recensie

De Merlijn Trilogie van Mary Stewart: de Kristallen Grot

Mary Stewart schreef een buitegewoon succesvolle trilogie over Merlijn en Koning Arthur: de Merlijn Trilogie. Hoewel haar trilogie reeds in de 80-er jaren uitkwam is de 'Trilogie' omnibus, die voor het eerst werd (her)uitgegeven in 2004 nog steeds een groot succes.

Mary Stewart

Mary Stewart werd geboren in Sunderland, County Durham op 17 September 1916. Zij studeerde literatuur aan de University in Durham. Zij gaf daar college in Engelse literatuur en taal totdat ze in 1945 trouwde met Sir Frederick Stewart, ooit president van de Geologie Afdeling van de Universiteit van Edinburgh. Mary Steward ontving een ere-doctoraat van de Universiteit van Durham in 2009. Zij was een bijzondere populaire romanschrijfster in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw. Haar populairste boeken waren de boeken in de Merlijn Trilogie:

• De Kristallen Grot
• De Holle Heuvels
• De Laatste Betovering

Mary Stewart besloot haar eigen Merlijn verhalen te schrijven na het succes van T.H. White's 'The Once and Future King' een Arthur legende. Met haar boeken bereikte Stewart zowel in de jaren '60, '70 als '80 de bestseller-lijsten. Zij was al populair vanwege haar spannende historische fantasie romans. Hierdoor wordt ze gezien als één van de grondleggers van het genre dat romantische verhalen samensmelt met mysterie en 'suspense' (spanning).

De Kristallen Grot

Dit eerste boek uit de Merlijn Trilogie is uitgekomen in 1970. In het Engeland van de 5e eeuw is de mythische Koning Vortigern de Hoge Koning, de leider van alle koningen uit de koninkrijkjes nadat hij de jonge koning Constantin wiens voogd hij was had vermoord. De broers van de vermoorde erfgenaam: Ambrosius en Uther zijn gevlucht naar Bretagne waar ze plannen smeden om de troon te heroveren.

Merlijn's vroege jeugd

In een koninkrijkje in Wales wordt Merlijn geboren, hij is de zoon van de prinses Niniane. Zijn vader is onbekend en de prinses weigert zijn naam te noemen. Als bastaard klein-kind van de koning heeft hij een moeilijke jeugd. Hij wordt voortdurend gepest en neigt er naar om zich in de catacomben van het kasteel, dat ooit een Romeinse villa was, te verstoppen. Merlijn ontdekt op jeudige leeftijd dat hij anders is dan andere kinderen. Hij heeft het 'Gezicht' ( hij is helderziend) een eigenschap die hij deelt met zijn moeder. Als hij zeven jaar is komt hij in aanraking met een oude man Galapas, die in een grot woont waarin zich een kristallen grot bevindt. Galapas is niet alleen wijs en geleerd, hij is ook magiër. Galapas geeft al zijn kennis door aan Merlijn.

Merlijn's vlucht naar zijn vader

Als Merlijn's grootvader sterft moet de dan 12-jarige Merlijn vluchten: zijn oom Camlach, die gemene zaak maakt met een afvallige zoon van koning Vortigern ziet hem als een rivaal en wil hem vermoorden. Merlijn wordt gesnapt door twee spionnen van de veldheer Ambrosius en omdat Merlijn hen de indruk geeft dat hij veel weet van wat er zich in Wales afspeelt, zaken die voor Ambrosius van belang blijken te zijn, wordt Merlijn naar Bretange gebracht. Daar wordt Merlijn opgenomen in de huishouding van Ambrosius en zijn broer Uther, en hij ontdekt na enige tijd dat de machtige veldheer Ambrosius zijn vader is. Vijf jaar lang krijgt hij een prinselijke opvoeding in Bretagne.

Na vijf jaar stuurt Ambrosius Merlijn terug naar Engeland. Hij wordt gevangen genomen door Vortigern nadat zijn moeder aan Vortigern heeft bevestigd dat Merlijn een kind is van de Prins der Duisternis. Vortigern weet niet dat Merlijn de zoon is van zijn grootste vijand Ambrosius: hij heeft Merlijn nodig voor een mensenoffer om de muren van een nieuw kasteel te 'verstevigen.' Merlijn begint op het moment dat hij geofferd wordt te profeteren en kan daarna ontsnappen. Ambrosius komt met een leger in Engeland, verslaat Vortigern en slaagt erin na twee jaar van strijd tegen de Saksen, de bondgenoten van Vortigern, om Engeland te veroveren. Zowel Merlijn's moeder als Ambrosius sterven daarna aan een ziekte.

Merlijn en Uther

Uther, Ambrosius' broer zal gekroond worden als de nieuwe Hoge Koning. Tijdens de kroningsceremonie wordt hij verliefd op Igraine, de vrouw van Gorlois, de hertog van Cornwall. Merlijn heeft in een visioen gezien dat Uther en Igraine samen een zoon zullen krijgen die ooit Hoge Koning zal worden en het land zal redden van de Saksen. Hij brengt Uther en Igraine samen, maar op dat moment wordt Gorlois door Uther's soldaten gedood. Uther is boos, hij voelt zich schuldig aan de dood van Gorlois en hij zweert dat hij de zoon die uit de nacht met Igraine zal voortkomen niet zal erkennen.

Commentaar op het eerste deel uit de Merlijn Trilogie

De Kristallen Grot is een verrassend boek. Alhoewel het uiteindelijk de bedoeling is dat er een Arthur-verhaal uit voorvloeit beschrijft Mary Stewart de 'komende' wereld van Arthur door de ogen van een jonge Merlijn.

Het is niet duidelijk of Mary Stewart via overlevering of via research op de lijn van Ambrosius naar Merlijn komt, waardoor Ambrosius de oom is van de latere Arthur Pendragon. (Arthur's vader is Uther, de broer van Ambrosius. Het is echter historisch-technisch een waarschijnlijk juiste oplossing. Ook al is Arthur nauwelijks in de geschiedenis-annalen genoemd, hij was hoogstwaarschijnlijk een 'heidense' legeraanvoerder en werd daardoor in de kerkelijke opschrijvingen verzwegen, meerdere vooraanstaande vroege schrijvers in de 10e eeuw verwijzen naar Ambrosius als familie van Arthur Pendragon de beroemde koning van de Ronde Tafel.

De plaatsing van Merlijn in de vroege 5e eeuw is daar een uitvloeisel van. Dat is op zich een verrassend item: de Arthur legenden werden in het algemeen geplaatst in de hoofsere 9e en 10e eeuw. Mary Stewart vertelt ook over de verdwijnende Romeinse invloeden in het Engeland van de vijfde eeuw. Bernard Cornwell neemt in zijn eigen Arthur Trilogie in 1995-1997 deze gedachte volledig over, net als haar beschrijving van Ambrosius als een aanbidder van de Romeinse god Mythras.

Mary Stewart is een schrijfster van 'de oude stempel': de romantiek in haar boeken wordt niet 'verstoord' door soft-pornografische beschrijvingen die na de 80-er jaren enorm opgeld doen in romantische boeken. Haar Merlijn Trilogie is daarom geschikt voor alle leeftijden.

Lees verder

• Bernard Cornwell en de Arthur Trilogie
• Mist der eeuwen: de verdwijning van Koning Arthur
• Mist der eeuwen: op zoek naar Merlijn
• De 13 schatten van de goden
• Arthurlegende: de Nevelen van Avalon