Drut'syla – verhalenverteller in de Joodse traditie

Drut'syla – verhalenverteller in de Joodse traditie Wat is er mooier dan luisteren naar een goed verteld verhaal: opa die vertelt over de jaren dat hij op zee zat, oma die verhaalt over wat zij met haar broertjes en zusjes meemaakte, spannende verhalen bij het kampvuur en sprookjes voor het slapen gaan. Die verhalen vormen vaak onze meest dierbare herinneringen en zitten in het geheugen gegrift. Verhalen vertellen is een kunst, een talent en het is ook een ambacht. Verhalen vertellen zit ook ingebakken in de Joodse traditie en die traditie kent een systeem waarbij verhalen worden doorgegeven, van grootmoeder op kleinkind. De vertelster wordt een drut'syla genoemd.

Duizenden verhalen worden al vertellend doorgegeven


Verhalenverteller drut’syla

Een drut’syla is een verhalenvertelster in de Joodse traditie. Het begrip is afgeleid van het Jiddische dertseyler. In de traditie gaat de kennis van de verhalen en het repertoire over van grootmoeder op kleindochter. Het repertoire van een drut’syla kan duizenden verhalen omvatten. Om al die verhalen te kunnen onthouden is een training nodig die begint als het meisje klein is.

Bubbe en kleinkind

Het is de grootmoeder, bubbe, die het kleinkind helpt bij de training en het is de grootmoeder die de verhalen doorgeeft. De moeder heeft het er te druk voor. Pas als zij grootmoeder is, neemt ze de rol van drut’syla op zich en geeft ze de verhalen, die zij van haar bubbe hoorde, door aan haar kleinkind.

Joodse traditie

De traditie van het verhalen vertellen bloeide in de Joodse gezinnen en vooral in de Joodse Oost-Europese gemeenschappen. Die traditie is bijna uitgestorven door de gebeurtenissen in de Tweede Wereldoorlog. In Engeland leeft 70 jaar na de Tweede Wereldoorlog een drut’syla (Shonaleigh Cumbers) die de verhalen van haar grootmoeder heeft ontvangen en ze op haar beurt doorgeeft. Er zijn nauwelijks geschreven bronnen en ook de traditie van de drut’syla is er een van mondeling doorgegeven geschiedenis. Bubbe en kleinkind zijn dragers van de traditie.

Shonaleigh Cumbers

Shonaleigh Cumbers wordt wel ‘the last drut’syla’ genoemd, de laatste verteller in de traditie. Ze is een professionele vertelster die workshops geeft en op vertelfestivals is te horen. Haar grootmoeder bubbe Edith Marks, dochter van Nederlandse en Turkse Joden, groeide op in Nederland. Toen de oorlog uitbrak stuurde ze haar dochter naar Engeland en ontsnapte later zelf ook aan de vervolging. Bubbe Edith trainde Shonaleigh in het ambacht van vertellen. Shonaleigh Cumbers heeft meer dan vierduizend verhalen in haar hoofd, waarvan de basis werd gelegd door haar bubbe en de verhalen uit de familie. Cumbers vertelt haar verhalen in het Engels, met Jiddische woorden verweven.

Shonaleigh Cumbers / Bron: Persbureau AmelandShonaleigh Cumbers / Bron: Persbureau Ameland
Bron: Skorchanov, PixabayBron: Skorchanov, Pixabay
Bron: Comfreak, PixabayBron: Comfreak, Pixabay

Verhalen

De verhalen zitten vol anekdotes, symboliek en humor en zijn geordend in twaalf cycli, elk met honderden verhalen. Elk verhaal is verbonden met andere in een strak geweven web, dat voortkomt uit een eeuwenoude traditie. Er zijn ultrakorte verhalen en er zijn verhalen die dagenlang duren. Niet zelden maakt de drut’syla tijdens een verhaal een uitstap naar een ander verhaal. Als er op dat moment geen tijd is om die uitstap te maken, zegt de drut’syla “Maar dat is een ander verhaal” en gaat door met het verhaal dat ze begon. Dat ‘andere’ verhaal’ is voor een andere keer. De kwaliteit van een verhaal zit niet in de lengte, maar in de diepte.

Sagen en legenden

In de traditie van verhalen vinden sagen en legenden, volksvertellingen en broodjeaapverhalen hun plek. In de Joodse traditie studeerden de mannen Hebreeuws, maar de drut’syla sprak Jiddisch. Soms werden, in tijden van vervolging, heilige teksten verweven in volksverhalen die de drut’syla opnam in haar repertoire.

