Keramiek: het werken met porseleinklei

Al eeuwen is porselein beroemd om de prachtige witte en soms haast doorschijnende kleur. Eeuwen geleden trokken handelaren vanuit China naar de westerse landen om daar het zeer kostbare porselein mee naar toe te nemen. Ook in deze tijd heeft porselein nog steeds iets mystiek over zich en wordt er door keramisten graag mee gewerkt.

Porselein

Porselein is herkenbaar aan de witte kleur die vergeleken met aardewerk en steengoed veel witter is. Als er zeer dun gewerkt wordt met porselein dan wordt het bijna transparant. Porselein is erg geliefd als servieswerk en ook in de industrie wordt het veel gebruikt. Als porselein op een hoge temperatuur is gestookt dan is het erg sterk en daarmee ook erg duurzaam.

Wanneer met porselein werken?

Porselein is een lastige kleisoort om mee te werken, vooral voor beginners is het niet raadzaam. Het voordeel van het werken met porselein is de witte kleur en de mogelijkheid van hele dunne randen en fijne details op het werkstuk. De klei is wel relatief duur in vergelijking met aardewerk en steengoed klei en de bewerking vergt enige oefening. De klei is ongeschikt om grote werkstukken mee te maken, maar meer om mee te draaien of om mee te gieten. Porselein is niet altijd even makkelijk te verwerken, want de klei is niet erg plastisch en daardoor snel te droog of te nat. Het werken met porselein heeft ervaring nodig en daarom is het aan te raden om voor het eerst onder begeleiding met deze kleisoort te werken.

Het werkstuk is droog, wat nu?

Na het verwerken van porselein zijn de werkstukken zeer kwetsbaar. Ongebakken porselein is zó kwetsbaar dat je te allen tijde er voorzichtig mee om moet gaan. Als het werkstuk lang genoeg heeft gedroogd dan kan het gestookt worden op een biscuittemperatuur van rond de 980 graden. Daarna kan het hoger worden gestookt, eventueel met glazuur. Tegen de 1.200 graden aan krijgt het de uitstraling van porselein en pas tegen de 1.300 graden krijgt de klei zijn transparante kleur. In combinatie met verschillende glazuren zijn hele bijzondere werkstukken te verkrijgen, vooral bekend is de celadon techniek die uit China is gekomen.

Het glazuren van porselein

Porselein is ongeglazuurd al een bijzondere verschijning, maar met een transparante glazuur en het gebruik van oxides kan het object een prachtige uitstraling krijgen. Waar gelet moet worden is dat de glazuren de hogere temperaturen van de porselein stook aan kunnen. Bij de meeste keramiekzaken zijn er diverse transparante glazuren te koop en met behulp van oxides

Welke soorten zijn er?

Er zijn diverse soorten porseleinklei op de markt. Deze klei is kant en klaar voor gebruik. Ook bestaan er kant en klare emmers met gietporselein en porseleinpoeder. Doorgaans heeft porseleinklei geen chamotte, al bestaat er een soort van de firma Witgert die een porseleinklei heeft met een fijne chamotte. Deze klei is dus geschikter voor handvormen dan de klei zonder chamotte. Er bestaan diverse soorten porselein klei die elk een eigen kwaliteit heeft. Informeer bij de grotere keramiekzaak welke eigenschappen de klei heeft. De meeste zaken hebben ook voorbeelden van de klei liggen.

Porselein klei zelf maken

Naast de kant en klare klei is het heel gebruikelijk onder gevorderde keramisten om de porseleinklei zelf samen te stellen. Door middel van porseleinaarde, ball clay, veldspaat en silicium is er zelf een klei samen te stellen. Ook zijn er recepten bekend van porseleinklei (poeder), veldspaat, kwarts en bentoniet. Door middel van het nemen van proeven kan de perfecte klei worden samengesteld om mee te gaan werken. Vooral voor de gevorderde keramist is het een uitdaging om zelf een kleisoort samen te stellen die voldoet aan alle gestelde wensen. Veldspaat is in de recepten het smeltmiddel, ball clay maakt de klei meer draaibaar maar minder wit en bentoniet kan het geheel kneedbaarder maken.

Lees verder

• Alles over klei
• Het gebruiken van oxides in glazuren