recensie

Recensie ‘The God of Small Things’

Arundhati Roy is vooral bekend als activiste voor mensenrechten. Aangenaam verrassend is haar debuut 'The god of Small Things', vertaald in het Nederlands onder de titel ‘De God van Kleine Dingen'. Het dromerige taalgebruik voert je weg naar een verre wereld waar onder het oppervlak meer aan de hand is dan het respectabele gedrag van personages doet vermoeden. Er wordt gehint naar iets uit het verleden. Naarmate het verhaal vordert, ontdek je eindelijk wat er gebeurd is, maar er is nog een onverwachte twist aan het einde.

Gegevens van het boek

• Titel: The God of Small Things
• Auteur: Arundhati Roy
• Nederlandse titel: De God van Kleine Dingen
• Uitgeverij: 1997
• ISBN Engelstalig exemplaar: 9780002255868
• ISBN Nederlandse uitgave: 9789023450962

Wat dit boek het lezen waard maakt

'The God of Small Things' is verrassend, tragisch, schokkend en fascinerend, in bijzonder taalgebruik. De beschrijvingen zijn origineel. Sommige auteurs proberen het te en dan komt hun werk alleen maar gemaakt over. De woorden en zinnen in dit verhaal echter vloeien probleemloos in elkaar over alsof ze altijd al zo in die volgorde op die plekken hoorden en niemand heeft gezwoegd om dit werk te creëren.

‘The old house on the hill wore its steep, gabled roof pulled over its ears like a low hat.’

Niet zomaar beschrijvingen

De beschrijvingen zijn gewoon magisch, van de omgeving tot en met de personages en wat er in hen omgaat. Je leert niet alleen een andere wereld kennen, je bent er echt. Roy heeft veel aandacht voor details, iets waar je normaal zo aan gewend bent dat het je ontgaat of iets waar je gewoonlijk geen aandacht aan besteedt. Ook de gevoeligheden van de interactie tussen mensen heeft de auteur goed begrepen.

‘This was the trouble with families. Like invidious doctors, they knew just where it hurt.’

De observaties van de auteur maken dit boek alleen al het lezen waard. Ook los van de plot spreekt dit werk tot de verbeelding.

Waar de auteur over vertelt

Het verhaal speelt zich grotendeels af in Kerala, in het dorpje Aymanam. Het is een district waar de christenen in de meerderheid zijn. Het gaat voornamelijk om St. Thomas Christenen, daar ook wel Syrian Christians of Nasrani genoemd. Deze tak van het christendom bestaat sinds 37 na Chr. en is opgebouwd uit verscheidene christelijke tradities van het oosters christendom.

De plot draait om de tweeling Rahel en Estha. Als kind worden ze in 1969 gescheiden na een verschrikkelijke gebeurtenis waar zij bij betrokken zijn. Pas op 31-jarige leeftijd zien ze elkaar terug. Rahel is in de tussenliggende jaren naar Amerika gegaan, waar zij echter ook niet echt het geluk vond, terwijl haar tweelingbroer Estha in India bleef. Het verhaal wordt steeds in het nu verteld, als Rahel terugkeert uit Amerika, en dan weer in het jaar 1969, toen gruwelijke gebeurtenissen hun levens voor altijd tekenden. Naast het leven van de personages, worden ook maatschappelijke kwesties uit die tijd naar voren gebracht. Alles wat er gebeurt met de personages, staat in context van dat tijdperk, toen de maatschappij meer dan nu het persoonlijke leven bepaalde.

Ontvangst van 'The God of Small Things'

Het boek won de Man Booker Prize in 1997. Toen Roy het semi-autobiografische manuscript voltooide in 1996, had ze er vier jaar aan gewerkt. Waar het boek echter in het westen werd geprezen, was men er in India grotendeels niet erg blij mee. Een van de klachten was dat er teveel obsceniteiten in zouden zitten. Anderen waren weer beledigd omdat Roy de discriminatie van het kastensysteem blootlegde en eerlijk schreef over de hypocrisie in de maatschappij omtrent taboe onderwerpen zoals seksualiteit.

De wrede realiteit van het leven laat Roy echter gewoon zien en ze durft die taboe onderwerpen aan te roeren. Toch heeft niet de mensenrechtenactiviste in haar dit boek geschreven, maar de schrijfster met opmerkelijk oog voor details en sterk gevoel voor rechtvaardigheid.

