Kaartspellen met een spel kaarten, maar dan anders

Denk je aan een kaartspel, dan denk je algauw aan een spel kaarten met harten, ruiten, klaveren, schoppen, heren, boeren, vrouwen en azen. Sinds de Middeleeuwen speelt men al met deze set kaarten. Het traditionele spelkaarten kan voor oneindig veel kaartspelletjes worden gebruikt, van jokeren, bridge tot kwartet. Alleen, zoals Patience of tegenover anderen zoals BlackJack. De laatste jaren zijn er veel kaartspellen bijgekomen die met andere speelkaarten een spel vormen. 'Succesvol Slecht Zijn' en 'Boonanza' zijn twee voorbeelden hiervan.

Een kaartspel

Ga je een kaartspelletje spelen, dan haal je een set speelkaarten tevoorschijn. Meestal haalt je dan de welbekende traditionele speelkaarten erbij. De kaarten met onder andere harten, ruiten, schoppen en klaveren, boeren, azen, koningen. Al sinds de Middeleeuwen maakt men gebruik van deze set kaarten om een heel scala aan verschillende spellen te spelen, van eenentwintigen, pesten tot klaverjassen. De laatste jaren zijn er ook spellen ontwikkeld die gebruik maken van hun eigen kaarten. Die laten de aas en joker achter zich.

Kaartspel: de geschiedenis

Het kaartspel stamt uit China. Daar speelden ze al in de 7e eeuw met papieren speelkaarten. Dit waren vooral dominokaartspellen. De kaartspellen waarbij gespeeld wordt met een set speelkaarten met harten, ruiten, klaveren en schoppen zijn het meest bekend. Deze speelkaarten komen uit het middeleeuwse Europa en dateren uit de periode rond 1400. Dit waren in het begin dure en exclusieve met de hand ontworpen kaarten. Deze kaarten werden onderverdeeld in vier categorieën, de vier standen:

• De geestelijke stand: gesymboliseerd door bekers of harten.
• De adel of militaire stand: gesymboliseerd door zwaarden, schoppen of pieken.
• De kooplieden: gesymboliseerd door munten, cirkels, ruiten of koeken.
• De boeren: gesymboliseerd door polostokken, staven, eikels of klaveren.

Het was pas toen de boekdrukkunst werd uitgevonden dat de speelkaarten in grote getale konden worden gemaakt en verstrekt. Het was ook toen dat de symbolen ♠ ♥ ♦ ♣ de overhand namen.

Tarotspel

Het kaartspel werd vooral gespeeld als gokspel. Een heel ander spel kaarten uit de Middeleeuwen is het tarotspel.
Het oudst bekende tarotspel is 'Visconti-Sforza' uit 1500. Een van de theorieën is dat deze tarotkaarten door zigeuners werden geïntroduceerd in Europa. In tegenstelling tot de andere set kaarten werd van deze kaarten gezegd dat je er de toekomst mee kan voorspellen.

Verzamel- en ruilkaartspellen

Later rond 1900 werden ook verzamelkaartspellen geïntroduceerd. Het eerste verzamelbare kaartspel was The Base Ball Card Game uit 1904. Bijna een eeuw later in 1993 kwam Magic: The Gathering op de markt. Een nieuwe versie van het ruilkaartspel. Ruilkaartspellen combineerden vanaf dat moment zowel het verzamelen als het spelen van een strategiespel.

Verschillende spellen

De traditionele set speelkaarten werd vooral gespeeld als gokspel. Maar met deze speelkaarten werden meer dan alleen gokspelletjes verzonnen. Er is een reeks aan verschillende soorten spellen dat met dit spel kaarten kan worden gespeeld.
Een greep uit de selectie:

• Blackjack
• Bonken
• Bridge
• Canasta
• Crazy Eights
• Eenendertigen
• Eenentwintigen
• Ezelen
• Freecell
• Hartenjagen
• Jokeren
• Klaverjassen
• Kwartetten
• Liegen
• Patience of Solitaire
• Pesten
• Poker
• Whist
• Zevenen
• Zwarte Dame
• Zwartepieten

Sommigen van deze spellen kunnen ook met eigen kaarten worden gespeeld. In tegenstelling tot de traditionele set kaarten
maken zij gebruik van speciale kaarten. Er zijn bijvoorbeeld speciale kwartetspelkaarten of speciale kaarten voor het spelen van Zwartepieten.

Andere kaartspellen

Kwartetten kan men met het traditionele set speelkaarten spelen, maar het kan ook anders. Zo is er bijvoorbeeld het spel 'Koehandel'. Het doel van dit spel is om zoveel mogelijk dierkwartetten met een zo hoog mogelijke waarde te verzamelen. Hierbij hebben zowel het aantal als de hoogte van deze kwartetten invloed op de einduitslag van het spel. Deze dierkaarten moet je zien te krijgen door aankoop op de veiling of door het handelen met een tegenspeler.

