Glas in lood: minicursus
Glas in lood kan een hele leuke bezigheid zijn. Maar je kunt hier niet zo maar mee beginnen. Daar zul je eerst de nodige basiskennis voor moeten hebben. Hieronder worden een aantal tips gegeven voor je eerste glas-in-lood raampje.Minimaal benodigde materialen
- glassnijder, al dan niet oliegevuld.
- snijliniaal, om langs de liniaal het glas te kunnen snijden.
- breektang, om het glas te breken.
- loodmes, om de loodprofielen te kunnen snijden.
- hamertje en loodspijkers.
- soldeerbout en soldeer (soldeer- vet of olie).
- lood openstrijker en aandrukker.
- Rolmaat, om glas en loodprofielen te meten.
- werktafel of stuk plaat met een opstaande haakse rand van ongeveer 7 a 8 mm. hoog.
- een haak, om de haaksheid van de lijnen in het werkstuk te controleren.
- uiteraard glas en loodprofielen.
- eventueel glas in lood kit en beukenzaagsel.
Tekening of schets
Het is mogelijk een tekening op ware grootte te maken, of om een schets te maken en de afmetingen van de te snijden stukjes glas te berekenen. Het meest gebruikte lood is H-lood van 8 mm. breed en 4,5 mm. hoog. De kern van dit H-lood is 1,2 mm. dik. Voor de berekening mag je uitgaan van een kern van 1,5 mm. dik. In de praktijk zal blijken dat je nooit zo nauwkeurig kunt snijden.De rand om het paneel wordt veelal ook van hetzelfde H-lood gemaakt, maar je kunt ook kiezen voor U-lood, dat in diverse diktes/afmetingen verkrijgbaar is. Ga je uit van H-lood 8 mm. dan dien je op je tekening een rand van 3,4 mm.+1,2 mm. is ongeveer 5 mm. aan te houden. Daar tegen aan wordt dan het glas getekend. Houd overal rekening met de kern van het lood van 1,2 mm., anders word je glas in lood raampje groter dan de bedoeling is.
Glas uitkiezen en snijden
Als de keuze van het juiste glas en de kleuren bepaald is, kun je gaan snijden. Je kunt op het glas aftekenen hoe groot het moet worden en snijden kan dan langs een snijliniaal of met behulp van een schlieter. Die laatste is op de millimeter nauwkeurig in te stellen en verdient dus de voorkeur boven de snijliniaal. Bij een groot raam met veel dezelfde afmetingen van de stukjes glas werkt de schlieter erg gemakkelijk, omdat je dan elk stuk glas ook even groot zult snijden.In het lood zetten
Als het glas allemaal gesneden is, kan er begonnen worden, met het in het lood plaatsen van het glas. Als eerste wordt er een loodstrip aan de onderzijde van de plank of tafel geplaatst. Wel eerst aan beide kanten openstrijken met de lood openstrijker. Vastzetten met een loodspijker voorkomt het wegschuiven van de loodstrip. Bij de breedte van het paneel wordt minimaal één à anderhalve cm. opgeteld om de lengte van de loodstrip te bepalen. Ditzelfde geldt voor de loodstrip aan de linkerzijde van de plank of tafel. Aan één zijde van de loodstrip worden de boven- en onderzijde wat platgeslagen, zodat de strip in de onderste loodstrip geplaatst kan worden. Ook deze strip wordt weer vastgezet met een loodspijker om verschuiven te voorkomen. Het eerste vierkante stukje glas kan nu geplaatst worden en kan het beste met de achterkant van de houten steel van de hamer even aangeklopt worden. Nu weet je zeker dat het glas goed in het loodprofiel zit en er wordt niets beschadigd.Met de rolmaat opmeten hoe lang het stukje lood moet worden wat boven op het stukje glas moet komen. Meestal kun je ervan uitgaan dat 2 á 3 mm minder dan de lengte van het stukje glas prima is. Lood afsnijden en buitenste kanten platslaan. Het stukje lood plaatsen en aandrukken met het loodmes. Nu kan het volgende stukje glas geplaatst worden. Uiteraard weer even aankloppen en tijdelijk op zijn plaats houden met een klein stukje lood en een loodspijker.
