In de ban van Wildebraspoppen

Wildebras is een van de weinige poppenmerken die Nederland rijk was. De fabriek bestaat al lang niet meer. Maar verzamelaars houden dit stukje ‘industrieel en cultureel erfgoed’ in hoge ere. Wildebrasjes mogen daarom niet in een poppenverzameling ontbreken. Wildebraspoppen werden gefabriceerd door speelgoedfabriek ’t Poppenrijk van de gebroeders Nolles in Steenwijk. Aanvankelijk was het een tabaksfabriek, maar tijdens de tweede wereldoorlog deed zich een groot gebrek voor aan tabak en aanverwante materialen. Daarom werd gezocht naar een alternatief om de medewerkers aan het werk te houden. Dit werd gevonden in de fabricage van lappenpoppen.

In 1946, dus pal na de oorlog, rolden de eerste gezichtjes van papier-maché van de band. Later gevolgd door hele hoofdjes en weer later door rompen en ledematen. In 1953 werd de naam Wildebras een gedeponeerd handelsmerk. De onderneming groeide gestaag. In 1957 ging de fabricage van papier-maché poppen over op de productie van plastic poppen, gevolgd door andere moderne materialen. De papier-maché 's zijn de meest begeerde verzamelpoppen. Om nu te zeggen dat het schitterende poppen waren? Eigenlijk niet. Al vele decennia daarvoor werden er immers al poppen van dit materiaal gemaakt die qua schoonheid en gevoel voor detail de wildebrassen zonder meer zouden verslaan. De wildebrassen waren grof van afwerking. Maar wellicht dat het poppenmoedertje hierdoor juist haar fantasie zo goed op deze poppen kon projecteren. Omdat er niet zoveel karakter van de poppenkoppen uitstraalde.

Overigens, het was ook niet bedoeling van het Poppenrijk om gelikte poppen te maken. Integendeel. Men probeerde de productie zo voordelig mogelijk te houden. Zo waren de poppen voor veel beurzen betaalbaar. Hoewel, de grote babypop van papier-maché kostte destijdsl 25 gulden. In een tijd dat salarissen 25 gulden per week geen uitzondering waren.

Typen

De kleertjes waren zorgvuldig afgestemd op het beeld van die tijd. En mooi afgewerkt. Ze hadden plastic schoentjes aan. Ook verschenen er poppen in klederdracht. Heel veel poppen in klederdracht. Grote en kleine. Die zijn nu ook nog veelvuldig verkrijgbaar. Zelf nog op rommelmarkten of bij de Kringloopwinkel. En vaak voor een appel en een ei te koop.

Dit komt omdat velen niet weten dat het plastic gevalletje in het – toch al niet zo begeerde – klederdrachtsetje een echt Wildebrasje is. Vaak zijn de in wol geklede popjes, zoals de door oma nog gehaakte wijde jurkjes, echte Wildebrasjes.
Maar laten we eerst nog even terugkeren in het verleden van ’t Poppenrijk.

Na de periode van papier-maché werd in 1957 overgestapt op het gebruik van polyethyleen, een wat zachtere plasticsoort. Het materiaal kon zoveel ellende weerstaan, dat Wildebras ze onverwoestbaar noemde. Dat was deels ook wel waar. Ze konden in bad, wat met papier-maché niet kon. Er kon mee worden gegooid, er kon geen verf afstoten. Ze waren licht in gewicht. Kortom: fijn speelgoed. En…. veel goedkoper dan papier-maché. Een van de eerste poppen van dit materiaal waren de zogenaamde wipneusjes. Waarom ze zo werden genoemd spreekt voor zich.

Men streefde naar kwaliteit, maar was ook zuinig en spaarzaam.Men streefde naar zo weinig mogelijk afval. Polyethyleen van mindere kwaliteit werd gebruikt om er zwarte poppen van te maken. Wildebrassen verschenen in alle soorten en maten. Ook als etalagepoppen, die kleine kindermaten pasten. De mallen toonden niet bepaald een grote variëteit. In 1960 kwamen de eerste poppen met ingeplant haar op de markt. De poppen met een paardenstaart hadden slechts gedeeltelijk ingeplante haren. En… ja hoor, de hoofden kwamen van dezelfde mallen als de poppen daarvoor. In 1964 maakte Wildebras pas gebruik van vinyl voor de hoofden. En dat was laat. Vinyl was al lang in het buitenland in gebruik genomen. Ook ging ´t Poppenrijk mee in de Barbie rage. Zij het met een heel specifiek eigen popje, Willy Wildebras. Uiteraard had ook deze dame een eigen kledinglijn.

Brand

De fabriek maakte niet alleen poppen. Ook beren van polyethyleen, blokken en constructiespeelgoed en ander speelgoed kwamen er van de band. Het ging allemaal goed tot ca 1960. Toen was het bedrijf met ruim honderd werknemers op zijn hoogtepunt. Maar toen brak een periode aan van grote concurrentie: vanuit landen als Japan, Italië en China. Er vielen pijnlijke ontslagen. In 1973 is ´t Poppenrijk verkocht. Zoon Harry Nollens bleef wel directeur. Echter, in 1976 legde een grote brand de fabriek in de as. De schade was drie miljoen gulden. Deze klap is de fabriek niet te boven kunnen komen en dus betekende het definitieve einde van ´t Poppenrijk.

Harry Nollens importeerde na 1978 poppen, die hij onder de naam Wildebras aan de man bracht. Deze poppen zijn gemerkt met een sticker op de rug of met een label aan de pols. Echter, deze poppen worden over het algemeen niet door de echte Wildebrasverzamelaar vergaard. Die blijven de voorkeur geven aan de échte Steenwijkse poppen.