Naast deze spellen zijn er ook kaartspellen die helemaal geen gebruik maken van de traditionele set speelkaarten en ook geen tarot- of verzamelkaarten zijn. Twee voorbeelden hiervan zijn 'Succesvol Slecht Zijn' en 'Boonanza'.

Succesvol Slecht Zijn en Boonanza

Succesvol Slecht Zijn is een kaartspel waarbij het doel is om zo slecht mogelijk te zijn. Hoe slechter je bent, hoe meer kans je maakt dit spel te winnen. Slecht zijn loont. Speel je Boonanza, dan ben je een bonenkweker die door succesvol handelen het spel kan winnen door zo veel mogelijk thalers (muntjes) te verdienen.

Succesvol Slecht Zijn

Het kaartspel Succesvol Slecht Zijn bestaat uit 66 verschillende uniek geïllustreerde kaarten. Het spel is bedacht door Rens van den Bergh met vormgeving door Valentijn Eekels en uitgegeven door Mystics. Het spel kan gespeeld worden vanaf 8 jaar, voor 2 tot 6 spelers en heeft een spelduur van gemiddeld 20 tot 30 minuten.

Speluitleg

Om te winnen en hiermee de kunst van het ‘slecht zijn’ eigen te maken moet de speler als eerste de beurt eindigen met 4 van de 5 winkaarten voor zich. Deze winkaarten variëren van een leger, een adviseur, een monster, een prinses tot een superwapen. Echter, het gaat niet om zomaar een leger of monster, je kunt je tegenstander overtreffen met bijvoorbeeld ‘het waardeloze superwapen’, het kwaadaardige huisdier’, ‘de veeleisende prinses’ of ‘het onnozele leger’.

Er zijn twee verschillende soorten spelkaarten, de voorlegkaarten (blauw) en de aflegkaarten (rode actiekaarten). De blauwe kaarten vertegenwoordigen het doel. De rode kaarten zijn actiekaarten die de speler naar de overwinning helpen en, het gaat tenslotte om het zo succesvol mogelijk slecht zijn, om anderen te benadelen. Dit kan bijvoorbeeld met kaarten als ‘de dramatische pose’, ‘het geniale plan’, ‘de manische lach’, ‘de slecht nieuwsbrenger’ of ‘de nooit eerlijk en sportief zijn- kaart. Ben je als speler aan de beurt, dan trek je een kaart van de aftrekstapel, speel je ofwel een blauwe kaart, ofwel zoveel rode kaarten als je wilt. Speel op je allerslechtst om te winnen.

Boonanza: "Hak, ik heb je!"

Het kaartspel Boonanza telt 104 bonenkaarten en 6 bonenveldkaarten. Het bonenspel is een ontwerp van Uwe Rosenberg met illustraties van Björn Pertoft en uitgegeven door 999 Games. Het spel is te spelen met 3 tot 5 spelers vanaf 12 jaar en ouder. De spelduur is ongeveer 45 minuten. Boonanza is genomineerd voor Nederlandse Spellenprijs 2003 en genomineerd voor Spiel des Jahres 1997. Er zijn inmiddels uitbreidingen van het spel: Boonanza De Uitbreiding en La Isla Boonita.

Speluitleg

De bedoeling van het spel is om een zo hoog mogelijke bonenopbrengst binnen te halen. De speler verbouwt zijn bonen om zo veel mogelijk thalers te vergaren. Thalers zijn munten die op de achterkant van de kaarten staan. Er is alleen een probleem, de volgorde van de kaarten mag op geen enkel moment worden veranderd. Hierdoor bestaat dus al snel de kans dat je je bonenoogst veel te vroeg en tegen dumpprijzen moet verkopen. Er zijn verschillende bonen: van een ruime hoeveelheid blauwe bonen, chilibonen en bruine bonen tot de zeldzame tuin- en kidneybonen. Hoe zeldzamer de boon, hoe meer ze opbrengen. Hoe vaker een kaart voorkomt, hoe meer je er van moet verzamelen om thalers te verdienen.

De speler, die 5 kaarten in zijn hand houdt, moet de eerste kaart op een van zijn bonenvelden uitleggen. Als hij wil, mag hij dan ook de tweede kaart uitleggen. Heeft hij een bonenkaart in zijn handen die bij de volgende beurt niet overeenkomt met wat hij op zijn bonenveld verbouwt, moet de bonenkweker eerst oogsten. De tweede fase voor de speler is het trekken van twee kaarten van de gedekte stapel. Deze legt hij open voor zich zodat de andere spelers ook zien om welke bonen het gaat. Als hij ze wil, mag hij ze houden. Ook mag hij ze aan zijn medespelers aanbieden en ruilen. Hiermee is de handel in bonen begonnen. Het spel eindigt als de stapel drie maal is doorgelopen. De bonenhandelaar met de meeste thalers is de winnaar.