Goede en slechte maneges - hoe herken je ze?

Hoera, de kogel is door de kerk: jij (of je kind) gaat paardrijlessen nemen. In ons volle land zijn er maar weinig mensen die ruimte hebben om zelf een paard te houden of die iemand kennen met een eigen paard aan huis. Daarom nemen de meeste mensen hun eerste lessen op een manege. Maar als je verder niets weet over paarden en het houden ervan, hoe kies je dan een goede manege uit? Wat is een goede manege en hoe herken je die?

Wat is een goede manege?

Er zijn twee aspecten aan een manege: het houden van paarden en het lesgeven aan klanten. Het is goed mogelijk dat een manege die uitstekend lesgeeft, niet zo goed omgaat met de paarden. En andersom, een manege die het paardenwelzijn goed in het oog houdt, kan niet zo goed zijn in het lesgeven. De ideale situatie is natuurlijk een manege te vinden die beide goed voor elkaar heeft. En anders moet jij als toekomstige klant kiezen. Wat vind je het belangrijkste, dat de paarden het er goed hebben of dat je optimaal les krijgt?

Paardenwelzijn

Allereerst is het zo dat een manege geen natuurlijke leefomgeving is voor een paard. In de natuur leggen paarden 15-30 km per dag af. Een paard is erop gebouwd om continu in beweging te zijn. Het is dus heel onnatuurlijk voor een paard om 20-22 uur per dag in een stal te staan en er alleen uit te komen om iemand op zijn rug te dragen. Veel manegepaarden hebben dan ook een maagzweer, door stress of een onnatuurlijk etens- en bewegingspatroon.

Stands of boxen

Vroeger was het heel gewoon om paarden in stands te hebben staan: een stukje stal van ca. 2 m breed, waarin de paarden met een halster vaststonden. Ze hadden minimale bewegingsvrijheid; soms konden ze zelfs niet liggen. (Hoewel algemeen bekend is dat paarden staand kunnen slapen, moeten ze voor een goede rust tijdens de REM-slaap kunnen liggen.) Deze stands zijn sinds 2011 verboden: alle paarden en pony's moeten een eigen box hebben. Echter, nog lang niet alle maneges voldoen hieraan. Een box neemt immers veel meer ruimte in dan een stand, waardoor een manege minder paarden kan huisvesten. Ook zijn er natuurlijk kosten verbonden aan het ombouwen tot stands. En tot slot kan er een probleem zijn met de bouwvergunning, als de manegehouder hetzelfde aantal paarden wil houden en dus moet uitbouwen.

Paard is een kuddedier

Een probleem met de boxen is echter dat een paard een kuddedier is. Sommige boxen zijn zo afgesloten dat paarden niet naar buiten kunnen kijken en elkaar dus niet kunnen zien. Andere boxen hebben daarentegen deuren met ruimte waar het paard zijn hoofd doorheen kan steken, en/of halfhoge wanden tussen de boxen, zodat het paard zijn buren kan zien en besnuffelen.

Er zijn verschillende manieren om het paardenwelzijn op een manege te bevorderen. Sowieso worden op de meeste maneges de paarden buiten de lesuren 'losgegooid'; dat wil zeggen dat ze in een groepje even vrij door de lesbak mogen lopen. Daarnaast hebben sommige maneges voldoende ruimte buiten, zodat de paarden daar in groepjes kunnen rondlopen en grazen. Vaak is dat alleen overdag, maar een enkele manege houdt zijn paarden het hele etmaal buiten, ook in de winter. Dit kan een paard uitstekend aan, mits er voldoende schuilmogelijkheid is. Hiermee komt een manege tegemoet aan de behoefte van paarden om een kudde te vormen en om te kunnen bewegen.

Paddock paradise

Het liefst eet een paard de hele dag door en niet op de twee of drie momenten dat er hooi wordt neergegooid. En dan ook niet op één plek, maar al bewegend door de weide. Dit is hoe paarden eten in de vrije natuur. Tegenwoordig zijn er maneges met een zgn. paddock paradise. Door middel van paaltjes en landschapsindeling (paden, struiken) wordt een weide zodanig ingericht, dat paarden een lang parcours kunnen afleggen dat langs diverse voedingspunten loopt. Een beetje zoals je in de Ikea via een uitgekiende route langs alle afdelingen wordt geleid.

Samenvattend

• Hoe zijn de paarden gehuisvest, in boxen of stands?
• Hoe zijn de boxen ingericht, open of gesloten deuren en wanden?
• Hoe vaak krijgen de paarden beweging (losgooien)?
• Hoe vaak komen de paarden buiten in de kudde?
• Heeft de manege (zand)paddocks of weides waar de paarden kunnen rondlopen?
• Hoe vaak krijgen de paarden voer: een of twee keer per dag of doorlopend?

