recensie

Recensie: 'Het goede leven' van Annegreet van Bergen

Voor een belangrijk deel is 'Het goede leven' een aanvulling op de bestseller 'Gouden jaren'. Annegreet van Bergen laat met nieuwe feiten, cijfers en anekdotes zien hoe de sterke naoorlogse groei het leven in Nederland heeft veranderd. Dankzij nieuwe wetenschappelijke inzichten en technische mogelijkheden ging de wereld letterlijk en figuurlijk open. Brommers en auto's maakten de wereld groter. Televisie bracht de wereld de huiskamer binnen. 'Het goede leven' laat ook zien dat economische groei meer inhoudt dan alleen materieel gewin. Wij danken ook vrede, vrijheid, emancipatie en goede huisvesting aan de toegenomen rijkdom.

Inhoud

• Boekgegevens
• Het goede leven
• Het ontstaan van Het goede leven
• Structuur en stijl
• Een concreet beeld van het naoorlogse Nederland
• Over de auteur

Boekgegevens

• Titel: Het goede leven
• Auteur: Annegreet van Bergen
• Geboortedatum: 29 januari 1954
• Eerste druk: augustus 2018
• Uitgeverij: Atlas Contact
• Aantal pagina's: 352
• ISBN: 978 90 450 3673 1

Het goede leven

Persoonlijke herinneringen aan de naoorlogse economische groei

Het centrale thema van Het goede leven is de naoorlogse economische groei. Deze groei heeft Nederland sterk veranderd, zowel in materieel als immaterieel opzicht. Het goede leven is vooral interessant vanwege de opgetekende persoonlijke belevenissen van gewone mensen. Deze persoonlijke belevenissen klinken door het hele boek heen. Ze verrijken Het goede leven en geven een concreet beeld van het dagelijks leven in de naoorlogse jaren.

De wereld uit de jaren vijftig werd langzaam maar zeker opgebroken. Brommers en auto's maakten de wereld groter. De wereld kwam bij ons binnen via onder meer radio en televisie. Het kopen van een televisie was vroeger een mijlpaal die bij velen in het geheugen gegrift staat. Marietje (1924): "Wij kregen in 1960 tv, toen prins Boudewijn met Fabiola trouwde.'' Hermien (1933-2018): ''Wij in 1964, toen Anton Geesink goud in Tokio won." (p. 96).

De citaten met persoonlijke herinneringen komen vooral van oudere mensen, zij hebben immers naoorlogse veranderingen bewust meegemaakt. De oudere lezers onder ons zullen hier veel in herkennen. Wellicht zijn veel oudere lezers dingen vergeten, maar die al lezende weer boven komen. Zo werden bijvoorbeeld salarissen in de jaren vijftig en zestig nog uitbetaald in een loonzakje. Aan de deur werden rekeningen betaald voor onder meer verzekeringen en de huur. In de jaren vijftig was er nog sprake van schaarste, terwijl we tegenwoordig worden omringd door een overvloed aan spullen. Ook de andere onderwerpen die in Het goede leven worden beschreven zullen voor velen herkenbaar zijn.

Andere gevolgen van de economische groei

Het goede leven beschrijft ook andere verworvenheden van de naoorlogse economische groei. Zo kwam er meer geld vrij voor wetenschappelijk onderzoek, met name op het gebied van gezondheid en persoonlijke hygiëne. Hierdoor kunnen ziekten worden voorkomen of worden genezen. Zo zijn er bijvoorbeeld geen patiënten meer die in een sanatorium moeten verblijven om te genezen van tuberculose: ''In een rijk en ontwikkeld land als Nederland is tuberculose geen volksziekte meer en zijn er nauwelijks nog dodelijke slachtoffers te betreuren. Toch worden er jaarlijks een kleine duizend nieuwe gevallen geconstateerd; de meeste zieken (72 procent) zijn in het buitenland geboren. Maar wereldwijd vormt tuberculose nog steeds een groot gevaar en is volgens het KNCV Tuberculosefonds met 1,8 miljoen gevallen per jaar de meest dodelijke infectieziekte ter wereld.'' (p. 215).

De welvaartsstaat heeft ook de naoorlogse ongelijkheid voor een groot deel ongedaan gemaakt. Tegenwoordig hoeven kinderen niet meer op jonge leeftijd het gezinsinkomen aan te vullen, maar kunnen ze doorleren. Vrouwen hebben zich voor een groot deel kunnen emanciperen dankzij hun economische onafhankelijkheid.

