Goed advies en de beste tips bij het kopen van een vulpen

De wereld van de vulpen kan in eerste instantie behoorlijk overweldigen, zo niet intimideren. Voor een leek is het volstrekt onduidelijk wat belangrijk is bij het kopen van een vulpen en wat de bijzaken zijn. Er zijn vulpennen te koop in allerlei prijscategorieën, met ronde of afgeplatte penpunten enzovoort. Er zijn zoveel ontwerpen van uiteenlopende materialen, dat het snel duizelt. Waar moet je precies op letten bij het kopen van een vulpen? Het kiezen van de juiste vulpen vraagt wat aandacht en kennis van het jargon van de fabrikant. Laat je niet ontmoedigen. Met wat kennis van zaken, kan je een vulpen kopen waar jij of de ontvanger jaren plezier aan kan beleven.

• Vier belangrijke criteria bij het kopen van een vulpen
• De penpunt is het belangrijkste criterium!
• Schrijven met platte penpunten
• Anatomie van de penpunt
• De prijs
• Het ontwerp van de vulpen
• Is de inktcapaciteit goed?
• De beste tips en advies toegepast in handzame vragen

Vier belangrijke criteria bij het kopen van een vulpen

Bij de aanschaf van een vulpen spelen een viertal criteria mee, te weten:

• de penpunt (ook wel 'nib' genoemd)
• de prijs
• het ontwerp van de pen (design en vorm)
• de inktcapaciteit (hoe lang kan ik hiermee schrijven?)

De penpunt is het belangrijkste criterium!

Wie als leek een vulpen koopt, laat zich vaak leiden door het uiterlijk van de pen: design, kleur en vorm. Het omhulsel is inderdaad het meest sexy en aantrekkelijkste onderdeel van de pen. Een mooie vulpen kan stijl en klasse uitstralen, wie wil dat niet? Een vulpen is tegenwoordig een "style statement" geworden. Het is synoniem voor stijlvol en chique.

Uiteraard spelen naast de vormgeving ook de prijs en inktcapaciteit een rol, maar de functie van een vulpen is vooral gericht op het vormen van letters en tekens. Het belangrijkste aan een vulpen is daarom de penpunt. Inkt komt immers via de penpunt in contact met het papier om letters of tekens te schrijven. Daar is het uiteindelijk om te doen: een vulpen is bedoeld als schrijfartikel.

Het is goed te weten, dat penpunten onderling sterk van elkaar verschillen, afhankelijk van de klus die zij moeten klaren. Dit komt als volgt tot uitdrukking:

• Penpunten hebben diverse puntstijlen, zoals een afgeronde punt of een platte (afgevlakte) punt.
• Penpunten zijn (semi) flexibel of niet flexibel;
• Penpunten zijn verkrijgbaar in diverse afmetingen (van heel dun naar heel dik).

Om de juiste vulpen te kiezen, is het noodzakelijk om de taal van de fabrikant te kunnen ontcijferen: Wat betekenen de aanduidingen en hun afkortingen? De meest voorkomende aanduidingen van penpunten zijn:


Afmetingen van de penpunt kunnen onderling van fabrikant tot fabrikant verschillen en dat terwijl - universeel - dezelfde aanduidingen (afkortingen) worden gebruikt. Dit betekent dat de term "extra fine" een penpunt kan zijn van 0,25 mm of 0,40 mm bijvoorbeeld. Aangezien fabrikanten een eigen standaard hanteren, zijn afmetingen in millimeters van de penpunten in de tabel weggelaten. Het is verder goed om te weten dat het papier dat gebruikt wordt ook van invloed is op de dikte van de lijn.

