Aquarelleren, de materialen

Met aquarelverf kunnen mooie transparante effecten worden bereikt. Deze effecten zijn niet te evenaren met bijvoorbeeld acryl-, olie- of plakkaatverf. De belangrijkste materialen voor het aquarelleren staan beschreven in dit artikel. Van aquarelverf, penselen, papier tot aan de hulpmiddelen en vernis..

Aquarelverf

De verf is verkrijgbaar in tubes of napjes (blokjes). Voor beginnende aquarellisten zijn er studieverven te koop. Deze zijn goedkoper omdat er geen echte kostbare pigmenten in verwerkt zijn. Voor professioneler gebruik zijn verven met een goede lichtechtheidsgraad aan te bevelen. Ook zijn er aquarelpotloden in de handel, deze kunnen worden gebruikt als kleurpotloden. Daarna kan er met een penseel die in water is gedoopt overheen worden gegaan. Deze techniek is minder geschikt voor grote oppervlakten, waarbij het door elkaar heen vloeien van kleuren van belang is. Dit is juist een van de belangrijkste kenmerken van het aquarelleren.

Paletten

Er zijn diverse paletten verkrijgbaar, zoals een klappalet dat na gebruik kan worden samen geklapt. Dit is vooral handig om mee te nemen bij het schilderen in de natuur. Ook zijn er zogenaamde afscheurpaletten, die bestaan uit speciaal geprepareerd papier. Na gebruik kan er een vel vanaf worden gescheurd en weggegooid. Dit is gemakkelijk en bespaard schoonmaakwerk.

Penselen, de belangrijkste soorten

• Marterhaar: Dit is de verzamelnaam voor vele haarsoorten van marters of wezels. Het is een penseel met zachte, soepele en veerkrachtige haren.
• Imitatie marter: Dit kan een vermenging zijn van runderhaar en marterhaar. Deze variant is minder kostbaar en iets minder aan slijtage onderhevig dan de marterharen penseel. De veerkracht van deze penseel hangt af van de haarsoorten die ervoor gebruikt zijn.
• Eekhoornhaar: Een penseel van fijn en zacht haar. Deze is ook verkrijgbaar als verwaspenseel. Dit is een dikke kwast die veel water op kan nemen en is ideaal voor het schilderen van grotere oppervlakten. Doordat de verwaspenseel veel water opneemt is deze met name geschikt voor het wassen van de tonen, of het in elkaar over laten vloeien van kleuren.
• Runderhaar: Een zachte en soepele penseel. Een goede vervanging voor de marterharen penseel. Wel is de kwast met runderhaar minder slijtvast en heeft minder veerkracht.

Papier

Het papier is o.a. verkrijgbaar in losse vellen. In dat geval moet het papier worden opgespannen om het plooien of bobbelen ervan te voorkomen. Het papier is te koop in verschillende maten en kwaliteiten en wordt bij het opspannen vastgeplakt met plakband van zuurvrij papier. Dit tast het aquarelpapier niet aan. Er zijn ook aquarelblokken te koop. Hierbij zijn de vellen met elkaar verlijmd en kunnen als het werk af is voorzichtig met een mesje van elkaar worden losgesneden. Daarnaast kan men ook canvasboards kopen in verschillende maten. Een canvasboard is een stevig karton dat overtrokken is met schildersdoek en voorzien van een primer.

Hulpmiddelen

Er zijn schilders die beginnen met het ontvetten van het aquarelpapier of canvasboard. Hiervoor is Ossegal verkrijgbaar o.a. van Talens. Lapjes, sponsjes, keukenpapier of vloeipapier kunnen worden gebruikt om eventueel een teveel aan water op te nemen o.a. om te voorkomen dat de verf teveel door elkaar heen vloeit. Om de aquarelverf kan in een later stadium wat Arabische gom aan het water worden toegevoegd om de aquarelverf meer glans te geven en iets meer ‘body’ te geven.

Het gebruik van maskeervloeistof

Een belangrijk gegeven bij het aquarelleren is het uitsparen van hoge lichten, of plekken op het schilderij die wit moeten blijven. Om de transparantie van het werk te handhaven is het beter om het wit van het papier een rol te laten spelen en niet, of zo min mogelijk, gebruik te maken van een witte aquarel- of plakkaatverf. Omdat dit vaak nogal lastig is wordt er gebruik gemaakt van een maskeervloeistof (o.a. van Talens). Deze grijze substantie kan worden aangebracht op de plekken die uitgespaard moeten blijven, zodat de aquarelverf hier niet kan komen. Als het schilderij voldoende gedroogd is kan de maskeervloeistof er als een vliesje vanaf worden getrokken.

Aquarelvernis

Deze vernis is o.a. verkrijgbaar van Talens en bestaat uit kleurloze kunstharsen die niet nagelen. Eventueel kan ook een universele protectingspray worden gebruikt, verkrijgbaar van hetzelfde merk. Deze universele vernis in spuitbus is o.a. ook geschikt voor krijt- en pasteltekeningen of plakkaatverf.

© Tekst en afbeelding: Y. Mannee

Informatie in de praktijk geleerd tijdens teken- en schilderopleiding.