De manier waarop wij nu leven was in de jaren vijftig ondenkbaar. Wij hebben vrede en vrijheid te danken aan de economische samenwerking binnen Europa. Ook wonen we nu veel comfortabeler, door onder meer centrale verwarming en veilig kraanwater. Het leven is veel makkelijker geworden dankzij apparaten als de koelkast en de wasmachine. Volgens Harmke (1937) is zij zelden zo gelukkig geweest als de dag waarop ze een wasmachine kreeg. ''Het was een vreselijk gehannes. Totdat mijn man me die wasmachine gaf. Dat vond ik zo geweldig, ik was onvoorstelbaar blij!''. (p. 327).

Het ontstaan van Het goede leven

Op Gouden jaren, het vorige boek van Annegreet van Bergen, kwamen tal van enthousiaste reacties binnen. Vele lezers attendeerden de auteur op interessante onderwerpen of vertelden over hun eigen belevenissen. Hieruit bleek dat Gouden jaren niet compleet was. Er was meer te vertellen over de gevolgen van de naoorlogse economische groei. Daarom bevat Het goede leven een aantal nieuwe onderwerpen, zoals de zondagsrust, de buurtwinkel, gastarbeid, speelgoed, roken, het sanatorium, emancipatie, veilig kraanwater en vrede. Een aantal onderwerpen passeren voor een tweede keer de revue, waaronder de auto, telefoon, televisie, wasmachine en koelkast.

Structuur en stijl

Het goede leven is verdeeld in vijf hoofdstukken: 'de wereld breekt open', 'vóór de huidige overvloed', 'zonder de kennis en kunde van nu', 'steeds minder ongelijk' en 'uitgekomen dromen'. In de eerste twee hoofdstukken worden de materiële gevolgen van de economische groei beschreven. Hoofdstuk drie tot en met vijf verhaalt hoe comfortabel en vol mogelijkheden ons bestaan is geworden.

Op basis van feiten, cijfers en beleidsstatistieken wordt beschreven wat de toegenomen welvaart in de praktijk heeft betekend. De beschreven persoonlijke belevenissen zijn afkomstig van lezers van Gouden jaren. Van hen zijn bij elk verhaal de voornaam en het geboortejaar vermeld. Er wordt ook geput uit de persoonlijke herinneringen van de auteur zelf. Het goede leven is ook fraai geïllustreerd met tientallen foto's. Deze foto's benadrukken nog eens extra de weergegeven feiten, cijfers en belevenissen. De foto's zijn afkomstig van lezers van Gouden jaren en uit het Museum van de Twintigste Eeuw in Hoorn. Daarnaast zijn er ook foto's afkomstig van onder meer Collectie Rijksmuseum te Amsterdam, het Nationaal Archief/Collectie Spaarnestad, het ANP, Annegreet van Bergen en het Archief Annegreet van Bergen.

Een concreet beeld van het naoorlogse Nederland

Het goede leven is een geslaagd vervolg op Gouden jaren. Het boek leest vlot weg, is informatief en soms ook uiterst amusant. De gevolgen van de naoorlogse economische groei worden gestructureerd op een rijtje gezet. Het goede leven bestaat niet alleen uit feiten, cijfers, beleidsstatistieken en foto's. Het zijn vooral de opgetekende persoonlijke belevenissen die een concreet beeld gegeven van hoe ons dagelijks leven er ooit heeft uitgezien.

Het goede leven geeft een concreet beeld van de ontwikkelingen in het naoorlogse Nederland. Het is ook een feest van herkenning voor mensen die de in Het goede leven beschreven veranderingen zelf hebben meegemaakt. Voor de jongere generatie is Het goede leven een interessante kennismaking met een tijd van minder welvaart, gemakken en mogelijkheden.

Over de auteur

Annegreet van Bergen (1954) is econoom, journalist en schrijfster. Ze schreef voor de Volkskrant en Elsevier. In 2000 verscheen haar bestseller De lessen van burn-out. Later volgden Mijn moeder wilde dood (2010) en Gouden jaren (2014). De bestseller Gouden jaren werd in 2015 genomineerd voor de NS Publieksprijs en de Libris Geschiedenis Prijs, en won de Hebban Publieksprijs. Sinds 2006 woont Van Bergen in Zutphen en schrijft zij iedere dinsdag een column in de Stentor, editie Zutphen/Lochem.

Lees verder

• Recensie: 'Gouden jaren' van Annegreet van Bergen