recensie

Boekrecensie "Wat is de wat", Dave Eggers

Wat is de wat, een boek geschreven door Dave Eggers. Een boek over oorlog en vluchtelingenkampen. Zo op het eerste gezicht misschien een heel standaard en voorspelbaar boek, maar is dat het ook echt? Of gaat het dieper? Dieper dan alleen de oorlog en het vluchten? Wat heeft oorlog voor een invloed op je leven en hoe ga je hiermee om?

• Uitgever: Dutch Media uitgevers
• ISBN: 978 90 48 81355 1
• Eerste druk: 2012
• Vertaling door: Wim Scherpenisse, Gerda Baardman
• Aantal bladzijden: 636 bladzijden

Samenvatting

Het verhaal begint wanneer Achak in een appartement in Amerika woont. Achak wordt op brute wijze overvallen in zijn eigen huis, hij wordt in elkaar geslagen door een Amerikaan. Hierdoor moet hij terugdenken aan de tijd in Zuid-Soedan.

Achak is nog maar en jongetje, van een jaar of zes, als zijn dorp Marial Bai in Zuid-Soedan wordt aangevallen door SPLA rebellen (Soedanese Volksbevrijdingsleger). Ze vermoorden dorpsgenoten, nemen vrouwen en meisjes mee en branden de hutten plat. Valentino Achak Deng heeft maar één keus vluchten, hij heeft geen idee of zijn familie nog leeft. Hij vlucht zo ver mogelijk want nergens voelt het veilig. Al vluchtend komt hij een andere groep vluchtende jongens tegen en sluit zich hierbij aan, later worden dit The Lost Boys genoemd. Ze zijn op weg naar Ethiopië want daar zou vrede heersen. De groep wordt groter en groter. De tocht is zwaar en gevaarlijk, de jongens hebben honger, er zijn wilde dieren en rebellen die op de loer liggen. Veel kinderen houden het niet vol door de uitputting, ziekte en honger en wanneer ze willen uitrusten worden ze nooit meer wakker. Achak ziet veel vrienden sterven.

Uiteindelijk bereiken ze het vluchtelingenkamp, maar echt ideaal blijkt dat ook niet te zijn. Er is veel onderlinge rivaliteit en verschillende groepen tolereren elkaar niet. Ook is het lang niet zo veilig als hen altijd werd voorgehouden, omdat hier andere groeperingen aan de macht zijn die ook niets liever willen dan hun macht uitbreiden

Achak woont in totaal dertien jaar in vluchtelingenkampen, eerst in Ethiopië en later in Kenia (Kakuma). In Kakuma heerst ook honger en er sterven veel mensen aan ziektes. Achak is erg actief en opgewekt in het kamp, hij doet het goed op school en hij zit bij een toneelgroep. Ook krijgt hij als één van de weinigen een betaalde baan.
Na tien jaar mag Achak samen met duizenden anderen uit het kamp een nieuw bestaan opbouwen in Amerika. Maar zal hij zijn ouders ooit nog zien? En hoe gaat zijn leven er uit zien als hij naar Amerika gaat?

Titelverklaring

Wat is de Wat, de titel van het boek is moeilijk te verklaren. In het boek wordt niet duidelijk wat de wat is, zelfs Achak en de mensen om hem heen weten het niet.
Wel vertelt de vader van Achak een verhaal wat hij kent over de Wat. Hij vertelt dat God de wereld heeft geschapen en de eerste mens, een man en een vrouw. Hij liet de man en de vrouw het vee zien, het was heel mooi vee en de man en vrouw waren er heel blij mee. Maar God was nog niet klaar. God zei: ‘Jullie mogen kiezen: ofwel je mag dit vee hebben bij wijze van geschenk van mij, of je mag de Wat hebben.’ ‘Maar wat is de Wat?’ vroeg de eerste mens aan God. Dat kon God niet zeggen, maar toch moesten ze kiezen. Ze kozen uiteindelijk voor het vee omdat ze zeker wisten dat ze daar van konden leven. God heeft nooit verteld wat de Wat is. (blz 83/84)
Op een ander moment in het boek denk Achak ook aan de Wat. Hij denkt dat het iets te maken heeft met de reden dat hij bijna een uur op de politie moest wachten nadat hij met een vuurwapen werd bedreigd. Of dat het heeft te maken met de reden waarom het negen uur heeft geduurd voordat hij naar de MRI kon. Hij denkt dat de Wat ongeluk brengt. (blz 382). Achak vroeg ook aan een vreemde man of hij wist wat de Wat was, hij kende de Wat niet en Achak vertelde het verhaal, maar de man had geen antwoord op de vraag: ‘Wat is de Wat?’ (blz 254)
De vraag gedurende het hele verhaal blijft: ‘Wat is de Wat?’

