recensie

Recensie: De dubbelganger - Tomas Ross

In 2004 verscheen de roman 'De dubbelganger' van Tomas Ross. Dit is het eerste deel van de trilogie 'Voor Koningin en Vaderland', die zich afspeelt tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het boek 'De dubbelganger' gaat onder meer over geheim vredesoverleg dat tijdens de oorlog plaats zou hebben gevonden tussen Engelsen en Duitsers. Een belangrijke rol speelt daarbij de vlucht van nazi-kopstuk Rudolf Hess, van Duitsland naar Groot Brittannië.

Aan de vooravond van de oorlog

Dit boek begint op 9 mei 1940, aan de vooravond van de Duitse inval in Nederland. De hoofdpersoon in deze roman is de fictieve Nederlandse inlichtingenofficier Daan Kist. Hij komt een Duitse spion op het spoor, genaamd Fuchs. De belevenissen van Kist tijdens de Tweede Wereldoorlog, waaronder zijn jacht op Fuchs en zijn andere spionagewerkzaamheden, maar ook zijn privéleven, vormen een rode draad in de boeken van de trilogie 'Voor Koningin en Vaderland'.

Naast de fictieve oorlogsavonturen van Kist, die zich onder meer afspelen in Nederland, België, Frankrijk en Engeland, zijn er in 'De dubbelganger' ook belangrijke verhaallijnen over bestaande personen, zoals Prins Bernhard en Chris Lindemans (bijgenaamd: King Kong, hij was een dubbelspion die zowel voor de Engelsen als voor de Duitsers werkte).

Titelverklaring: Rudolf Hess

Zoals in veel boeken van Tomas Ross, speelt ook in het boek 'De dubbelganger' een complottheorie een zeer grote rol. Deze complottheorie heeft te maken met de mysterieuze 'vlucht' van het Duitse Nazi-kopstuk Rudolf Hess, de plaatsvervanger van Hitler, die op 10 mei 1941 vanuit Augsburg (Duitsland) naar Schotland vloog. Waarom deed Rudolf Hess dit? Was hij geestelijk in de war, zoals de Nazi's beweerden? Of zat er een groot, geheim plan achter die vlucht? In de loop der jaren hebben al heel wat historici, journalisten en complotdenkers zich over deze gebeurtenissen gebogen.

Tomas Ross beweert in het boek 'De Dubbelganger', dat Hess naar Groot Brittannië vloog, mede op uitnodiging van hoge Britse adel, waaronder zelfs de Britse koning. Zij zouden middels overleg met Rudolf Hess, buiten Churchill en Hitler om, vrede willen bewerkstelligen tussen Duitsland en Engeland. Volgens de officiële geschiedschrijving werd Hess al snel na zijn aankomst in Groot Brittannië opgepakt door Britse militairen. Van enig vredesoverleg kon geen sprake zijn: Churchill liet hem opsluiten en weigerde met hem in gesprek te gaan.

Volgens de theorie van Tomas Ross was het echter niet Rudolf Hess zelf, die werd opgepakt en opgesloten, maar een dubbelganger van hem. Net als veel bekende politici die voor hun leven vrezen (zoals Hitler en Saddam Hoessein) had Hess immers dubbelgangers in dienst. Hij zou volgens deze theorie één van die dubbelgangers mee hebben genomen op zijn vlucht naar Schotland en vervolgens zou die dubbelganger opgepakt zijn door de Britse autoriteiten. De echte Hess zou toen zijn ontkomen.

Dubbelganger

Kort na de Tweede Wereldoorlog waren er inderdaad diverse mensen die betwijfelden of de Rudolf Hess, die toen voor de rechtbank in Neurenberg verscheen, daadwerkelijk de enige echte Rudolf Hess was. Het verhaal gaat dat zelfs Hermann Göring hardop zou hebben betwijfeld of deze persoon wel echt 'unsere Hess' was. Ook wordt er beweerd dat deze Hess indertijd zijn eigen vroegere secretaresse niet zou hebben herkend. Wat eveneens voor veel gefronste wenkbrauwen bij velen zorgde, was dat Hess jarenlang weigerde om zijn vrouw en zoon (die hij beiden sinds zijn vlucht naar Groot Brittannië niet meer had gezien) in de gevangenis te ontmoeten. Veel van het merkwaardige gedrag van Rudolf Hess na de oorlog, wordt door velen verklaard vanuit de veronderstelling dat hij indertijd inderdaad geestelijk zeer in de war was.

In de jaren zeventig werd Rudolf Hess in de gevangenis uitgebreid medisch onderzocht door de arts dr. Hugh Thomas uit Wales. Die zou toen tot zijn verbijstering hebben geconcludeerd dat de persoon die Rudolf Hess zou moeten zijn, helemaal niet de grote littekens op zij rug had, die de echte Rudolf Hess had.

Als een volleerde verteller van complottheorieën vertelt Ross in de epiloog van deze roman dit verhaal van dr. Hugh Thomas, maar vertelt hij de lezer niet over het feit dat hier tegenover in werkelijkheid heel wat verklaringen bestaan van anderen (artsen en historici), die de beweringen van Thomas tegenspreken en die ervan overtuigd zijn dat die gevangene toch echt de ware Rudolf Hess was.