‘That it really began in the days when the Love Laws were made. The laws that lay down who should be loved, and how. And how much.’

Het fascinerende leven van Arundhati Roy

Bewondering en controverse gaan hand in hand, wanneer het gaat om Arundhati Roy. De meeste mensen hebben of een hekel aan haar of vinden haar fantastisch. Zeker is dat zij een sterk verantwoordelijkheidsgevoel heeft en durft tegen onrecht in te gaan, ongeacht de gevolgen.

Dochter van een activiste

Roy werd geboren op 24 November 1961 in Shillong, hoofdstad van de Indiase staat Meghalaya. Haar vader Rajib Roy kwam oorspronkelijk uit Calcutta en werkte als manager op een theeplantage. Haar moeder Mary Roy is geboren in de staat Kerala en zelf een opmerkelijke activiste voor mensenrechten. Zo heeft zij veel gedaan voor vrouwenrechten en gelijke rechten voor Syrisch Christenen waar zij zelf ook deel van uitmaakt. Het huwelijk duurde echter niet lang, twee jaar was Arundhati Roy toen haar ouders gingen scheiden en ze was vijf tegen de tijd dat het gezin zich vestigde in Kerala. Haar moeder begon daar een school.

Studie en het begin van een carrière

Roy is architectuur gaan studeren in Delhi. Ze kreeg daar een relatie met architect Gerard da Cunha. Het paar woonde samen, eerst in Delhi, later in Goa. Toen dat eindigde, keerde Roy terug naar Delhi. Ze kreeg werk bij de 'National Institute of Urban Affairs'.

Een nieuwe periode van haar leven begon in 1984. Ze ontmoette filmmaker Pradip Krishen en kreeg een rol zijn film 'Massey Sahib'. Het speelt zich af in 1929 en is een commentaar op de corruptie in de maatschappij. De film werd een succes en een van de prijzen die het kreeg was de FIPRESCI van het filmfestival in Venetië in 1987. Krishen en Roy trouwden en samen werkten zij aan andere projecten, zoals een televisie serie over de Indiase onafhankelijkheidsbeweging en films. Roy was echter ongelukkig in de filmwereld en ging ander werk doen. Toen haar manuscript 'The God of Small Things' een wereldwijd succes werd, had ze niet alleen faam verworven, maar ook financiële zekerheid.

Activisme ongeacht de repercussies

Sindsdien is Roy de kant van het activisme opgegaan. Ze komt op voor mensenrechten en vecht voor het behoud van het milieu, ze geeft en publiceert lezingen, houdt en doet mee aan protesten, ze geeft gedupeerden een stem. Gevolg is dat veel mensen in India denken dat ze tegen haar eigen land is. Zo beantwoordde ze vragen van het publiek in 2011 toen haar boek 'Broken Republic' uit kwam. Het forum werd gehouden in samenwerking met de tentoonstelling 'A Disappearing World: Ancient Traditions Under Threat in Tribal India' in de Brunei Gallery in de University of London. Iemand vond dat ze teveel kritiek op India had en wilde weten of er iets in dat land was waar ze wel van hield. Roy legde toen uit dat ze vindt dat in India de meest buitengewone verzetsbewegingen zijn. Ze vertelde verder dat ze juist uit liefde voor haar land vecht om het unieke natuurlandschap daar te behouden en te zorgen dat van niemand in het land de mensenrechten worden afgenomen.

Een 'symbolische' dag in de cel

In maart 2002 werd ze zelfs 'symbolisch' naar de gevangenis gestuurd door de Indiase rechtbank. Aanleiding was haar protest tegen het Narmada Dam project. Roy beargumenteerde dat de bouw van de dam in de Narmada rivier zo'n half miljoen mensen van hun woningen zal beroven met amper vergoeding daarvoor. De beoogde irrigatie en drinkwater zal het ook niet opleveren. Roy betuigde haar steun aan een actiegroep tegen deze dam, 'Narmada Bachao Andolan' en doneerde haar prijzengeld van de Man Booker Prize die ze in 1997 had gekregen voor 'The God of Small Things', evenals de opbrengst van haar boeken over dit project aan deze actiegroep. De regering vond dat ze te ver was gegaan met haar verklaringen tijdens protesten tegen de dam en ze werd aangeklaagd voor 'belediging van het hof'. Van de rechtbank moest ze naast haar 'symbolische' dag in de cel ook nog een boete betalen van 2500 rupees. Betaalde ze die boete niet, dan moest ze nog eens drie maanden in de gevangenis blijven. Na haar dag in de gevangenis, voldeed Roy het bedrag en kwam weer vrij, maar ze verklaarde daarover: 'Ik blijf bij wat ik zei in mijn beëdigde verklaring. Het betalen van de boete betekent absoluut niet dat ik mijn excuses heb aangeboden of de veroordeling heb geaccepteerd.'

