Modellen, prijzen en geschiedenis van de Jupiter jukeboxen

Door de Tweede Wereldoorlog kwam ook het Europese continent in contact met de Amerikaanse cultuur. Ook Amerikaanse bedrijven wisten in het kielzog van de Amerikaanse soldaten mee te komen, waardoor we kennis maakten met producten als Coca-Cola en de jukebox. Het was pas na de Tweede Wereldoorlog dat de jukeboxen ook echt in Europa doorbraken, waarbij Amerikaanse jukeboxen bijna overal de Europese concurrenten wisten te domineren. Bijna overal, want in Frankrijk was de import van Amerikaanse jukeboxen verboden tot 1958 en wist een lokale fabrikant, Electro-Kicker, met de Jupiter jukeboxen door te breken.

Het ontstaan van Electro-Kicker Jupiter jukeboxen

In 1956 startte het Frans-Zwitserse bedrijf Electro-Kicker met het produceren van jukeboxen. Deze jukeboxen werden verkocht onder de naam Jupiter en wisten al snel een fors gedeelte van de Franse markt voor jukeboxen te veroveren. Waar Frankrijk door de Tweede Wereldoorlog in contact wist te komen met de Amerikaanse cultuur, was de import van Amerikaanse jukeboxen nog een lange periode, tot 1958 verboden. Twee jaar voor de opheffing van het verbod kwam de, in Frankrijk zelf geproduceerde, Jupiter jukebox op de markt. Deze twee jaar was voor het bedrijf genoeg om een goede start op de markt te kunnen maken.

De eerste Jupiter jukebox; de Jupiter 100

De eerste Jupiter jukebox was de Jupiter 100. Deze jukebox leek zeer sterk op zowel de Seeburg M100A als de Wurlitzer 1800. De bovenzijde van de jukebox, met het selectiemechanisme, leek wel een rechtstreekse kopie van de Seeburg-mechaniek. Ook hier werd gebruik gemaakt van naast elkaar verticaal gestapelde platen in een platenrek, welke door een rijdend wagentje uit het rek gepakt werden om afgespeeld te worden. Zelfs de bolling van het glas voor deze mechaniek leek rechtstreeks overgenomen te zijn van Seeburg. De onderzijde echter liet een grille zien die dezelfde V-vorm vertoonde als de grille die Wurlitzer in de 1800 gebruikt had. Ook de verticale smalle pilaren die iets naar binnen geplaatst waren, waren terug te zien bij de Jupiter 100. Aan het gehele design leek slechts één ding door Jupiter zelf ontworpen te zijn; het rek met titelkaartjes. Alsof de duivel ermee speelde werd in 1957 voor een kleine aanpassing in de Jupiter 100 gekozen, waarbij het titelkaartjesrek nu op een kopie van AMI leek, met dezelfde afwisseling tussen witte en rode knoppen per selectiekeuze. De rest van de jukebox had nu wel meer een eigen gezicht gekregen.

De Jupiter 104 en het design van Jupiter

Voor modeljaar 1958 werd gekozen voor het door laten lopen van het model Jupiter 100 uit 1957. 1959 kreeg echter wel een nieuw model te zien, met de Jupiter Super 104. Deze jukebox had nog wel wat weg van een Seeburg, maar had toch meer een eigen gezicht dan de Jupiter 100. Met 104 selecties bood deze Jupiter ook meer keuze voor de consument die een plaatje wilde horen. Apart bij de Jupiter 104 zijn de sterren en de taps toelopende verlichte zuilen die gebruikt werden, al met al gaf deze jukebox een hoekigere indruk, welke ook bij de tijd hoorde. Ook in 1960 bleef de 104 in productie, maar voor dit jaar verdwenen de zuiltjes om het model wat strakker en moderner te laten ogen. 1960 was ook het jaar waarin Jupiter ging exporteren; Bergmann in Hamburg, Duitsland, besloot om vanaf 1960 tot 1974 de Jupiter jukeboxen in Duitsland op de markt te brengen. Tot en met 1962 zou het model 104 blijven doorlopen, echter wel steeds met kleine uiterlijke wijzigingen. Waar het merk tot nu toe steeds één model had aangeboden, kwam er nu een extra model in de lijn bij; de B60 uit 1961. Deze kleine Jupiter jukebox had slechts een zeer beperkt aantal selecties, met in totaal 60 mogelijkheden. Toch was dit exact wat het merk wilde; in die tijd waren er ook horecagelegenheden waar men de investering in een flinke platencollectie niet wilde doen en waar men niet voldoende ruimte had voor een grote jukebox.

De B60 en B80

De B60 was een zeer hoekige jukebox, welke qua uiterlijk weinig aantrekkelijk was. Waar de andere Jupiter jukeboxen een steeds beter design kregen, of in ieder geval steeds meer een eigen uiterlijk kregen, was de B60 zo ontworpen dat het wel een eigenbouw project leek. In 1962 werd het model dan ook niet meer gevoerd en kwam de B80 op de markt. Deze had een strakker en moderner design. Vanaf deze jukebox zouden de volgende modellen niet meer open zijn, maar halfopen of dicht. Met het ontwerp van deze dichte jukeboxen was wel nog wat aparts aan de hand; waar Jupiter eerst de andere merken volgde op het gebied van design, was het nu in sommige gevallen zelfs koploper. Hierin moet wel de Jupiter D96 en de Jupiter Console buiten beschouwing gelaten worden; deze modellen hadden weer een zeer sterke gelijkenis met de Seeburg LPC die indertijd de best verkochte jukebox was. Gedurende twee korte periodes in de jaren zestig en zeventig wist het bedrijf zelfs nog enkele jukeboxen te slijten in de VS; de markt waar de jukeboxen vandaan kwamen!

Het faillissement

Verminderde verkopen van jukeboxen maakten het voor alle fabrikanten echter zeer lastig om te overleven en daar kwam Jupiter ook niet onderuit. In 1974 werd het faillissement uitgesproken. Een korte reddingspoging kon het bedrijf nog recht houden tot 1978, maar daarna was het voor de Jupiter jukeboxen uit het Franse Baume-les-Dames voorbij.

De prijzen bij de aanschaf van een Jupiter jukebox

Jupiter jukeboxen worden zelden te koop aangeboden. Dit heeft met twee eigenschappen van deze bijzondere jukeboxen te maken; enerzijds waren deze jukeboxen bij de opkomst van het verzamelen van jukeboxen totaal niet gewild, waardoor ze vaak werden gebruikt als onderdelenbron voor de enkeling die er wel eentje had staan. Anderzijds waren deze jukeboxen kwalitatief stukken minder dan de Amerikaanse jukeboxen. De lagere kwaliteit gecombineerd met de vroegere lage gewildheid van deze jukeboxen heeft ervoor gezorgd dat er minder van over zijn en dat deze jukeboxen voor een lagere prijs van de hand gaan. Een dichte Jupiter jukebox kostte rond 2015 een paar honderd euro. De Jupiter 100, welke toch een aansprekend design had, is lastiger te vinden. Toch is was ook deze te vinden voor prijzen rond de 1000 tot 1500 euro in 2015 in een goede, spelende staat. Wel is het verstandig om onderdelen voor deze jukeboxen te kopen zodra ze op de markt komen. Deze onderdelen zijn niet duur, maar zijn vaak wel lastig te vinden en een Jupiter jukebox blijft, ook als deze volledig gerestaureerd zou zijn, een reparatiegevoelige jukebox. Koop dus altijd een spelende Jupiter om ellende te voorkomen!