Het gebruik van beeldstabilisatie in de fotografie

Beeldstabilisatie in de digitale fotografie. Een veelgehoord begrip onder fotofanaten die werken onder allerlei verschillende (licht-)omstandigheden. Maar niet iedereen weet precies wat dit technisch snufje inhoudt en hoe dit te gebruiken. Wat is beeldstabilisatie precies en wanneer is het nuttig? Een uitleg.

Wat is beeldstabilisatie?

Techniek

Een beeldstabilisatiesysteem is een systeem dat bedoeld is om trillingen bij het maken van foto's op te heffen. Beweging en trillingen leiden tot onbedoeld onscherpe foto's. De meeste van deze kiekjes kun je zo weggooien. Het vernuftigd stukje techniek van 'beeldstabilisatie' in de fotografie zorgt er echter voor dat je onder lichtomstandigheden waarvoor een langere sluitertijd nodig is, en waar dus sneller beweging ontstaat, toch mooie scherpe foto's kunt maken.

Trillingen van camera voorkomen

De techniek vermindert trillingen van de camera (doordat je hand beweegt) maar niet van het onderwerp zelf. Denk hierbij aan rijdende treinen, auto's of fietsers. Hetzelfde geldt voor dieren of sporters. 'Beeldstabilisatie' vermindert de beweging hiervan niet en hierdoor kunnen bewegende objecten bij een te lange sluitertijd toch onscherp op de gevoelige plaat komen.

Camera's en lenzen

De functie 'beeldstabilisatie' is te vinden in:

• bepaalde typen camera's en/of
• verwisselbare lenzen

Tegenwoordig beschikken echter bijna alle nieuwe digitale spiegelreflexcamera's over deze functie en hetzelfde geldt voor de nieuwe compact- en systeemcamera's. Ook veel objectieven (verwisselbare lenzen) zijn voorzien van 'beeldstabilisatie'. Dit geldt echter niet voor alle objectieven, houd hier bij de aanschaf rekening mee!

Lichtstops

Systeem

Het grote voordeel van het beeldstabilisatiesysteem is dat er zonder statief gewerkt kan worden bij veel langere sluitertijden. Er zijn bepaalde typen camera's/objectieven waarbij de techniek zo goed is dat wel twee tot vier minder lichtstops nodig zijn terwijl -met het systeem aan- toch 'uit de hand' gefotografeerd kan worden. Dit is handig wanneer er weinig licht is maar ook als je bijvoorbeeld met lange telelenzen fotografeert en dus een snellere sluitertijd nodig hebt om haarscherpe foto's te maken.

Gebruiksaanwijzing

In het menu van je camera kun je de functie 'beeldstabilisatie' aan- of uitschakelen. Let op: de techniek heet bij iedere fabrikant anders. Zo noemt Sony de techniek 'Steady Shot' en andere fabrikanten hebben weer andere benamingen zoals 'Image stabilizer'
De gebruiksaanwijzing van je camera geeft meer informatie. Op objectieven is aan de zijkant te zien of de camera over een stabilisatiesysteem beschikt, deze kun je vervolgens eenvoudigweg aan- of uitzetten.

Omstandigheden

In sommige gevallen kun je de functie 'beeldstabilisatie' beter uitzetten, bijvoorbeeld als je werkt vanaf een vast statief of zeer korte sluitertijden (minder dan 1/500e) hanteert. Je camera regelt onder deze omstandigheden zelf al dat trillingen worden voorkomen.

Werken met statief

Stabiel

Onder veel omstandigheden in de fotografie loont het om met een statief te werken. Met een statief voorkom je immers trillingen in het beeld en bovendien kun je de compositie van je uiteindelijke foto veel beter bepalen. Gebruik wel een statief van goede kwaliteit dat stevig en stabiel staat.

Sluitertijd

Als je met mindere lichtomstandigheden werkt, vraagt dit om een langere sluitertijd. Dit geeft automatisch meer trillingen in het beeld en dus een onscherp beeld als je 'uit de hand' fotografeert. Gebruik in dit geval liever een statief of een object dat stabiliteit geeft, zoals bijvoorbeeld een bonenzak.

ISO-waarde en ruis

Gebruik in ieder geval een statief wanneer je niet op hele hoge ISO waarde wil fotograferen (om ruis te voorkomen) maar wel een scherp beeld wilt bij wat langere sluitertijden. Enkele voorbeelden:

• fotografie van zonsondergang
• avondopnames
• nachtopnames
• landschapsfotografie
• het fotograferen van watervallen

Beeldstabilisatie bij werken met statief: aan of uit?

Vast statief met zelfontspanner

Als je een vast statief gebruikt en hierbij een zelfontspanner of afstandbediening hebt om de ontspanknop te bedienen, dan is het zeer raadzaam de functie 'beeldstabilisatie' uit te schakelen. Er is dan namelijk al maximale stabiliteit. Wanneer de functie aan blijft staan gaat de camera automatisch beweging en trillingen compenseren die er eigenlijk niet zijn. Dit zorgt juist voor trillingen in het beeld waardoor een onscherpe foto ontstaat.

Statief en handmatige bediening ontspanknop

Sommige fotografen kiezen ervoor om de ontspanknop zelf in te drukken wanneer ze vanaf een statief werken. Hierdoor ontstaat automatisch een (lichte) trilling omdat niet te voorkomen is dat je hand beweegt. In dit geval is het wel raadzaam 'beeldstabilisatie' aan te zetten.

Gebruik van monopodstatief

Mocht je gebruik maken van een zogenaamd monopod -oftewel eenpootstatief- voor bijvoorbeeld sportfotografie of het fotograferen van wilde dieren? Zet 'beeldstabilisatie' dan wel aan. Het gebruik van je hand bij het indrukken van de ontspanknop zorgt dan juist wel weer voor beweging.