Filters toegepast in de fotografie

In dit artikel gaan we dieper op de toepassing van filters in. Waarom zou je ze gebruiken, wat zijn de zorgpunten, hoe kun je ze optimaal gebruiken. Allemaal aandachtspunten voor het succesvol vastleggen van de sfeer tijdens die momenten die je koesteren wil. Bij het maken van een foto gaat de fotograaf spelen met licht, de compositie, de sfeer. Dit alles doet hij door gebruik te maken van enkele instellingen op zijn/haar fotocamera: de sluitertijd (bevriezen van beweging, of niet), het diafragma (alles scherp van voor tot achter, of juist een beperkt deel scherp), de lichtgevoeligheid van de sensor (bij digitale camera's ISO, bij analoge camera's uitgedrukt in ASA)). Zodra de fotograaf afdrukt, wordt zijn/haar foto vereeuwigd. Echter, de fotograaf heeft ook nog optische hulpmiddelen tot zijn beschikking om juist e.e.a te accentueren: de filters.

Filters, wat zijn het?

Filters zijn letterlijk optische bewerkte lensen die voor het objectief geplaatst kunnen worden middels een schroef-of klembevestiging. Afhankelijk van de diameter van de lens, zijn er voor elke maat wel een of meerdere filters in de handel verkrijgbaar.
Enkele filters die veelgebruikt worden bij fotografie zijn: de circulair polarizer, het grijsfilter, het gradient grijsfilter, en effect-filters. Allen hebben elk hun specifieke kenmerken die invloed uitoefenen op de compositie.

Het filter: de circulair polarizer

De circulair polarizer wordt bij digitale fotografie veelvuldig als filter toegepast. Specifiek voor deze filter-soort is dat ze een aantal bijzondere effecten versterken:
Ontspiegelen: Door het ontspiegelende effect, wordt het opeens voor de fotograaf mogelijk om door ruiten en zelfs wateroppervlakte (zoals een vijver) te fotograferen. Door verdraaiing van het voorste element, wordt in de zoeker zichtbaar wanneer het effect maximaal is (dus geen schittering, transparante ruiten), tot minimaal (geen invloed, en veel schittering). Het beste effect wordt verkregen indien de zon haaks op de fotografie-richting staat;
Intensievere kleuren: Door het verwijderen van lichtschitteringen komen ook de kleuren dieper en intenser over: groen gras wordt ook echt groen, de lucht hemelsblauw, wolken helder wit.

LET OP:
Bij een digitale camera dient voor aanschaf men vast te stellen dat men een circulair filter aanschaft. Voor analoge camera's is dit overbodig, echter bij digitale camera's kan bij een niet-circulair polarizer filter een probleem ontstaan met focussen (scherpstellen) op objecten.

Het filter: het grijsfilter

Het grijsfilter is een optisch element met een opgedampte kleur (te weten: neutraal grijs). Doordat het gehele oppervlak van eenzelfde dikte is voorzien, wordt deze soort vaak verkocht als een "ND-filter". ND is de afkorting voor Neutral Density, ofwel een gelijke dichtheid van grijsvlak op het filter. Deze filters zijn in vele sterkten (lees: stops) te verkrijgen, van 1 stop tot 8 of zelfs 16 stops. Deze filters gebruik je bijvoorbeeld om (extra) langere sluitertijden te verkrijgen op klaarlichte dag. Waar je camera bij correct belichten een sluitertijd van bijvoorbeeld 0,5 seconde vaststelt, kun je met een 3 stops grijs-filter deze verlengen naar een 3 x langere sluitertijd, dus 1,5 seconde.
Voordeel is dan bij klaarlichte dag toch een effect van beweging vast te kunnen leggen. Een waterval bij daglicht zal het stromend water vastleggen als een doorzichtige, vale zijde sluier van waterspray.
Doordat men veel licht tegen houden kan, kan men ook met grotere diafragma-waarden spelen. Normaal zal bij klaarlichte dag vaak een diafragma van F8 tot F16 gebruikt worden. Met het filter kun je (indien toegepast) veilig terugzakken tot een diafragma van bijvoorbeeld F2.8, zonder dat je foto DIRECT overbelicht zal raken.

