Vissen en wadexcursie met wadgids Harmen Wijnberg

Ameland had jarenlang geen beroepsmatige visserij meer. Waar voorheen vissers samen met de boeren voor inkomen op het eiland zorgden, zijn de laatste beroepsvissers in de 20ste eeuw gestopt. Het ambacht wordt op kleine schaal in het begin van de 21ste eeuw nieuw leven ingeblazen. Op de Waddeneilanden wemelt het van de hobbyvissers, liefhebbers van het vangen en eten van vis die in de buurt van het eiland gevangen is. Een aantal van die hobbyvissers is tevens waddengids en organiseert wadexcursies. Een van hen is Harmen Wijnberg uit Hollum.

Visser op het Wad

• Vissen in de Waddenzee
• Wadgids Harmen Wijnberg
• Amelander schol
• Verhalen en De Welvaart
• Tarbot en mosselen
• Wadexcursie en juttersgoed
• Meesterroker en visschotels

Vissen in de Waddenzee

Ameland kent in de 21ste eeuw geen vissersvloot meer en de visserij die er is, is meer hobbymatig dan beroeps. Dat wil niet zeggen dat er niet gevist wordt in de wateren rond het eiland. In het kader van historisch medegebruik wil menig eilander nog wel eens een netje zetten, een hengel uitwerpen of garnalen vangen en mosselen zoeken. Hollumer Harmen Wijnberg is een van die eilanders die niet zonder vis op het menu kan.

Wadgids Harmen Wijnberg

Harmen Wijnberg (1957) uit Hollum is ambtenaar op afdeling welzijn van de gemeente Ameland. Hij vist sinds zijn zesde en geeft wadexcursies. Hij is een van de vissers op het wad die het ambacht vakkundig aanpakt en het als fijne hobby beschouwt. Er leven nog maar weinig broodvissers op de Waddeneilanden. De eilander vissers vissen overwegend voor eigen vispan.

Texel en Terschelling

In het tweede decennium van de 21ste eeuw kent alleen Texel een vloot Noordzeekotters en Terschelling een garnalenvisser. Vanuit Lauwersoog wordt er op harder gevist en oesters en mossels geplukt.

Amelander schol

De laatste beroepsvissers van Ameland zijn jaren voor het einde van de 20ste eeuw overleden. Ze heetten Jan en Jaap Visser en Sietse de Jong. Ze hadden een bootje en netjes van slechts 20 centimeter hoog en vingen voornamelijk schol en bot.

Amsterdam

De scholletjes gingen naar Amsterdam. Daar legde de visverkoper de platvis plat op zijn hand, bewoog zijn vingers zodat het leek alsof de vis nog spartelde. “Hartstikke vers, mevrouw,” zei hij dan en verkocht de vis als Amelander schol.

Verhalen en De Welvaart

Harmen Wijnberg is hobbyvisserman in hart en nieren. Hij kent de verhalen en vertelt ze graag door. Hij heeft het prima naar de zin in zijn ambtenarenbaan, maar zonder het wad en zijn visserij zou hij niet willen. Wijnberg leerde het ambacht van zijn vader. Als zesjarig jongetje ging hij mee het wad op om botwân te zetten, een hoekwant voor bot, schol en schar. Niet alleen de eilanders visten. Zijn vader vertelde hem hoe Deense kotters voor de Tweede Wereldoorlog aanlegden op het Zuidwest en vis naar de afslag bij de hervormde kerk brachten.

Dubbeltje

Als de vis verkocht was verzopen de Deense vissers hun centen in café De Welvaart waarna jongens van het dorp de vissers voor een dubbeltje terug brachten naar hun boot.

Tarbot en mosselen

Wijnberg kent ook de ontwikkelingen in de visstand. In de periode 1965-1975 was het wad lang niet zo schoon als nu en toen werd er voornamelijk bot gevangen. Die kan goed tegen vies water. In het begin van de 21ste eeuw vangt Wijnberg zeebaars en tarbot. De harders die hij in zijn netten krijgt komen uit de Middellandse Zee. Ze zijn van april tot oktober rond de waddeneilanden te vinden.

Wijnberg vangt op het wad en op de Noordzee aan de noordkant van het eiland. Elk seizoen een andere oogst. De Hollumer haalt mosselen als het water al wat kouder is geworden. Hij haalt geen bot in het voorjaar. Bot groeit tegelijk met gras. In het voorjaar zijn ze mager.

Oesters en mosselen

Hij plukt oesters in het Skutegat en ziet de mosselen overwoekerd worden door de Japanse oester, maar ook deze laatste soort eet hij met smaak na een zelf ontwikkelde bereidingswijze. Hij vist voor de braad en maakt er paella, vissalade en gebakken of gerookte vis van.

Wadexcursie en juttersgoed

Hij zoekt net zo graag kokkels en mossels om ze te verwerken tot een heerlijke vissoep. Als het maar uit het zoute water komt. Met zoetwatervis heeft hij helemaal niets. Wijnberg stelt ook zijn eigen netten samen en leert dat anderen. Hij gaat regelmatig met kleine groepjes het wad op.

Vertellen over het wad

Zijn wadexcursies zijn een uit de hand gelopen hobby waar hij een officieel bedrijfje van heeft gemaakt. Hij vertelt nieuwsgierige badgasten over het wad en het eiland, laat ze zijn juttersgoed zien en leert ze eten uit de Waddenzee.

Meesterroker en visschotels

Wijnberg is een meesterroker en een vakkundig bereider van visschotels. Het is een kostelijke verteller en deze visser heeft zijn stekje gevonden. Hij maakte zich druk om het dreigend verbod om te mogen vissen met staandwant. Dat verbod dreigde in 2012. Om dat historische medegebruik veilig te stellen spande hij zich tot het uiterste in. Het verbod is na een lange, voornamelijk papieren, strijd afgewend.

Lees verder

• Eten van het wad: oester, garnaal, kokkel, mossel & alikruik
• Amelands Produkt - streekproducten van het Waddeneiland
• Potvisstrandingen op de Waddeneilanden - Dwaalgasten
• Zeegras in de Waddenzee - indicator voor kwaliteit
• Gewone en grijze zeehonden in de Waddenzee