Nijntje versus Hello Kitty
Er lijkt een ware oorlog gaande tussen een konijntje en een poesje: het Nederlandse Nijntje van Dick Bruna tegen de Japanse Hello Kitty van het bedrijf Sanrio. De vraag die tussen beiden staat luidt: is Hello Kitty nu wel of niet gebaseerd op Nijntje en zijn daarmee onrechtmatig de copyright, de auteursrechten geschonden? Is er wel of geen plagiaat gepleegd?
Wie is Nijntje?
In 1953 is schrijver Dick Bruna begonnen met het schrijven en illustreren van kinderboeken. Twee jaar later schiep hij Nijntje: een lief klein konijntje. De naam is uiteraard een afkorting van konijntje en hij spreekt daarmee direct zijn doelgroep aan: kinderen. Nijntje werd direct zeer populair in Nederland en Belgie. Niet veel later veroverde het konijntje de gehele wereld. Een succes voor Bruna was geboren. In het buitenland heeft Nijntje een andere naam: Miffy.
Ruim 50 jaar later zijn er meer dan 100 boeken verschenen, met wereldwijde verkoopcijfers die de 80 miljoen overschrijden. Nijntje verschijnt niet alleen in kinderboeken, maar is inmiddels een cult-item geworden. Ze verschijnt op zeer uiteenlopende merchandisingartikelen: t-shirts, tassen, dekbedden, DVD’s, mokken, pluche poppen, pennen, agenda’s. Je kan het zo gek niet bedenken, er zal zeker een Nijntje versie van bestaan. Hiermee spreekt men niet alleen meer de doelgroep (kinderen tot 6 jarigen) aan, maar richt men zich ook op andere doelgroepen die Nijntje nog altijd in hun hart hebben gesloten … of het leuk vinden om met Nijntje geassocieerd te worden.
Nijntje heeft uiteraard ook te maken met de ontwikkeling in de tijd. Hiermee is een onderscheid ontstaan tussen ‘het klassieke Nijntje’ en de moderne versie.
Het klassieke Nijntje
Het concept Nijntje is door Dick Bruna bedacht en in principe zal Nijntje op basis van dit concept tot in eeuwigheid voort kunnen leven. Bruna gebruikte slechts 6 kleuren: blauw, geel, groen en rood. Bruin en grijs vulden het kleurenpallet aan. Tegen een witte achtergrond bleven de tekeningen minimaal, helder, eenvoudig en daarmee aansprekend. Kenmerkend is ook het tweedimensionale karakter van de tekeningen en het feit dat Nijntje altijd jou aankijkt, ondanks dat de tekening een beweging naar links of rechts moet suggereren.
In den beginne beleefde Nijntje klassieke avonturen die pasten in het levenspatroon van een meisje van 2 tot 6 jaar: bezoek aan de dierentuin, aan opa en oma, leren rekenen en schrijven, etc. De omgeving waarin de avonturen plaatsvonden zijn typisch Nederlands: klompen, molens en een plat landschap komen veelvuldig voor. De teksten bij de tekeningen zijn kort, als ware het versjes. Dit klassieke concept is later, nagenoeg ongewijzigd, doorgevoerd in korte verfilmingen. Daarin bleef men de basisprincipes trouw.
Nijntje in het buitenland
Haar internationale doorbraak betekende ook dat er een splitsing ontstond. Het traditionele concept, kinderverhaaltjes voor 2 tot 4 jarigen, kon geen stand houden op binnen- en buitenlandse markten. Andere doelgroepen ontwikkelden ook interesse in Nijntje, of inmiddels ook wel bekend als Le Petit Lapin (in het Frans) en Miffy (in het Engels). Bijvoorbeeld meisjes in de leeftijdscategorie 6 tot 12 jaar.
Deze nieuwe doelgroep ziet het konijntje nog graag terug op bijvoorbeeld kleding, agenda’s en andere zaken. Deze nieuwe doelgroep wil zich enerzijds onderscheiden met een herkenbaar ‘merkitem’. Zoals sommige volwassen mannen bijvoorbeeld graag ‘poloshirts met een krokodilletje’ dragen. Terwijl deze jonge dames zich nog niet hoeven ‘te schamen’ voor het rondlopen met een kinderachtig konijntje op bijvoorbeeld de kleding, omdat dit nog wordt geaccepteerd van 6 tot 12 jarigen. Hiermee ontstond een commerciële doorontwikkeling van het konijn.
Hello Kitty
In 1964 verschijnt Nijntje voor het eerst in Japan. De naam is Usako, maar zal later ook Miffy (of Miffy-chan) worden. Ook hier wordt de commerciële potentie bij andere doelgroepen dan kleine kinderen al vrij snel ontdekt. In 1974 creëert het Japanse bedrijf Sanrio een alter ego: geen konijntje met Hollandse genen, maar een katje dat juist meer Britse ‘roots’ heeft. Hello Kitty ziet het levenslicht.
Hello Kitty is een compleet eigen leven gaan leiden. Commercieel is ook zij een enorm succes geworden, wereldwijd. Nijntje heeft in het geheel niet geleden onder de komst van haar ‘zusje’. In Japan is Nijntje nog altijd immens populair. Een expositie over Nijntje in verband met haar 50e verjaardag trok maar liefst 200.000 bezoekers.
Nijntje versus Hello Kitty
Nog altijd is de vraag niet beantwoord: is Hello Kitty nu wel of niet gebaseerd op Nijntje? Dick Bruna heeft in een interview aangegeven dat Sanrio ooit heeft bevestigd door Nijntje te zijn geïnspireerd. Bij Sanrio ontkent men dit. En daarmee is de copyright impasse nog altijd niet opgelost. Nu heeft Hello Kitty ook nog een vriendinnetje: Kathy, het konijntje. En daarmee zijn helemaal de poppen aan het dansen.
Bruna is nog altijd overtuigd van het feit dat Hello Kitty (en Kathy) is gebaseerd op zijn konijntje. De Japanners denken daar anders over en doen de beschuldiging af als lariekoek: Hello Kitty en Kathy zijn ontworpen met een herkenbare, typische, Japanse tekenstijl. Enige vorm van gelijkenis berust op puur toeval. Optische verschillen en gelijkenissen zijn er wel degelijk. De vormen van allen zijn gelijkend: ronde vormen, korte armen en benen. Verschil zit ondermeer in het neusje: waar Bruna koos voor een kruisje, heeft Hello Kitty een klein ovaal neusje.
In 2011 heeft een Nederlandse rechter uitspraak gedaan, dat Kathy weldegelijk veel lijkt op Nijntje. En daarmee heeft Bruna voor wat betreft Nijntje versus Kathy aan het langste eind getrokken. Het Japanse bedrijf, eerst nog denkende over een beroep tegen de uitspraak, heeft eieren voor haar geld gekozen en Kathy van het toneel laten verdwijnen. Er wordt een financiele schikking getroffen. Het geld hiervan wordt overgemaakt naar een fonds voor de slachtoffers van de Japanse tsunami.
De strijd tussen Nijntje en Hello Kitty dendert echter onveranderd voort. Deze wordt niet alleen gevoerd tussen de bedenkers. Ook de fans van beide diertjes strijden hevig met elkaar. Op internet zijn vele forums te vinden waar deze strijd onderwerp van gesprek is.
Lees verder