Lesgeven

Op een manege dienen alle instructeurs gediplomeerd te zijn. Dit heeft o.a. te maken met de aansprakelijkheidsverzekering van de manege. Toch wil dat niet automatisch zeggen dat alle instructeurs ook goed kunnen lesgeven. Iedereen heeft zijn of haar eigen idee over wat goed paardrijden is en hoe je dat kunt bereiken.

Goed wedstrijdresultaat

Zo zullen sommige instructeurs er erg op gericht zijn om hun leerlingen een goed resultaat te laten behalen bij wedstrijden. Dan zijn ze erop gebrand om het paard 'netjes' te laten lopen, met een mooie boog in de nek. In principe bereik je dat door je paard goed ontspannen te laten lopen en zelf goed in balans te zijn. Helaas zijn er veel mensen die een mooie boog proberen te forceren door met hulpteugels te werken of heel hard in de hand te zijn. Dan gaan ze hangen en trekken aan het bit dat het paard in de mond heeft.

Plezier in het rijden

Bij andere instructeurs staat het plezier in het paardrijden voorop, niet alleen voor de ruiter maar ook voor het paard. Voor hen betekent paardrijden dat je je paard zo min mogelijk hindert: niet in de mond hangen en in de krul trekken, maar de gelegenheid geven om ontspannen te lopen. En af en toe een sprongetje over een hindernis vinden de meeste paarden en ruiters prachtig.

Aantal leerlingen per les

Het spreekt vanzelf dat hoe minder leerlingen er in een les rijden, hoe meer individuele aandacht er voor de leerlingen is. Maneges hanteren een minimum- en maximumaantal leerlingen per les. Met het minimumaantal zijn ze uit de kosten; met het maximumaantal kunnen ze (in hun ogen) nog een goede les geven. Per manege verschillen die aantallen, al zal in veel gevallen het maximum liggen bij 10 of 12 ruiters.

Dat maximum hangt af van de grootte van de rijbaan, maar ook van de manier van lesgeven. Op sommige maneges wordt 'treintje' gereden; dat wil zeggen dat alle paarden in een rij achter elkaar door de rijbaan gaan. Feitelijk leer je daar niet echt van paardrijden. Immers, als kuddedier loopt het paard gewoon achter zijn voorganger aan en is dus de enige ruiter die echt stuurt, degene die voorop rijdt. Bij andere maneges is dat treintje rijden absoluut taboe en moet iedere ruiter zijn of haar eigen ruimte opzoeken. En als je paard zo snel loopt dat hij vlak achter een ander paard terechtkomt, dan moet je je paard afwenden en een ander plekje opzoeken. Zo leer je sturen.

Beginners

Als je als echte beginner bij een manege aanklopt, hoe gaan ze daar dan mee om? Hebben ze speciale beginnerslessen of word je bij een bestaande groep ingedeeld? Er zijn maneges waar je als beginner eerst een aantal privélessen moet volgen, voordat je bij een groep ingedeeld wordt. Dat is de ideale situatie, want dan krijg je één-op-één uitgelegd hoe je moet zitten, hoe je je balans houdt en hoe je de teugels vasthoudt. En idealiter leer je ook hoe je een paard poetst en opzadelt.

Nog steeds zijn er maneges waar de paarden opgezadeld en al in de stal op hun ruiter staan te wachten. Echter, voor de band en verstandhouding tussen ruiter en paard is het bevorderlijk dat de ruiter zelf het paard poetst en opzadelt.

Vast paard?

Doorgaans rijden leerlingen op een manege elke week een ander paard. Er zijn echter maneges waar de leerlingen voor een bepaalde tijd een vast paard toegewezen krijgen. Voor allebei is wel wat te zeggen. In het eerste geval leer je flexibel te zijn als ruiter, in het tweede geval kun je een band opbouwen met je paard. Het is een kwestie van persoonlijke voorkeur wat je liever hebt.

Samenvattend

• Hoeveel mensen rijden er maximaal in een les?
• Waar streven de instructeurs naar: leerlingen die mooie resultaten behalen op wedstrijd of leerlingen die plezier hebben in het rijden?
• Doen de instructeurs aan treintje rijden of wordt dat juist vermeden?
• Hoe wordt er omgegaan met een beginnende ruiter: wordt die meteen in een bestaande groep ingedeeld, komt die in een beginnersgroep of krijgt die eerst een aantal privélessen?
• Poetsen de ruiters zelf hun paard en zadelen ze dat zelf op?
• Rijden leerlingen elke les een ander paard of krijgen ze een vast paard toegewezen?