Spiegelreflexcamera: diafragma, sluitertijd en ISO

Spiegelreflexcamera: diafragma, sluitertijd en ISO Je hebt een digitale spiegelreflexcamera (DSLR) aangeschaft, maar je hebt geen idee wat de sluitertijd, ISO-waarde of het f-getal inhouden? Geen probleem! Met de drie belangrijkste belichtingsinstellingen eenmaal onder de knie, hoef je niet langer in de automatische modus te fotograferen. Foto's maken in auto modus kan namelijk iedereen en bovendien benut je je camera op deze manier niet optimaal.

Inhoud


Afbeelding 1: Kleine scherptediepte door een ver geopend diafragma (een laag f-getal). / Bron: Ljguitar, Flickr (CC BY-2.0)Afbeelding 1: Kleine scherptediepte door een ver geopend diafragma (een laag f-getal). / Bron: Ljguitar, Flickr (CC BY-2.0)

Diafragma en f-getal

Scherptediepte

Van alle instellingen op je spiegelreflexcamera is het diafragma waarschijnlijk de meest eenvoudige om aan te passen voor creatieve foto's. Het diafragma is het onderdeel van de camera dat bepaalt hoeveel licht er doorgelaten wordt en vervolgens op de digitale sensor valt. Bovendien kun je hiermee beïnvloeden hoe groot de scherptediepte in je foto zal zijn. Dit is de afstand waarbinnen je een scherp beeld op de foto hebt. Door de opening van het diafragma te veranderen, kun je er dus voor zorgen dat bijvoorbeeld alleen het onderwerp scherp in beeld is met een mooie wazige achtergrond óf dat je foto overal goed scherp is.

Het f-getal

Het diafragma werkt in stappen en wordt aangegeven met het f-getal. Hoe hoger het f-getal, des te kleiner is het diafragma. Elke volledige stap omhoog in het f-getal, betekent een halvering in de hoeveelheid licht die er op de sensor valt. Daarnaast betekent een hoger f-getal een grotere scherptediepte dan een lager f-getal. In afbeelding 1 is duidelijk te zien dat door het kiezen van een laag f-getal een kleine scherptediepte bereikt wordt. Alleen het onderwerp staat (deels) scherp in beeld, de achtergrond is wazig.

Afbeelding 2: Door een lange sluitertijd ziet de waterval er mist-achtig uit. / Bron: Darrenprice187, Flickr (CC BY-2.0)Afbeelding 2: Door een lange sluitertijd ziet de waterval er mist-achtig uit. / Bron: Darrenprice187, Flickr (CC BY-2.0)

Sluitertijd

Net als met het diafragma kun je ook met de sluitertijd van je spiegelreflexcamera de belichting beïnvloeden. Foto's worden namelijk gemaakt door licht voor een bepaalde (korte) periode op de sensor te laten vallen. Met de sluitertijd kun je instellen hoe lang dit precies is.

Ook de sluitertijd werkt in stappen en wordt ook weer aangegeven met een getal. Als we de sluitertijd bijvoorbeeld instellen op 1000, dan betekent dit dat de werkelijke sluitertijd 1/1000 seconde is. Wanneer je naar sluitertijden gaat van een seconde of langer, dan staat dit aangegeven met 1" of 5". De " achter het getal toont dan aan dat het om gehele seconden gaat. Hoe langer de sluitertijd, hoe meer licht er op de sensor terechtkomt en hoe 'lichter' je foto dus zal zijn.

Bewegingsonscherpte

Met de sluitertijd bepalen we echter niet alleen de belichting. Waar we met het diafragma de scherptediepte beïnvloeden, kunnen we met de sluitertijd bepalen hoeveel 'beweging' we in de foto terugzien. Een zeer lange sluitertijd neemt een lang moment op, waardoor je bewegende onderwerpen wazig op je foto zult krijgen. In afbeelding 2 is hiervan goed gebruikgemaakt: door een lange sluitertijd te kiezen, ziet het bewegende water er mist-achtig uit. Daarnaast is hier een klein diafragma (hoog f-getal) gebruikt, waardoor de hele scène scherp op de foto staat.

Wanneer je zonder statief fotografeert, is het van belang dat je de sluitertijd kort genoeg instelt om geen ongewenste bewegingsonscherpte te krijgen. Een veelgebruikte vuistregel is in dit geval dat de sluitertijd (in seconde) kleiner moet zijn dan 1 gedeeld door de brandpuntsafstand van het gebruikte objectief (in millimeter). Gebruik je bijvoorbeeld een objectief met een brandpuntsafstand van 50mm, dan moet de sluitertijd korter zijn dan 1/50 seconde. Je stelt de sluitertijd dan in op een waarde van 50 of hoger.