Personages

De hoofdpersoon in dit verhaal is Valentino Achak Deng, afgekort tot Achak. In het vluchtelingenkamp Kakuma noemt iedereen hem Dominic. Achak beschrijft zichzelf in het boek als een iele man van 1 meter 90 en maar 65 kilo. Hij is een populaire man die vaak gebeld wordt door vrienden uit Zuid-Soedan, maar zijn leven in Amerika is ook maar heel simpel. Hij probeert een studie te doen op de universiteit maar dat lukt hem niet, hij probeert ook verschillende baantjes uit en werkt aan het eind van het boek in een sportschool. In Zuid-Soedan is Achak veel jonger, hij is een jaar of zes wanneer hij op de vlucht slaat. Hij is bang, maar optimistisch. Hij begint te wennen aan alle lijken om hem heen. Hij vergelijkt zichzelf met het uiterlijk van de jongens om hem heen, iedereen is graatmager en heeft een ingevallen gezicht. Achak merkt aan zichzelf ook dat hij minder energie heeft. Achak is in het vluchtelingenkamp een opgewekte en slimme jongen. Je merkt door het boek heen dat Achak veel stemmingswisselingen heeft en dat is ook logisch als je in de oorlog leeft.

Er zijn veel bijpersonen, Achak maakte veel vrienden. Zo kende hij William K en Moses al uit zijn dorp Marial Bai, William K ziet hij sterven voor zijn ogen en met Moses zit hij lang in het vluchtelingen kamp.
Achak woont in Amerika samen met Anchor Anchor, ze hebben elkaar ontmoet in het vluchtelingenkamp Kakuma en zijn goede vrienden geworden.
Het is ook opvallend hoe Achak zijn moeder beschrijft, hij kan haar altijd herkennen aan haar gele jurk en het is een hele mooie vrouw. Het is een zorgzame vrouw en ze wil altijd het beste voor Achak.
Achak wordt ook verliefd in Kakuma, op Tabitha, hij krijgt een relatie met haar maar als Tabitha naar Amerika gaat is het over. Later als Achak in Amerika woont krijgt hij opeens contact met Tabitha, het heeft niks te betekenen maar hij vindt het fijn om haar stem te horen. Helaas wordt Tabitha door haar vriend vermoord.

Dave Eggers

Dave Eggers wordt op 12 maart 1970 geboren in Boston. Hij is de zoon van een advocaat en een lerares. Hij groeit grotendeels op in Lake Forest, Illinois, een voorstad van Chicago. Dave Eggers studeerde journalistiek tot dat zijn beide ouders plotseling stierven, zijn moeder aan maagkanker en zijn vader aan hersen- en longkanker. Hij verhuisde met zijn achtjarige broer naar Berkeley, Californië. Uiteindelijk begon Eggers zijn loopbaan als schrijver bij Salon.com en hij richtte zijn eigen tijdschrift Might op. In 2000 publiceerde hij zijn eerste boek, A Heartbreaking Work of Staggering Genius, over het opvoeden van zijn jongere broer na de dood van hun ouders. Deze roman werd meteen een bestseller en hij ging door met schrijven. Sindsdien heeft Eggers onder andere You Shall Know Our Velocity (2002), How We Are Hungry (2004) en What is the What (2006) geschreven. In 2008 was Dave Eggers één van de drie winnaars van de TED-Prijs (Technology, Entertainment, Design)

Mening

Wat is de Wat is een interessant boek. Het is een verhaal, maar terwijl je het leest besef je eigenlijk al dat het niet alleen om dit verhaal gaat, maar dat er honderden meer van dit soort verhalen zijn. Iedere vluchteling heeft zijn eigen verhaal. Het boek heeft veel indruk op me gemaakt, het doet je beseffen dat er meer bij een oorlog komt kijken en dat het niet afgelopen is wanneer de media zeggen dat het afgelopen is. Voor de duizenden vluchtelingen begint het dan juist pas. Het boek is duidelijk geschreven, het is Eggers ook erg goed gelukt om zelfs de kleinste details te beschrijven. Hierdoor krijg je een erg duidelijk beeld van wat zich precies afspeelt. Je wordt meegesleept in het verhaal van één van de duizenden vluchtelingen die deze omstandigheden dagelijks meemaken en voor zover als het kan, denk ik dat je een goed beeld krijgt van hoe de vluchtelingenkampen nou in elkaar zitten. Een boek wat je bijblijft