Objectieven en eigenschappen voor diverse soorten fotografie

Een objectief van een fotocamera is als een oog dat naar een bepaald object kijkt. Het maakt als zodanig een belangrijk onderdeel uit van een camera. Veel camera’s hebben een vast objectief maar er zijn ook twee typen camera’s waarbij het objectief verwisseld kan worden. Dat is het geval bij een spiegelreflexcamera en een systeemcamera. Die objectieven zijn in veel soorten verkrijgbaar en worden gebruikt afhankelijk van het te fotograferen object dat bijvoorbeeld dichtbij, ver weg, goed verlicht of slecht verlicht kan zijn.

Objectief samenstel van lenzen

Een objectief kan uit slechts één lens bestaan maar is dikwijls een samenstel van lenzen. Een lens is een voorwerp van doorzichtig materiaal (meestal glas) dat dient om lichtstralen van richting te laten veranderen. Door meerdere lenzen in een objectief te combineren kunnen eventueel optredende afbeeldingsfouten (bijvoorbeeld ten aanzien van het perspectief) worden gecorrigeerd.

Indeling objectieven naar vast of variabel

Een hoofdindeling van objectieven kan gemaakt worden in objectieven met vaste brandpuntafstand en met variabele brandpuntafstand.

Vaste brandpuntafstand

• fisheye-objectief
• groothoekobjectief
• macro-objectief
• prime-objectief
• teleobjectief

Variabele brandpuntafstand

• zoomobjectief

Brandpuntafstand en manier van meten

De brandpuntafstand is de afstand tussen het midden van de lens en (loodrecht gemeten) de sensor (voorheen negatief) die het beeld opneemt. Die afstand wordt aangegeven in millimeters en is meestal iets groter dan de diagonaal van het opgenomen beeld. Analoge kleinbeeldcamera's hebben een beeldformaat van 24 x 36 mm. De diagonaal daarvan is ca. 43 mm. Een veelvoorkomende brandpuntafstand (standaardlens) is daarom iets groter en komt uit op 50 mm á 55 mm. Maar een sensor van een digitale camera is veel kleiner waardoor die omrekening van iets groter dan de diagonaal van het beeld niet opgaat. Om toch een vergelijkbaarheid te verkrijgen met de vroegere berekening wordt bij digitale camera’s door de producenten het brandpunt omgerekend wat eveneens uitkomt op 50 mm à 55 mm.

Lichtsterkte en beïnvloeding

Naast de brandpuntafstand is ook de lichtsterkte een belangrijk kenmerk van een objectief. De instelwaarden voor de lichtsterkte bestaan uit de meetkundige rij 1,4 - 2 - 2,8 - 4 - 5,6 - 8 enz. De getallen van deze rij worden voorafgegaan door de letter f zoals f/1,4, f/2 enz. Het verschil in lichtsterkte ontstaat doordat het diafragma zich meer of minder opent. Een diafragma is een plaatje met een kleine regelbare opening. De grootte van die opening kan zodanig worden gevarieerd dat er meer of minder licht wordt toegelaten.

Indeling objectieven naar brandpuntafstand

Naast indelen op basis van vaste of variabele brandpuntafstand kunnen objectieven ook in drie groepen worden ingedeeld op basis van de lengte van de brandpuntafstand namelijk standaardobjectief, teleobjectief en groothoekobjectief.

Standaardobjectief

Bij camera’s wordt meestal een standaardobjectief (vaak standaardlens genoemd) meegeleverd. Zo’n standaardobjectief is voor de meeste soorten fotografie voldoende. Wie speciale fotografie wil beoefenen kan na enige studie of een goed advies het daarvoor meest geschikte objectief kiezen uit het grote aanbod van losse objectieven.

Teleobjectief

Een teleobjectief (telelens) is een objectief met een grotere brandpuntafstand dan 50 mm en wordt gebruikt om objecten van veraf dichterbij te halen (te vergroten). Door middel van een eenvoudig rekensommetje kan daarbij worden bepaald hoeveel keer een bepaald objectief vergroot. Een objectief aangeduid met 50-200 vergroot vier keer (200 : 50 = 4).

Groothoekobjectief

Een objectief met een kleinere brandpuntafstand dan 50 wordt groothoekobjectief (groothoeklens) genoemd. De beeldhoek van dit objectief is groter dan het menselijk oog in één oogopslag aankan.

Aansluiten en passend maken met adapter

Een objectiefvatting is het mechaniek waarmee een objectief op de body wordt geplaatst. Die vattingen kunnen per merk verschillend zijn waardoor niet elk objectief op elke camera past. Ook bestaan er zelfs per cameramerk verschillende aansluitingen waardoor objectieven van hetzelfde merk niet op alle typen passen. Per merk zijn echter voldoende objectieven voor elke camera beschikbaar. Door die hoeveelheid objectieven moet bij de aanschaf wel goed opgelet worden of het objectief ook past op de beschikbare camera. Bij de aanschaf van een nieuwe camera is het zo goed als zeker dat de bestaande objectieven niet zonder meer gebruikt kunnen worden. Maar in veel gevallen kan een passende lensadapter dat probleem oplossen.

Diverse overige eigenschappen van objectieven

Naast eigenschappen als vast, variabel, brandpuntafstand, lichtsterkte en aansluiting hebben objectieven nog enkele eigenschappen wat betreft beeldhoek, beeldfouten, bewegende delen, scherpstellen en onscherpe achtergrond.

Beeldhoek

De beeldhoek van een les wordt bepaald door de brandpuntafstand in combinatie met het opnameformaat. Een grote beeldhoek wordt bereikt door een korte brandpuntafstand.

Beeldfouten voorkomen

Computergestuurd slijpen en polijsten van de lenzen maakt het mogelijk om eventuele beeldfouten te voorkomen.

Bewegende delen

Met objectieven met een vaste brandpuntafstand kunnen in het algemeen scherpere foto’s worden gemaakt dan met zoomlezen. Dit vindt zijn oorzaak in het gegeven dat objectieven met een vaste brandpuntafstand geen bewegende delen bezitten.

Scherpstellen

Een objectief voor een camera moet op diverse afstanden kunnen scherpstellen. Uitersten daarbij zijn een object op grote afstand (telefotografie) of een object voor zeer dichtbij (macrofotografie).

Onscherpe achtergrond

Met een lichtsterk objectief is het mogelijk om bij weinig licht toch goede foto’s te maken. Een fotografisch effect is daarbij dat het onderwerp scherp is en de rest onscherp wat voor velen een voorkeur heeft. Lichtsterke objectieve zijn overigens vooral in de hogere prijsklasse te vinden.

Soorten fotografie en keuze van objectieven

De soorten fotografie zijn zeer bepalend voor de keuze van het objectief. Het maakt een groot verschil uit of landschappen worden gefotografeerd of portretten. Ook het fotograferen van sportevenementen, vogels of andere dieren of macrofotografie en natuurfotografie vergt weer hele andere objectieven. Enige studie om tot de juiste keuze te komen is daarom aan te bevelen en vaklui kunnen ook de juiste adviezen geven.

Lees verder

• Van schilderkunst naar fotografiekunst