Jiddisch
Jiddisch is Joods-Duits, een Germaanse taal die over de hele wereld door Joden wordt gesproken. Er bestaan verschillende dialecten in. Het Jiddisch is taalkundig niet verwant aan het Hebreeuws, maar wordt wel van rechts naar links geschreven met de Hebreeuwse lettertekens.

Training van de drut'syla

De training van het kind begint op de kleuterleeftijd. Daarbij gaat het vooral om het onthouden van een verhaal te vergemakkelijken. Alle zintuigen worden daarbij ingeschakeld. Er is bijvoorbeeld een object om vast te houden, er wordt gerefereerd aan voelen, horen, ruiken, zien en proeven. Met alle zintuigen wordt het verhaal eigen gemaakt, zonder ze op te schrijven en na te lezen. De vertelster leert de verhalen van binnen en van buiten en weet verbindingen te maken tussen de verhalen. De verhalen hebben als het ware ramen en deuren die toegang geven tot nieuwe verhalen die op hun beurt vensters en poorten hebben.

Waarom vertellen?

Waarom is het vertellen van verhalen en het luisteren ernaar belangrijk? Het maakt mensen gelukkig. Zeker in de jachtige tijd van de 21ste eeuw, met informatie die uit alle hoeken van de wereld spuit, is een kwartier, half uur of langer stil zitten luisteren naar een verhaal een verademing.

Een goed verhaal is als het planten van een zaadje dat kan gaan groeien en vroeg of laat, op het juiste moment, weer opduikt. De verhalen getuigen er ook van dat het leven een netwerk is en dat alle mensen met elkaar zijn verbonden. Verhalen dragen leven in zich en vertellers brengen dat in hun verhalen tot leven.

Lees verder

© 2018 - 2024 Piejet, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Verhalen vertellen of voorlezen in het BasisonderwijsVerhalen vertellen of voorlezen in het BasisonderwijsAls je in het Basisonderwijs een verhaal hebt, kun je dat dan beter voorlezen of vertellen aan je leerlingen? Voorlezen…
recensieDe Wereld van de Drenai: ChronologieDe serie boeken die David Gemmell geschreven heeft over de Drenai zijn ook in Nederland immens populair. Sommige lezers…
Voorlezen en vertellen met alle zintuigen: redenen en tipsVoorlezen en vertellen met alle zintuigen: redenen en tipsWanneer iemand als verhalenverteller een verhaal voorbereidt om het later aan het publiek te gaan vertellen, is het goed…
Dichter en verhalenverteller MaxDichter en verhalenverteller MaxWat weten we over de verhalenverteller en dichter Max? Over Max weten we niet veel dan dat hij prachtige verhalen kan ve…

Het oriëntatiemiddel bij uitstek: het plaatkompasHet oriëntatiemiddel bij uitstek: het plaatkompasWil je vrij kunnen lopen en niet steeds de bestaande wegen volgen die op de kaart zijn weergegeven, dan moet je andere o…
Pionieren: overzicht van de verschillende techniekenPionieren: overzicht van de verschillende techniekenHet in elkaar steken van bouwwerken met behulp van touwen en houten palen noemt men sjorren of pionieren. Deze naam is e…
Bronnen en referenties
  • Inleidingsfoto: Mysticsartdesign, Pixabay (bewerkt)
  • http://folklore-society.com/events/the-last-drutsyla-a-traditional-jewish-storyteller-in-postwar-europe Geraadpleegd op 10 augustus 2018
  • https://www.thehistorypress.co.uk/articles/10-things-you-might-not-know-about-storytelling/ Geraadpleegd op 10 augustus 2018
  • https://judaism.stackexchange.com/questions/55198/what-is-a-drut-syla Geraadpleegd op 10 augustus 2018
  • https://www.irishtimes.com/culture/it-s-the-way-she-tells-em-1.485655 Geraadpleegd op 10 augustus 2018
  • https://storycollective.weebly.com/shonaleigh.html Geraadpleegd op 10 augustus 2018
  • https://historiek.net/top-50-jiddische-woorden-in-het-nederlands/60629/ Geraadpleegd op 10 augustus 2018
  • https://nl.wikipedia.org/wiki/Jiddisch Geraadpleegd op 10 augustus 2018
  • Afbeelding bron 1: Persbureau Ameland
  • Afbeelding bron 2: Skorchanov, Pixabay
  • Afbeelding bron 3: Comfreak, Pixabay
Piejet (1.232 artikelen)
Gepubliceerd: 13-08-2018
Rubriek: Hobby en Overige
Subrubriek: Diversen
Bronnen en referenties: 11
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.