De 'echte' Rudolf Hess?

Maar wat zou er volgens de theorie van Ross dan met de echte Rudolf Hess gebeurd zijn? Daarover vertelt hij in de epiloog van de roman. Op 25 augustus 1942 vertrok er vanuit Schotland een groot watervliegtuig, met daarin onder meer de Hertog van Kent. Hij was een broer van de koning en volgens Ross één van de spillen in het complot dat vrede wilde bewerkstelligen tussen Engeland en Duitsland. Officieel zou het vliegtuig naar IJsland gaan, maar diverse aanwijzingen leidden ertoe dat Tomas Ross denkt dat dit vliegtuig in werkelijkheid op weg zou gaan naar Zweden, voor geheim vredesoverleg. Ross denkt dat in dit vliegtuig mogelijk ook 'de echte' Rudolf Hess zat, die in de tussentijd (sinds zijn aankomst in Schotland) ergens verscholen had gezeten, met behulp van de Britse leden van de adel die voor vrede met Duitsland waren.

Het vliegtuig stortte neer tegen een heuvel bij Eagle's Rock. Vijftien van de zestien inzittenden overleefden dit niet. De meeste lichamen waren te zeer verkoold om geïdentificeerd te kunnen worden. Deze vliegtuigramp is een groot raadsel. Er was die dag geen slecht weer en het vliegtuig werd door een zeer ervaren bemanning bevlogen. Was het werkelijk een ongeluk? Of was het bijvoorbeeld een aanslag van een geheime dienst?

Genre: faction thriller

Het genre van de roman 'De dubbelganger' is een 'faction thriller'. De term ‘faction’ betekent dat in dit boek historische feiten (‘facts’) vermengd zijn met ‘fiction’. Het boek is een thriller aangezien er heel veel wat ‘thriller-trucs’ (zoals ‘cliffhangers’) in deze roman zitten, die bedoeld zijn om die spanning op te wekken.

In tegenstelling tot diverse andere bekende faction-auteurs, is Tomas Ross er een zeer grote voorstander van, om de verhaallijnen van de bestaande personages en de verhaallijnen van de fictieve personages zo veel mogelijk van elkaar gescheiden te houden. Dit heeft mede te maken met het feit dat Ross graag complottheorieën gebruikt in zijn boeken. Om dergelijke theorieën enigszins geloofwaardig aan de lezer te presenteren, is het natuurlijk van belang dat alle grote beslissingen die betrekking hebben op het complot, genomen worden door bestaande personages (die deze beslissingen nemen in verhaallijnen die voor de rest ook grotendeels door bestaande personages worden bevolkt).

Personages

In alle drie de boeken van de trilogie 'Voor Koningin en Vaderland' komen zo verschrikkelijk veel echte en fictieve personages voor, dat het daarom geen overbodige luxe is, dat er voorin elk boek een lange lijst staat met de namen van de personages, met daarachter hun functie. Tijdens het lezen van deze boeken zal de lezer menigmaal weer een naam van een personage zien staan, waarbij hij of zij zich zal afvragen: "wie is dat ook al weer?" Op die momenten kan men gelukkig die lijst raadplegen.

Interessant, maar geen groot sitlist

Met name door de fascinerende samenzweringstheorieën van Tomas Ross, is dit boek interessant leesvoer voor mensen met een grote interesse in de Tweede Wereldoorlog. Literair gezien is er wel wat aan te merken op deze roman. Tomas Ross is als schrijver bijvoorbeeld geen groot stilist. Wat ook het leesgenot bij dit boek enigszins vermindert, is de enorme, ongeloofwaardige aaneenschakeling toevalligheden die Ross gebruikt om verschillende verhaallijnen bij elkaar te laten komen.

Trilogie: 'Voor Koningin en Vaderland'

De roman ‘De dubbelganger’ is, zoals reeds vermeld, het eerste deel van de trilogie 'Voor Koningin en Vaderland'. Het tweede deel van dit drieluik is 'De anjercode' (dat gaat onder meer over het Englandspiel en over de Stadhoudersbrief van prins Bernhard) en het derde deel is 'King Kong' (dat gaat onder meer over het fiasco van de slag om Arnhem).

De schrijver Tomas Ross

Tomas Ross is een pseudoniem. In werkelijkheid heet de auteur Willem Pieter Hogendoorn. Hij werd geboren op 16 september 1944. In 1980 begon hij zijn schrijversloopbaan met een boek getiteld 'Loch Ness - Mythe of werkelijkheid'. Dit was een non-fictie boek. Kort daarna ging hij zich richten op het schrijven van thrillers. Zijn specialisme is de 'faction thriller', dit zijn thrillers waarin vaak grote historische gebeurtenissen (en ook vaak complottheorieën over die gebeurtenissen) centraal staan. Ross schreef behalve veel boeken ook behoorlijk veel scenario's voor films en televisie. Hij werkte daarbij regelmatig samen met Theo van Gogh. Over de moord op Van Gogh schreef Tomas Ross de thriller 'De tweede november'.

Gegevens van het boek

• Titel: De dubbelganger
• Serie: deel 1 van het drieluik Voor Koningin en Vaderland
• Auteur: Tomas Ross
• Pagina's: 415
• Jaar van uitgave: 2004
• Uitgeverij: Cargo