Personen met een klein of precies handschrift zijn gebaat bij kleinere penpunten. Wie een “fors” handschrift heeft, zal eerder kiezen voor een pen met een bredere punt. Dit komt als voorbeeld duidelijk tot uitdrukking bij EF penpunten van Japanse vulpennen. Het Japanse schrift heeft een bijzonder fijn lijnenspel. Sommige Japanse vulpenfabrikanten hebben zelfs super extra fine penpunten in hun aanbod om daaraan tegemoet te komen. Met een grotere penpunt zal het schrijven van bepaalde Japanse karakters niet eens mogelijk zijn.

Verder is het van belang rekening te houden met de snelheid van de schrijver. Een snelle schrijver heeft behoefte aan een grotere inktafgifte en daardoor een bredere penpunt (hogere flow). Een te kleine penpunt zal bij een hoge schrijfsnelheid mogelijk gaan haperen en krassen.

Een penpunt met een afgeronde punt

Een afgeronde punt zorgt voor egale lijnen en wordt gebruikt voor de standaard schrijfwensen van alledag. De afmeting van de punt bepaalt hoe breed een lijn getrokken kan worden. Een lijn zal niet breder worden door harder op het papier te drukken. Moderne vulpennen hebben in principe geen flexibele penpunten. Het ontwerp van de penpunt is dusdanig, dat het niet meegeeft.

De verkregen variaties in penpunten zijn van invloed op:

• De hoeveelheid inkt, die uit de vulpen op het papier vloeit (de flow);
• De lijnbreedte van de letters (stijl en grootte van de punt).

Schrijven met platte penpunten

Penpunten met een platte punt maken het trekken van lijnen van verschillende diktes mogelijk. Dit is een eigenschap die noodzakelijk is voor de bijzondere kunstvorm die kalligrafie heet. Deze pennen zijn in trek bij bullet journal schrijvers. Uiteraard is een vulpen met een platte penpunt niet te vergelijken met de eigenschappen van een kroontjespen. Een kroontjespen moet telkens in inkt worden gedoopt om ermee te schrijven of te kalligraferen. De flexibiliteit van het kroontje (nib) van een kroontjespen zorgt voor een afwisselende lijnenspel (dik en dun). Door de flexibiliteit van de penpunt van een kroontjespen kan namelijk meer of minder inkt naar de punt laten vloeien. Een platte penpunt bij een vulpen is niet flexibel. De platte penpunt zorgt voor de breedte van de lijnen en is te vergelijken met het trekken van lijnen met een platte schilderskwast.

Vintage vulpennen

Penpunten van vintage vulpennen hebben andere eigenschappen dan die van moderne vulpennen, omdat de eerste vulpennen gericht waren op een andere schrijfbehoefte: het schrijven van dikkere en dunnere lijnen in de letters en tekens van de gangbare lettertypes van destijds. De lettertypes die in zwang waren tijdens de opkomst van de eerste vulpennen heten "Copperplate" en "Spencerian". Hoofdkenmerk bij deze sierlijke lettertypes zijn de dikkere neergaande lijnen en dunnere opgaande of horizontale lijnen. Een vulpen die "Copperplate" of "Spencerian" moet kunnen schrijven, dient een flexibele penpunt te hebben. De lijnen kunnen dan pas door die flexibiliteit in dikte variëren.

Bijzondere penpunten zijn:

Daarnaast zijn er penpunten, die speciaal ontworpen zijn voor het schrijven van muziek (MUSIC). Er zijn uiteraard penpunten, die gemaakt zijn voor alfabet soorten die niet Westers zijn, zoals het Arabisch of Hebreeuws. Deze vormen gebruiken dunne verticale lijnen en brede horizontale lijnen en hebben een penpunt nodig, die dat waar kan maken. Zo zijn er veel meer variaties te bedenken.

Anatomie van de penpunt

De anatomie van de penpunt is sinds zijn ontstaan eigenlijk niet veranderd. Het is een vernuftig stukje techniek dat de tand des tijds goed heeft doorstaan. In de afbeeldingen A en B zijn de onderdelen van de penpunt terug te zien. Aangezien op internet veel informatie over de vulpen (fountainpen) in het Engels is, zijn de termen in het tabel ook in het Engels weergegeven. Het tabel kan ook als ruggensteun worden gebruikt bij de aanschaf van een vulpen.