Het filter: het griijs-verloop filter

Zoals hierboven beschreven is dit grijs-verloop filter een variant op de neutraal-grijs filter, met een groot verschil: het oppervlak van dit filter is voorzien van een grijs-coating die verloopt naar kleurloos/blanco lens. Veelal ligt de grens van het grijsverloop tot blanko halverwege het filter-element. Dit filter komt met name in aanmerking bij landschapsfotografie. De lichtmeting van de camera wordt vaak overdadig beïnvloed door de lucht op de achtergrond. De camera heeft helaas een beperkt bereik om het grote verschil tussen de lucht en de voorgrond goed te bepalen en vast te leggen. Hierdoor moet men vaak een compromis maken: OF de lucht goed belichten en de voorgrond donker, OF de voorgrond goed belichten en de lucht uitgebeten (wit, zonder informatie) vast te leggen.
Door het grijsverloop-filter kan dit opgelost worden: het grijze deel dekt de heldere lucht af, en dempt de invloed hiervan met 1, 2 of meer stops in belichting. Bij het afdrukken kan men dan correct zowel de voorgrond, als de lucht goed belicht vastleggen. Het grijs-verloop filter wordt vaak ook aangeduid met "gradient-filter". Gradient slaat op de verlopende tint van opgedampt materiaal op het filter-element.

Het filter: het effect-filter

Het effect-filter brengt de creatieve inbreng ECHT tot leven. In plaats van een lichtpunt van een lamp aan een haven, kun je met een effect-filter hier bijvoorbeeld een mooie 4, 6 of 8-puntige stralenkrans erom heen plaatsen, zodra je dit effect-filter hebt gemonteerd. Ook andere varianten, met prisma's erin zodat 1 onderwerp 4-6 of zelfs 8 keer in beeld verschijnt, is mogelijk.
Ergo: toepassen naar eigen inzicht en idee ! Gewoon, lekker experimenteren dus!

het filter: UV-filter

Vroeger bij analoge fotografie was een UV_filter noodzakelijk indien je op grote hoogten (bijvoorbeeld wintersport) danwel zonnige oorden fotografeerde. Tegenwoordig met digitale camera's is dit filter compleet overbodig voor bovenstaand doel.
De sensoren van de huidige digitale camera zijn gemaakt op basis van halfgeleider-materialen (zowel de CCD (Charge Coupled Device), als CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor). Doordat deze halfgeleider-materialen vanuit fabriek bij ontwikkeling/productie belicht worden met UV (om de geïntegreerde schakelingen te etsen), worden ze naderhand met een (opgedampt) UV-filter in de camera gemonteerd.
Het enige nut wat een UV-filter nog kan betekenen bij een digitale camera is bescherming van de front-lens op je objectief.
Doorgaans overbodig als je normaal gebruik maakt van de camera, maar.... bij een dagje strand (en dus zoute wind, stof, zand) een onmisbaar hulpmiddel om je lens krasvrij te houden. Beter een goedkoop UV-filter moeten vervangen, dan een compleet objectief danwel front-lens.

Tot besluit

Ik hoop dat iedere fotograaf lekker zijn/haar creativiteit los laat, en zelfs juiste keuzen kan gaan maken met behulp van deze diversiteit aan filters. Uiteraard zijn er nog meer bijzondere filters voorhanden (zoals voor infra-rood fotografie en dergelijke), maar deze zijn veelal beduidend minder vaak van toepassing of in gebruik bij de fotografie.
Kortom, doe je ervaring op door eerst een paar goedkope filters aan te schaffen. Mocht het effect je bekoren, dan kun je altijd nog naar duurdere (en kwalitatief betere) filters overstappen.
Veel foto-plezier toegewenst!!
© 2008 - 2024 Solarpowerrrrrr, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Senseo koffiepads makenSenseo koffiepads makenEr worden elke dag miljoenen liters koffie genuttigd vele daarvan worden gezet met een koffiefilter maar tegenwoordig is…
Filters voor de digitale cameraMet de komst van Photoshop en andere populaire beeldbewerkingsprogramma's is het gebruik van filters steeds minder noodz…
Aquariumfilter: filter voor aquarium maken en kopenAquariumfilter: filter voor aquarium maken en kopenEen aquariumfilter hoeft niet duur te zijn. Het is een filter dat gemaakt is voor het aquarium. Het is bedoeld om het aq…
Instagram, wat is dat?Instagram, wat is dat?Instagram, wat is dat? Instagram is een gratis applicatie voor de mobiele telefoon, Tegenwoordig heeft Instagram meer da…

Foto's bewerken, hoe maak ik een goede foto?Foto's bewerken, hoe maak ik een goede foto?Eenmaal per jaar een portretfotograaf een foto laten maken van uw kinderen, is leuk, maar vaak weet u al wat u ongeveer…
De eerste foto'sDe eerste foto'sMet onze huidige digitale fotografie staan we niet meer stil bij het moeizame proces dat tot deze prestaties van het men…
Reactie

Marco Mensink, 18-05-2008
Goede duidelijke uitleg, dit was waar ik naar op zoek was, bedankt. Reactie infoteur, 24-07-2008
Graag gedaan! veel foto-plezier!

Solarpowerrrrrr (8 artikelen)
Gepubliceerd: 16-05-2008
Rubriek: Hobby en Overige
Subrubriek: Fotografie
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.