ISO-waarde

Naast de sluitertijd en het diafragma is er nog een instelling op de digitale spiegelreflexcamera, waarmee de belichting bepaald kan worden, namelijk de ISO-waarde. De ISO-waarde geeft de lichtgevoeligheid van de sensor aan. Hoe hoger de ISO-waarde, hoe gevoeliger de sensor is. Het 'nadeel' van een hoge ISO-waarde is dat er ook meer ruis in de foto te zien zal zijn; de foto zal er dan korreliger uit zien. In de meeste gevallen is het dus het beste om met een zo laag mogelijke ISO-waarde te fotograferen, omdat dit foto's van een hogere kwaliteit levert. Vaak laat de hoeveelheid licht die aanwezig is in de ruimte dit echter niet toe als je nog uit de hand wilt fotograferen (denk bijvoorbeeld aan fotograferen in een donkere kerk). Het kan echter ook zo zijn dat je om creatieve redenen juist wel graag een korrelige foto hebt. In dat geval stel je natuurlijk wel een hoge ISO-waarde in.

Ook de ISO-waarde kan in stappen ingesteld worden. Bij de meeste camera's is 100 de laagste waarde, maar er zijn camera's met een nog lagere minimumwaarde. Daarna loopt het op, telkens met een verdubbeling: 100, 200, 400, 800, etc. Dit kan oplopen tot zeer extreme waarden van 12.800 of zelfs meer. Deze zeer hoge ISO-waarden zul je in de praktijk alleen bij wijze van uitzondering gebruiken.

Samengevat

We hebben nu kort het diafragma (f-getal), de sluitertijd en de ISO-waarde bekeken. Er zijn uiteraard nog veel meer instellingen die je kunt doen op een digitale spiegelreflexcamera, maar dit zijn de belangrijkste drie waarmee je zelf aan de slag kunt. Het f-getal geeft aan hoe ver het diafragma open staat en bepaalt daarmee hoeveel licht er op de sensor valt en hoe groot de scherptediepte is. Met de sluitertijd kun je vervolgens instellen hoe lang dit licht op de sensor van de camera valt. Fotografeer je uit de hand, maar moet je een lange sluitertijd instellen omdat je anders een donkere foto krijgt? Dan heb je de mogelijkheid om de lichtgevoeligheid van de sensor te vergroten door de ISO-waarde te verhogen. Op deze manier kun je een kortere sluitertijd instellen.
© 2016 - 2024 Kekkie, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Fotografie: belichtingsdriehoek van de spiegelreflexcameraFotograferen met een spiegelreflexcamera is zeker niet makkelijk. Op deze camera's zitten vaak enorm veel knopjes en sta…
De zoektocht naar een nieuwe digitale cameraDe zoektocht naar een nieuwe digitale cameraJe staat op het punt om een nieuwe digitale camera aan te schaffen. Tot voor kort had je altijd een compact camera. Een…
Fotografie: Diafragma/Aperture - de basicsFotografie: Diafragma/Aperture - de basicsHet diafragma (in het Engels ‘aperture’ genoemd) is één van de belangrijkste instellingen van een spiegelreflexcamera en…
Fotografie: uitleg over diafragma, sluitertijd en ISO-waardeFotografie: uitleg over diafragma, sluitertijd en ISO-waardeMet goede kennis van de werking van het diafragma, sluitertijd en ISO-waarde kan je de kwaliteit van je foto’s aanzienli…

Spiegelreflexcamera: hoe werkt het diafragma?Spiegelreflexcamera: hoe werkt het diafragma?Hoe een foto uit je camera komt, wordt grotendeels bepaald door de keuze van diafragma, sluitertijd en ISO-instellingen.…
Online foto's laten afdrukken: waar moet je op letten?Online foto's laten afdrukken: waar moet je op letten?Er zijn talloze websites waar je via internet je digitale foto's kunt laten afdrukken. De foto's worden dan naar je huis…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Alfieianni.com, Flickr (CC BY-2.0)
  • Digital Camera World, http://www.digitalcameraworld.com/2015/03/02/camera-exposure-explained-relationship-aperture-shutter-speed-iso/, bezocht op 15-02-2016
  • Digital Camera World, http://www.digitalcameraworld.com/2015/04/15/the-exposure-triangle-aperture-shutter-speed-and-iso-explained/, bezocht op 15-02-2016
  • Digital Camera World, http://www.digitalcameraworld.com/2015/12/14/how-does-shutter-speed-work-a-quick-beginners-guide/, bezocht op 15-02-2016
  • Afbeelding bron 1: Ljguitar, Flickr (CC BY-2.0)
  • Afbeelding bron 2: Darrenprice187, Flickr (CC BY-2.0)
Kekkie (7 artikelen)
Laatste update: 01-03-2016
Rubriek: Hobby en Overige
Subrubriek: Fotografie
Bronnen en referenties: 6
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.