Milieudeskundige Ramachandra Guha vindt dat Arundhati Roy op de 'verkeerde manier' actie voert. Hij vindt haar 'dapper', maar haar verdediging ook 'overdreven en gesimplificeerd' in een 'schelle overdonderende toon'. Roy antwoordde dat haar geschriften opzettelijk gepassioneerd en hysterisch zijn: 'Ik ben hysterisch. Ik schreeuw van de bloederige daken. En hij en zijn burgerlijk kleine clubje zeggen 'Ssst . . . je zult de buren wekken!' Ik wil de buren ook wekken, dat is mijn hele punt. Ik wil dat iedereen zijn of haar ogen opent.'

De discussies rondom de Narmada Dam zijn nog altijd gaande. Een andere controverse ontstond in 2015. Als protest tegen de toenemende intolerantie van rechtse Hindoe groepen in India gaf Arundhati Roy haar National Film Award terug. Ze won het in 1989 voor Best Screenplay van de film 'In Which Annie Gives It Those Ones'. Geregisseerd door haar echtgenoot ging het over de kwellingen van studenten in professionele instituten. Verschillende Bollywood filmmakers hebben eveneens hun National Film Award om dezelfde redenen teruggegeven.

De essentiële Arundhati Roy

Anno 2015 is er geen nieuwe roman meer van Roy gepubliceerd sinds 'The God of Small things', maar in 2007 zei ze dat ze werkte aan een nieuw verhaal. Wat ze de afgelopen jaren vooral heeft geschreven, zijn krachtige essays en andere non-fictie. Een kleine greep uit haar werk:

• The Algebra of Infinite Justice, 2001, een verzameling essays waarin ze vooral ingaat op de dreiging van een kernoorlog
• Public Power in the Age of Empire, 2004, behandelt het feit dat zelfs de samenleving die we een democratie noemen, ons onze rechten ontneemt
• Kashmir: The Case for Freedom, 2011, collectie essays van verschillende auteurs, Roy neemt het standpunt in dat Kashmir nooit vanzelfsprekend een deel was van India en bekritiseert journalisten die zwijgen over de mensenrechtenschendingen die er regelmatig plaatsvinden

Een bekend Arundhati Roy citaat is:'Ik ben niet ambitieus. Ik wil niet een bepaalde iets bereiken, ik wil niet meer. Soms denk ik dat dat voor mij de echte vrijheid is, dat ik niets wil. Ik wil geen geld of prijzen. Ik wil dat mensen weten dat er een oorlog zal worden uitgevochten.'

Dat is een van de bekoringen van Roy; ze meent wat ze zegt. Wat je ziet en hoort van haar is authentiek. Mensen waarderen dat en hebben dat laten blijken met onder meer de volgende prijzen en accolades voor Roy:

• Lannan Foundation's Cultural Freedom Award, 2002, voor haar werk voor mensenrechten
• Woman of Peace, 2003, 'speciale erkenning' tijdens de Global Exchange Human Rights Awards in San Francisco
• Sydney Peace Prize, 2004, voor mensenrechten en haar stand tegen geweld
• Sahitya Akademi Award, 2006, nationale prijs van India's Academy of Letters, voor haar verzameling essays 'The Algebra of Infinite Justice', deze prijs weigerde ze echter als protest tegen het hardhandige optreden van de regering tegen de minder bedeelden in de samenleving
• Norman Mailer Prize for Distinguished Writing, 2011, ze kreeg deze prijs niet alleen voor al haar schrijfwerk, maar ook voor haar acties

In 2014 plaatste Time Magazine Arundhati Roy in de lijst van 'The 100 most influential people in the world'. Ze was een van de 41 vrouwen die dat jaar de lijst haalden. Of je het met haar eens bent of niet, Arundhati Roy is een niet weg te denken figuur geworden in de literatuur, maar ook ver daarbuiten.