Filters voor de digitale camera

Met de komst van Photoshop en andere populaire beeldbewerkingsprogramma's is het gebruik van filters steeds minder noodzakelijk. Toch is het gebruik van filters in een aantal gevallen wel degelijk aan te raden. Hieronder een overzicht van de vier meest gebruikte filters en hun werking.

Filters in verschillende kleuren en maten

Voor de komst van populaire beeldbewerkingsprogramma's zoals Photoshop (Elements) of Lightroom maakten fotografen veel gebruik van filters. Ze zijn in honderden soorten en maten te koop. Met filters kun je onder andere kleuren verscherpen in foto's of juist licht tegenhouden.

Witbalans en digitale filters

Tegenwoordig is het gebruik van filters- die als een soort voorzetlenzen op de camera worden geschroefd- steeds minder noodzakelijk. De functie witbalans op de digitale camera werkt als het ware als een soort kleurfilter. Met beeldbewerkingsprogramma's is het zelfs mogelijk om met één druk op de knop filtereffecten toe te voegen. Enkele mogelijkheden van Photoshop:

• kleuren verscherpen
• kleuren vervagen
• kleuropnames omzetten in zwart-wit
• artistieke effecten zoals penseelstreek of mozaïek toevoegen

Welke werking heeft de filter?

Fotograferen is eigenlijk 'spelen met licht'. Weersomstandigheden zoals mist en nevel filteren het licht. Zwevende deeltjes in de lucht filteren waardoor kleuren diffuser kunnen worden verspreid. Het resultaat is een relatief 'zachte' kleur op de foto. Zonlicht maakt kleuren soms intenser, het kan echter ook voor vervaging op de foto zorgen. Filters hebben- net als het weer- ook een uitwerking op de kleuren. De filters zorgen ervoor dat het licht wordt verspreid of laten kleuren juist intenser uitkomen, afhankelijk van welk type filter je kiest. Ook kunnen filters hinderlijke reflecties tegengaan. Met het gebruik van zowel opschroeffilters als digitale filters kun je prachtige creatieve resultaten bereiken.

Opschroeffilters

Sommige fotografen willen zo min mogelijk met beeldbewerkingsprogramma's werken: de foto moet goed zijn op het moment dat deze gemaakt wordt. Deze categorie fotografen verkiest het gebruik van de zogenaamde opschroeffilters boven de beeldbewerking achteraf. Maar het één sluit het ander niet uit: je kunt filters gebruiken en ook later (minmale) aanpassingen met beeldbewerkingsprogramma's aanbrengen. In een aantal gevallen is het gebruik van deze filters zeker aan te raden omdat het eenvoudigweg onmogelijk is de effecten te bereiken tijdens de manipulatiefase op de computer. Hieronder een overzicht van de meest gebruikte filters en hun toepassing.

Uv-filter

Het UV-filter is het meest gebruikte filter onder fotografen met een SLR. Dit filter is bedoeld om Ultra-Violette straling tegen te gaan. De UV-stralen kunnen namelijk zorgen voor een blauwzweem op de foto wat met een filter eenvoudigweg te voorkomen is. Het voordeel van een UV-filter is bovendien dat deze relatief goedkoop is. Het beschermt de lens van de camera tegen krassen en vlekken. Aangezien reparatie van deze lens zeer kostbaar kan zijn kiezen de meeste fotografen ervoor een UV-filter te gebruiken. Het UV-filter is altijd aan te raden.

Polarisatiefilter

Een ander veel gebruikt en populair opschroeffilter is het polarisatiefilter. Dit filter werkt eigenlijk hetzelfde als een polaroid-zonnebril: het houdt gepolariseerd licht tegen en het wordt dan ook vaak gebruikt om de zee of sneeuw te fotograferen. Een polarisatiefilter verandert de invalshoek van het licht en brengt meer kleurverzadiging in de foto. Om het polarisatiefilter goed te gebruiken is wel een speciale techniek nodig. Het filter moet zo gedraaid worden dat het het gepolariseerde licht perfect tegenhoudt. Bij goed gebruik levert het filter wel mooie resultaten op. De effecten op een rij:

• het verminderen van reflecties van niet metalen voorwerpen zoals het glas van een etalage
• het versterken van blauwe lucht
• het versterken van (andere) kleuraccenten door een verbeterde kleurverzadiging
• het tegengaan van reflecties van lichtdeeltjes bij atmosferische mist en nevel (handig bij landschapsfotografie!)
• meer details in hoge lichten en schaduwen

Grijsfilter (ND-filter)

Het grijsfilter staat ook wel bekend als ND-filter (Neutral Density). Dit filter is met name handig als je overdag wilt fotograferen met iets langere sluitertijden. Soms is dit niet mogelijk omdat er overdag te veel licht is. Het is dan handig een ND-filter te gebruiker omdat dit stukje glas een deel van het licht tegenhoudt (1 tot 3 diafragmastops). Met het ND-filter is het dus makkelijker bewegingsonscherpte op de dag vastleggen. Enkele voorbeelden:

• een stromende waterval
• rennende dieren
• spelende kinderen
• sporters in actie

Gebruik altijd een statief om te voorkomen dat de gehele foto onscherp wordt!

Grijsverloopfilter

Een grijsverloopfilter is bedoeld om de kleur of schaduw van een lucht te veranderen of een deel van het te fotograferen beeld minder te belichten. Het resultaat is een meer gelijkmatige belichting. Omdat dit tegenwoordig deels op de computer te bereiken is, is het gebruik van het grijsverloopfilter sterk teruggedrongen. Het gebruik van een grijsverloopfilter (gradueel ND-filter) is wel aan te raden als er sterke contrastverschillen zijn die de camera technisch niet aankan. Bijvoorbeeld om een wit gebouw tegen een strakblauwe lucht te fotograferen. Bepaalde fotografen verkiezen het grijsverloopfilter boven beeldbewerkingsprogramma's omdat details in schaduwen meer te behouden zijn. Dit is achteraf niet meer te corrigeren op de computer.

Tips voor de aanschaf en het gebruik van filters

1. Wees niet zuinig bij het aanschaffen van filters voor de SLR. Goedkope filters hebben als nadeel dat ze vaak maar uit één glaslaag bestaan. Er zit geen coating op waardoor er toch hinderlijke reflecties kunnen ontstaan.
2. In het beginstadium van het gebruik van filters is het aan te raden eerst veel te experimenteren. Maak bijvoorbeeld twee dezelfde opnames, een opname zonder filter en een opname met filter en bekijk op de computer aandachtig wat de verschillen zijn.
3. In een gevorderd stadium is het raadzaam de filters zorgvuldig te gebruiken. Kies van te voren duidelijk uit wat te fotograferen en welk doel het gebruik van de filter heeft. Zo zijn de mooiste effecten te verkrijgen.
4. Berg de filters altijd op in een speciaal beschermhoesje om krassen en stof tegen te gaan.