Iedereen uitgever?

Schrijven is zalig! En natuurlijk word je graag gelezen. Liefst door zoveel mogelijk mensen die ook nog eens enthousiast op je boek reageren. Maar een boek uitbrengen is een ander paar mouwen. Dat kan een ronduit frustrerende ervaring zijn, die soms zelfs je zin om te schrijven doet verdwijnen. Veel schrijvers willen enkel een beroep doen op een reguliere uitgeverij, daarmee maken ze het zichzelf niet gemakkelijk. Een ander deel van de schrijvers, maakt zich er dan weer te gemakkelijk van af. Ze brengen, zonder veel nadenken, een boek uit in eigen beheer. Daarna zijn ze teleurgesteld over de tegenvallende verkoop. Hoe het dan allemaal echt moet, valt te betwisten, maar hierbij toch enkele richtlijnen.

Zelf een boek uitgeven en promoten

Stilaan merk je het aan kleine dingen: weer een boekenwinkel die sluit, auteurs die hun promotie meer en meer in eigen handen nemen. En jij zelf, met dat sterke manuscript, die strategisch zoekt naar respons van een uitgever, maar die niet lijkt te vinden. Het vlot niet zo in de boekensector. Of beter gezegd: De boekensector draait niet meer zoals hij draaide. Maar... hij draait anders! De markt wordt niet meer geleid door enkele grote spelers. Waarom? Misschien omdat er meer en meer kleine spelers zijn. De macht is verdeeld. Voor wie zijn manuscript wil publiceren kan dat even verwarrend zijn. Maar bedenk ook dat die verschuiving een prima voedingsbodem is voor creativiteit.

Doe-het-zelf

In je zoektocht naar een uitgeverij, kwam je misschien al POD-uitgeverijen tegen. POD staat voor Publishing On Demand. Zij geven je de kans om, tegen de prijs van een boek, zelf je eigen boek uit te brengen. In de meeste gevallen betekent dat wel dat je redactie en opmaak zelf zal moeten verzorgen. En dat is niet het enige: Ook aspecten als promotie, verspreiding en verkoop komen dan bij jou terecht. Toch hoeft dit geen rem te zijn. Hierbij enkele puntjes op een rij.

Voor je er echt aan begint

Alles begint natuurlijk met het afwerken van een goed verhaal. Lees genoeg na zodat je er zeker van bent dat inhoudelijk alles goed zit.

Een groot nadeel van het niet samenwerken met een uitgeverij, is dat je teksten niet professioneel geredigeerd worden. Het belang hiervan is nochtans niet te onderschatten. Taalfouten verzwakken een manuscript enorm. Uiteraard heb je de mogelijkheid om de redactie van je boek uit te besteden. Met wat opzoekingswerk vind je zeker een freelance redacteur. Maar dat is een investering die je misschien niet wil of kan maken. Daarom enkele tips voor wie zijn teksten zelf wil redigeren:

• Wees kritisch. Alles waar je aan twijfelt, zoek je op. Er zijn heel wat websites die een goede hulp kunnen zijn (vb. Vandale, Taaladvies, VRT-Taalnet, …).
• Vraag eventueel hulp aan proeflezers, maar enkel aan personen die hier ook echt verstand van hebben.
• Vertrouw niet blindelings op je spellingscorrector, maar gebruik het wel als hulpmiddel.
• Lees bij voorkeur een print-out van je teksten, je zal fouten gemakkelijker zien dan op het scherm.
• Lees de tekst woord voor woord van achter naar voor, dit verplicht je om de woorden afzonderlijk en buiten de context te lezen.

POD en het bos door de bomen

Nog voor je aan de uiteindelijke opmaak begint, kies je een POD-uitgeverij. Soms is zo’n POD ook echt een uitgeverij, die (tegen betaling) zijn diensten aanbiedt bij redactie, opmaak en promotie. Veel vaker gaat het eerder om een drukkerij die gebruik maakt van digitale druktechnieken zodat printen in klein oplagen mogelijk wordt. Kijk goed na wat ze te bieden hebben en tegen welke prijs. Vraag ook om een duidelijke offerte. Nadat je een keuze hebt gemaakt verzeker je je van het formaat waarin je je boek kan opmaken.

De uiteindelijke vorm

Meestal lever je twee bestanden in pdf-formaat aan. Eén voor de cover en één voor het binnenwerk. Een boek met alleen tekst kan meestal opgemaakt worden in Word of Open Office. Zijn er ook foto’s of illustraties, dan heb je een programma nodig zoals Illustrator if Scribus. Scribus is gratis en gebruiksvriendelijk. Uiteraard kan je de opmaak ook aan een professional uitbesteden.

Creatief met kosten

Meestal betaal je voor een boek ongeveer de prijs die je voor een nieuw boek zou betalen in de winkel. Omdat je een boek simpelweg niet aan een te hoge prijs verkocht krijgt, betekent dat dus dat je geen of heel weinig winst zal maken. Dat hoeft geen probleem te zijn, maar je kan ook creatief zijn en wel winst maken. Wat meestal de prijs sterk doet stijgen zijn: een harde kaft en veel kleur. Vraag je altijd af of die harde kaft wel een duidelijke meerwaarde betekent. Vaak wordt daarvoor gekozen als het gaat om een dun prentenboek, omdat het boek anders te dun is om aantrekkelijk te zijn. In dit geval kan je het boek misschien opfleuren met aanvullingen op het verhaal. Bijvoorbeeld een serie kleurplaten in zwart en wit, spelletjes, recepten, moppen en raadsels,… Een iets dikke boek oogt ook goed zonder harde kaft. Vraag je ook af of al je afbeeldingen in kleur moeten zijn. Overweeg om een aantal illustraties in zwart wit om te zetten. Dit kan de prijs aanzienlijk verlagen.

Verkoop jezelf

Je bent klaar met redactie en opmaak, en je hebt een proefexemplaar van je boek aangevraagd. Dan komt nu de tijd om je eigen promotiemachine te laten draaien. Maar hoe krijg je het voor mekaar om je eigen boek te laten opvallen tussen die duizenden andere boeken die via POD werden gemaakt? POD kan een schitterende oplossing zijn, maar het heeft geen al te beste reputatie. Er is veel kaf tussen het koren, dit maakt het publiek kritisch. Van een regulier uitgegeven boek wordt altijd aangenomen dat het een bepaalde kwaliteit heeft. Maar omdat iedereen via POD kan uitgeven, word je op hetzelfde niveau gebracht als diegenen die rap een boekje in elkaar staken. Het kan daarom een goed idee zijn om je boek uit de POD-vitrine te halen. Kies er dan voor om de naam van het POD-bedrijf niet op je boek te laten verschijnen, vraag zelf een ISBN-nummer aan en bedenkt eventueel een eigen label.

En dan?

Hoewel het zinvol is om persberichten te verspreiden, zal je wellicht niet op veel media-aandacht moeten rekenen. Zorg daarom zelf voor een mooie website of blog en zorg ervoor dat je boek leeft. Durf het te tonen, maak een pagina of Facebook aan, Twitter erover, vermeld het op LinkedIn en doe iets met de positieve reacties die je krijgt. Zorg ervoor dat je interessante inhoud verspreidt. Bijvoorbeeld een lees- of luisterfragment, foto’s van de presentatie of maak een filmpje. Behalve schrijver word je dan ook een beetje ondernemer. Het wordt boeiend!