Zo bouw je het hele paneel op met stukjes glas en loodprofielen. Als alle glas verwerkt is, worden de laatste twee loodprofielen om het paneel gezet. Eerst de rechterkant, die een cm. te lang wordt afgesneden. Aan één zijde platslaan en in het onderste profiel steken. Een strookje afvalglas kan gebruikt worden om het profiel op zijn plaats te houden. Met twee stukjes lood zet je dit vast. Het bovenste loodprofiel opmeten en ertussen plaatsen(zijkanten platslaan). Ook hier weer een afvalstrookje glas plaatsen om verschuiven tegen te gaan.
Solderen
Het paneel eerst even uitlijnen. Alle loodlijnen dienen netjes evenwijdig van boven naar beneden en van links naar rechts te lopen. Kleine correcties kunnen daar waar dit nodig is, gemaakt worden met behulp van het loodmes. Alle punten waar gesoldeerd dient te worden, worden nu zo goed mogelijk platgeslagen en voorzien van soldeervet of olie, die er voor zorgt dat het soldeer goed gaat vloeien.Nette soldeerpunten maken gaat niet vanzelf. Zoals overal geldt ook hier, oefening baart kunst! Soldeerverhouding is 60/40 en soldeer kun je het beste bij de glas in lood winkelier in de buurt halen. Als alle punten gesoldeerd zijn, de punten goed afpoetsen met een katoenen doek om vervuiling van het lood te voorkomen. De loodspijkers rondom van het paneel halen en het paneel daarna omdraaien. Nu de andere soldeerpunten voorzichtig platslaan en ook solderen. Na het poetsen de overtollige stukjes lood wegsnijden aan de randen van het paneel en de openstaande randen enigszins platstrijken.
Oogjes solderen
Is het paneel bedoeld als raamhanger, dan kunnen er oogjes aan gesoldeerd worden. Die zijn gemakkelijk zelf te maken met behulp van de koperen kern van een standaard stugge elektriciteitsdraad. Even ronddraaien rond een potlood is meestal al voldoende om een mooi rondje te maken. Laat een paar cm. aan beide uiteinden over, om ze goed vast te kunnen solderen in de hoeken van het loodprofiel. Het stevigste resultaat heb je, als je een stukje draad om de hoek heen naar beneden laat gaan. Een stukje kern van het loodprofiel in de hoeken wegsnijden met het loodmes, zodat de koperdraad binnen het loodprofiel blijft vallen. Wel even de oogjes voor het mooie aanzicht even mee solderen.Kitten
Voor een kleine raamhanger niet noodzakelijk, maar bij een wat groter paneel maakt het kitten het paneel veel steviger en de ruitjes rammelen niet meer. Er is speciale kit hiervoor in de handel, die met bijvoorbeeld een stevig afwasborsteltje, onder de nog openstaande loodranden geborsteld wordt. Aan één kant is voldoende voor binnenramen. Ramen die aan de buitenlucht geplaatst zijn, tweezijdig kitten. Dan wordt het raam water- en winddicht. Na het kitten eerst alle opstaande randen dichtstrijken en met beukenzaagsel en een doekje, de overtollige kit verwijderen. Daarna de randen en hoeken even met een dun stokje met punt (satehprikker) napoetsen om de laatste restjes kit te verwijderen.Poetsen en patineren
Na goed poetsen met doeken is in feite je eerste raampje helemaal klaar! Wel wordt er meestal nog gepatineerd, wat inhoudt dat er met een doekje patina over de loodprofielen en soldeerpunten gewreven wordt, om het geheel een authentieke uitstraling te geven. Dit is er in zwart of bronskleur. Bijkomend voordeel is dat de soldeerpunten niet teveel gaan schitteren, als er een lichtbron op schijnt.Veel oefenen
En als je het idee hebt dat de basistechniek er in zit, kun je nu de minder simpele vormen gaan maken. Ronde vormen en ook combinaties van rond en recht, hoef je dan niet meer uit de weg te gaan. Oefen wel altijd eerst op kleinere panelen, voordat je aan het grotere werk gaat beginnen.Mocht je er onverhoopt met deze beschrijving nog niet helemaal uitkomen, dan is je glas en lood leverancier vast wel bereid om nog wat nuttige tips of ondersteuning te geven.
