recensie

Boekrecensie "De Benedenrivier", Paul Theroux

De Benedenrivier, geschreven door Paul Theroux, een schrijver die bekend staat om zijn reisboeken komt nu uit met een roman. Wat kunnen we hier precies van verwachten? Een spannend boek, geschreven vanuit verontwaardiging. Een boek wat je de werkelijkheid van Malabo, Afrika laat zien. Een boek waar je nog lang over na zult denken.

• Uitgever: Atlas-Contact
• ISBN: 978 90 45 02062 4
• Eerste druk: 2012
• Vertaling door: Suzan de Wilde, Maarten Polman
• Aantal bladzijden: 380 bladzijden

Samenvatting

Ellis Hock is 62 jaar en is eigenaar van een herenkledingzaak in Medford, Massachussets. Hij heeft een fijn leven met een leuk huwelijk. Daar komt een eind aan als zijn echtgenote op een dag een aantal vriendschappelijke e-mails leest die hij aan vrouwelijke klanten heeft gestuurd. Zij denkt hierdoor dat haar man vreemd gaat en verzoekt om een scheiding.
Ellis verkoopt na de scheiding zijn zaak en neemt het drastische besluit terug te gaan naar Malabo. Een klein dorpje wat ligt aan de Benedenrivier in Malawi. Ellis heeft hier vroeger een periode gewerkt en dit is volgens hem de enige plek waar hij ooit echt gelukkig was.

Wanneer Ellis aankomt in Malabo komt hij erachter dat er toch een hoop is veranderd in het dorpje. In het begin is Ellis nog goed gehumeurd door het feit dat sommige bewoners hem nog herinneren of verhalen over hem hebben gehoord. Hij was de vreemdeling die niet bang was voor slangen. Maar even later slaat zijn stemming snel om. De school die hij vroeger zelf heeft gebouwd in Malabo is niet langer in gebruik en staat er vervallen bij, de verpleegpost wordt ook niet meer gebruikt en de echte dokter is vervangen door een sjamaan. Malabo blijkt veranderd in een dorpje waar veel corruptie en mismanagement is. Festus, het dorpshoofd is hier een voorbeeld van. Hij doet in het begin erg aardig tegen Ellis maar blijkt uiteindelijk erg onbetrouwbaar te zijn en er vooral op uit te zijn om Hock zoveel mogelijk geld afhandig te maken.
In het begin gaat het nog om kleine dingen, zoals een reparatie van een dak, of paraffine voor een dode krokodil, maar later wordt er steeds meer gebedeld vanuit de bevolking en de sfeer wordt steeds dreigender. Als hij bijvoorbeeld niet meer direct toegeeft aan een verzoek om geld te geven, wordt het geld gewoon uit zijn hut gehaald.

Langzamerhand begint Ellis te beseffen dat hij gevangen wordt gehouden en dat men hem niet meer zal laten gaan. Zijn geld mag dan wel op zijn, maar zijn aanwezigheid kan ook geld opleveren. Vanaf dat moment probeert Ellis te ontsnappen. Hij doet meerdere pogingen, maar telkens wordt hij onderschept. Zal het Ellis uiteindelijk toch lukken om weg te komen uit de bedreigende omgeving in Malabo?

Titelverklaring

De titel van dit boek is niet zo moeilijk te verklaren. Het heet ‘De Benedenrivier’, wat duidt op de plaats waar de hoofdpersoon heengaat. Ellis Hock, heeft aan deze rivier gewoond in het dorpje Malabo en gaat nu terug naar dit dorp. Ook komt hij deze keer op andere plekken aan de Benedenrivier. Hij ziet dus wat er in zijn geheel is veranderd aan de Benedenrivier.

Personages

Vooral in het begin van het boek is het uiterlijk van de hoofdpersoon Ellis Hock belangrijk. Er wordt vaak beschreven dat hij er altijd netjes uitziet, omdat hij zijn eigen kledingwinkel heeft. Later in het boek wordt het uiterlijk nog een keer aangehaald. Hock ziet zichzelf dan in de weerspiegeling van een glimmende tank en schrikt onwijs van zijn verwilderde gezicht. Hij heeft dan net een poos gevangen gezeten in een dorp vol met kinderen en is op zijn weg terug naar Malabo.
Toch is het karakter in dit boek belangrijker. Hock is erg goedgelovig en gul, waardoor hij zichzelf behoorlijk in de nesten heeft gewerkt. De inwoners van Malabo komen al vrij snel achter deze eigenschappen van hem en maken daar misbruik van door met allerlei zielige verhalen aan te komen waarom juist zij geld nodig hebben.

Vrijwel alle personages in dit boek zijn zogenaamde ‘round characters’, ze hebben allemaal hun innerlijke tegenstrijdigheden en zijn niet altijd gemakkelijk te volgen. Bijvoorbeeld bij Zizi, het meisje wat Hock bedient tijdens zijn tijd in Malabo, merk je vaak dat ze met zichzelf in strijd is. Ze wil heel graag alles voor Hock doen, maar weet tegelijkertijd dat dat niet altijd verstandig is.
De onderlinge relaties in het boek zijn vrij duidelijk beschreven. Zo is er de relatie tussen Hock en Festus, het dorpshoofd, die beschreven kan worden als gespannen. Festus is eigenlijk alleen maar uit op het geld van Hock en probeert daarom aardig te doen. Hock heeft hem allang door, maar werkt toch met hem mee.

Paul Theroux

De auteur van dit boek is Paul Theroux. Hij werd op 10 april 1941 geboren in de Amerikaanse plaats Medford (in het boek ook de geboorteplaats van Hock) en brengt hier zijn jeugd door. Hij schrijft vooral veel reisverhalen, maar schrijft daarnaast ook romans. Om aan de militaire dienst te ontsnappen, werd Paul Theroux in 1963 lid van het Peace Corps en was twee jaar gestationeerd in Nyasaland, het huidige Malawi. Hieruit blijkt dat hij zich bij het schrijven van zijn boek heeft laten inspireren door zijn eigen belevingen.

Mening

Voor ik het boek begon te lezen had ik er al veel over gehoord. Het werd mij door meerdere mensen aangeraden en ik was dan ook heel benieuwd. Het boek heeft volledig aan mijn verwachtingen voldaan en heeft mij dus niet teleurgesteld. Het lukt Theroux om de spanning gedurende het hele boek zo op te bouwen, dat je als lezer de hele tijd geboeid blijft lezen. Daarnaast is het ook een boek met een thema wat je aan het denken zet. De bewoners van Malabo in het boek komen over als luie ondankbare mensen die maar zitten te wachten totdat ze weer wat geld krijgen in plaats van dat ze zelf wat ondernemen. Na het lezen van het boek ga je dan ook nadenken over het nut van donaties van goede doelen aan dit soort landen. Als het beeld wat geschetst wordt in dit boek klopt, vraag je je af of het nog wel zin heeft om geld te doneren aan deze landen. Afgezien van dit krijgt Theroux het voor elkaar de Afrikaanse omgeving heel levendig te maken. Door zijn exacte beschrijvingen krijg je een heel duidelijk en helder beeld van de omgeving van Malabo. Zo beschrijft Theroux niet alleen het zichtbare, maar ook geuren en temperatuur komen aan bod. Persoonlijk vind ik dit een van de betere boeken van Theroux en zou ik het boek dan ook echt aanraden!