• Hoe breder de spleet is, hoe meer inkt naar de punt kan vloeien;
• De tanden zijn langer bij flexibele penpunten;
• De ventilatieopening voorkomt, dat de punt splijt en zorgt dat lucht weggeschreven inkt vervangt;
• De schouders zijn de breedste delen van de penpunt en geven het zijn stevigheid.
• Smalle schouders maken de penpunt flexibeler;
• In de afdruk staat o.a. de afmeting van de penpunt vermeld.

De prijs

De prijs van de gemiddelde vulpen is in principe terug te voeren naar het materiaal, dat gebruikt is om de penpunt te maken. Penpunten worden in de regel gemaakt van staal (goedkoper segment) of van goud en hebben diverse kleuren (zilver - zwart - goud). Overigens kunnen andere bijzondere materialen worden gebruikt natuurlijk. Het spreekt voor zich dat vulpennen met een gouden penpunt duurder in aanschaf zijn dan vulpennen met een stalen penpunt. Vulpennen boven een bepaalde prijs worden niet 'beter' in kwaliteit. De prijs van de pen wordt op een gegeven moment bepaald door zijn design, beschikbaarheid (limited edition) en het gekozen materiaal voor de omhulsel.

Het ontwerp van de vulpen

Of een vulpen prettig in de hand ligt is een persoonlijke ervaring. In de regel kan ervan uitgegaan worden dat vrouwen een kleinere pen prefereren en mannen liever met een groter exemplaar schrijven. Nederlandse vrouwen zijn immers fijner van bouw en hebben kleinere handen dan de gemiddelde Nederlandse man. De universele verschillen naar etniciteit spelen ook een rol bij de juiste keus. Een Nederlandse vrouw is anatomisch qua bouw groter dan bijvoorbeeld een Italiaanse vrouw (maar niet altijd!). Het is ook niet onverstandig om te kijken naar de fabrikant van de vulpen, omdat zij gericht op de wensen van hun inwoners produceren.

Is de inktcapaciteit goed?

Het uiteindelijke doel van de vulpen is daarbij bepalend. Wie dagelijks veelvuldig met een vulpen wil schrijven heeft andere behoeftes dan iemand die af en toe een handtekening wil plaatsen. Een converter maakt het mogelijk om veel meer kleuren inkt te gebruiken, dan in het algemeen in bestaande inktvullingen verkrijgbaar zijn. Een converter is een reservoir voor inkt met een zuigmechanisme. Standaard inktpatronen zijn gemakkelijk verkrijgbaar en eenvoudig in gebruik. Sommige vulpennen hebben een soort "pompje" om inkt over te hevelen naar het reservoir.

De beste tips en advies toegepast in handzame vragen

Al met al kan met het beantwoorden van een aantal vragen de juist vulpen voor de gang naar de winkel naar voren komen:

• schrijft de persoon klein en fijn of juist groot en fors? Schrijven ze snel of juist langzaam? (penpunt)
• is de vulpen voor een man of vrouw en hoe is de lichaamsbouw van die persoon? (ligging in de hand)
• waar wordt de vulpen voor gebruikt en in welke taal? (penpunt en inktcapaciteit)
• welke afmetingstabel hanteert de fabrikant? (fabrikanten hanteren een eigen standaard)
• hoeveel mag het kosten en zijn er voorkeuren bij de ontvanger (merk - vintage - trendy)?

Tot slot. Er is een ding dat zeker is. Een vulpen is een mooi cadeau voor een huwelijkspartner, voor het bruidspersoneel, een jubilaris, als kerstcadeau, met Sint of gewoon voor jezelf. Het is een blijvende herinnering aan een speciaal moment, een persoonlijke blijk van waardering of een 'secret indulgence' voor jezelf.