je camera om te bekijken of deze camera deze functie heeft.

Zelf reinigen, hoe ga je te werk?

Eerst koop je een reinigingsset, deze zijn bij iedere goede fotowinkel te bestellen, maar je kan er ook even heengaan om te informeren naar de mogelijkheden. De set kan bestaan uit zogeheten swabs (zwabbers), reinigingsmiddel, een blaasbalgje en soms een nylon borstel. Er bestaan ook sets met alleen swabs en een reinigingsmiddel, dit is ook al voldoende om de sensor schoon te maken. Let erop dat je de goede maat swabs koopt, er zijn namelijk verschillende afmetingen, elke precies afgestemd op de hoogte van de sensor (bijvoorbeeld 16mm voor APS-C-formaat en 24mm voor full-frameformaat).

Testfoto’s

Maak nu als eerste een aantal testfoto’s, hiermee kunnen alle sensorvlekken in kaart worden gebracht. Gebruik hiervoor een hoge diafragmawaarde, bijvoorbeeld F/22 en zet de camera op de stand AP (aperture priority). Deze foto hoeft niet scherp te zijn, want de stofdeeltjes op de sensor zullen bij een hoge diafragmawaarde altijd scherp op de foto komen omdat ze nu eenmaal op de sensor zitten. In een fotobewerkingsprogramma kunnen op deze testfoto’s door middel van extra contrast en alle stofdeeltjes duidelijk zichtbaar worden gemaakt.

Blaasbalgje

Maak nu eerst de buitenkant van je camera schoon voordat je de sensor gaat reinigen doen en zorg eveneens voor een schone werkplek, haal dus overal zoveel mogelijk stof weg. Met een blaasbalgje kun je de meeste grove stof verwijderen, een blaasbalg heeft een filter waardoor de lucht die er uitkomt schoon is en vrij van stof. Klap de spiegel van de camera nu open met de camerafunctie ‘clean manually’ of ‘mirror lockup’ of iets dergelijks. Haal de lens van de camera. Met een loepje kun je nu de sensor inspecteren en zien of er inderdaad veel stof op zit. Deze stof kun je nu met de blaasbalg verwijderen. Laat de camera naar beneden wijzen en spuit wat lucht in de camera, als het goed is valt er nu al wat stof uit. Je kan eventueel weer een testfoto maken om te kijken of alle sensorvlekken al zijn verdwenen.

Borstel

In een reinigingsset kan ook een droge nylon borstel/kwast zitten. Het is geen probleem wanneer je deze niet hebt, ook met alleen een blaasbalgje en swabs kan de sensor goed worden schoongemaakt. Met het blaasbalgje kunnen nu de nylon haren van de borstel elektrostatisch worden gemaakt door er wat lucht op te blazen, hierdoor trekt de borstel stof aan van de sensor. Reinig nu met deze borstel de sensor, door de borstel heel lichtjes, zonder te drukken, eenmalig van links naar rechts te bewegen. Druk niet op de sensor. Houd haren van de kwast enkel op de sensor (dus niet op omliggende onderdelen) om zo te voorkomen dat er eventuele mechanische olieresten uit de camera op de sensor komen. Berg de kwast hierna weer stofvrij op. Maak eventueel weer een testfoto om te bekijken wat het resultaat is.

Reinigen met reinigingsmiddel en swabs

Het vastzittende vuil kan met swabs worden verwijderd. Doe daarvoor een tot twee druppels reinigingsmiddel op de rand van een swab, gebruik niet te veel. Beweeg dan de swab lichtjes over de sensor in een doorgaande beweging van de ene korte zijde naar de andere korte zijde. Houdt de swab hiervoor in een schuine hoek zodat alleen de ene zijde van de rand op de sensor komt. Aan de andere zijde gekomen kun je een teruggaande beweging maken, maar doe dit door de swab nu de andere kant op te buigen zodat de andere zijde van de rand op de sensor komt. Druk niet of heel lichtjes op de sensor, laat vooral het gewicht van de swab zijn werk doen. Bij te hard drukken kan de flinterdunne glasplaat op de sensor beschadigd raken. De swab dien je na gebruik weg te gooien. Mocht de swab toch iets te smal zijn voor de breedte van de sensor dan kun je bij de tweede beweging de swab iets hoger houden zodat de hele sensor wordt schoongemaakt. Maak ook nu weer testfoto's om het resultaat te bekijken. Het kan zijn dat een tweede schoonmaakbeurt met een tweede swab nodig is.