Ikebana Japanse Bloemsier Kunst

Ikebana Japanse Bloemsierkunst c.q. kunst van het bloemschikken, kwam met het Boeddhisme vanuit China naar Japan. Ikebana was oorspronkelijk religieus -een dankoffer- voorbehouden aan priesters (Rikkwa). Tegenwoordig is Ikebana in Japan en China een filosofisch religieuze volkskunst; wereldwijd ook een artistieke bloemsierkunst met diverse stijlen o.a. Korio, Nageire, Moribana, Jiya-bana, Zen éi-bana. In Nederland zijn er 4 (stijl)scholen: Ikenobo, Ohara (klassiek), Sogetsu en Ichiyo (modern).

Ikebana Japanse Bloemsierkunst

Ikebana Japans Bloemschikken

Ikebana is een Japanse bloemsierkunst c.q. de kunst van het bloemschikken. Ikebana was oorspronkelijk een altaarkunst, die met het Boeddhisme vanuit China naar Japan kwam. Heden ten dage is het een volkskunst , decoratieve of artistieke kunst -met (veelal) een filosofisch religieus karakter- die overal in de wereld veel aanhangers en beoefenaars heeft, met diverse scholen die een bepaalde Ikebana stijl representeren.

Ikebana is de Japanse stijl van bloemschikken, waarbij het bloemstuk niet alleen een decoratieve of artistieke functie heeft, maar ook uitdrukking kan geven aan het geestelijke leven van de maker.

Ikebana Religieuze Filosofische Kunst

Ikebana Religieuze Kunst. Ikebana was oorspronkelijk een altaarkunst, een religieuze offerande die voorbehouden was aan priesters. Later ontwikkelde Ikebana zich tot een kunst- of uitingsvorm van de elite c.q. hooggeplaatsten in de Japanse maatschappij. In de 15e eeuw ontdekte ook het volk de kunst van het bloemschikken. Sindsdien is Ikebana een volkskunst met een filosofisch religieus karakter volgens duidelijke criteria en richtlijnen.

Ikebana Bloemoffer Boeddha - Dankoffer

Ikebana Boeddha Bloemoffer. Ikebana was oorspronkelijk eigenlijk een religieuze handeling; een bloemoffer c.q. dankoffer, bedoeld als dank voor een goed en rijk jaar en voor een goede oogst. Voor de van bloemen houdende Japanners was het een gebruikelijk ritueel en natuurlijke zaak om Boeddha een bloemoffer te brengen.

Tokonoma Ikebana Bezinning

Ikebana Tokonoma. In de loop der eeuwen werd Ikebana steeds verder vervolmaakt en verfijnd. Bijna ieder huis had een aparte nis, een zogenaamde tokonoma -waarin tegen de achtergrond van een bij het jaargetijde passend rolschilderij- het Ikebana bloemstukje werd gezet. Had de nis vroeger het karakter van een altaar, heden ten dage is het veelal een plaats van bezinning.

De Ontwikkeling van Ikebana

Ikebana Ontwikkeling. Bij Ikebana ontwikkelden zich nieuwe tradities op basis van de oude. De oorspronkelijke altaarstijl werd rikkwa genoemd. Hieruit hebben zich Ikenobo en Korio ontwikkeld, twee strikt formele stijlen, die zich door de eeuwen heen konden handhaven. Daarnaast zijn de meer informele Nageire en Moribana ontstaan en tot in de huidige tijd populair gebleven.

Schaalvorm Altaarstijl

Ikebana Religieuze Altaarstijl. Voor Ikebana werden eerst hoge schalen en vazen gebruikt bij de oorspronkelijke altaarstijl. Deze waren van porselein of verguld brons. Later werden deze opgevolgd door zeer lage schalen van aardewerk en keramiek. Hierdoor ontstonden grotere mogelijkheden en ruimte voor het meer artistieke bloemschikken.

Ikebana Artistieke Kunst

Decoratieve Artistieke Ikebana. Na de altaarstijl ontstonden de Ikebana stijlen:

• Jiya-bana - de zogenaamde vrije arrangementen
• Zen éi-bana - bijzondere arrangementen (avant-garde) met vele diverse elementen en kleuren

Vooral de laatste stijl kan gezien worden als 'bevrijding van de Ikebana uit de tokonomanis' en te ontdoen van de (alleen maar) religieuze betekenis.

Ikebana Bloemstuk - Drie Elementen

Drie Elementen Ikebana Arrangement

• Hemel
• Aarde
• Mens

In het Ikebana bloemstuk symboliseert de hoogste steel van de plant of bloem het goddelijke, de laagste de aarde. Daartussenin bevindt zich de mens die naar de hemel of de aarde streeft. Bij Ikebana wordt gepoogd door een bewuste plaatsing van de bloemen uiting te geven aan het menselijke streven naar het goddelijke en positieve en het overgeleverd zijn aan het aardse en negatieve. Een Ikebana arrangement dient in wezen als stimulatie tot mediteren.

Ikebana Grondvorm Driehoek

Bij Ikebana is de grondvorm een onregelmatige driehoek, bestaande uit drie stelen, waarbij een bepaalde chronologie en rangorde regel van kracht is. In Japanse terminologie is dit als volgt:

• Shushi - Stelt de hemel en aarde voor met hiertussen de mens
• Jushi - Meerdere stelen mogen gebruikt, maar deze dienen de Shushi nooit of te nimmer te overheersen
• Shin - Dit is de langste Shushi en daarna
• Soe - Soe is driekwart van Shin
• Hikae - Dit is de laagste en driekwart van Soe

Shushi Jushi Shin Soe

• Shin dient altijd gebogen te zijn. In principe behoort de top zich recht boven de basis van de Shin te bevinden.
• Soe wordt aan de voet altijd dicht aan de zijde van Shin geplaatst, maar moet dan wel al snel wegvloeien; weg van de andere twee
• Jushi dient pas op het laatst toegevoegd te worden en mag niet te lang zijn. Deze moet altijd binnen het kader van de Shushi passen.

Principes Materiaal Ikebana

Materiaal voor Ikebana is heel eenvoudig en natuurlijk, bestaande uit middelen uit de natuur. Het bij Ikebana gebruikte natuurmateriaal is ook seizoensafhankelijk. Water is een must en behoort altijd een onderdeel van het Ikebana bloemstuk te zijn. Dit is één van de redenen waarom er meestal gebruikt gemaakt wordt van bakjes of schalen die laag zijn en genoeg ruimte bevatten om er water in te doen.
Vaak worden gedroogde en geschilde takken gebruikt, welke een licht uiterlijk hebben. Er worden slechts weinig bloemen gebruikt en verder enkel stenen, mos, kleine varens en meer natuurmaterialen in deze sfeer. Ikebana streeft naar een harmonisch geheel van materialen in combinatie met de gebruikte schaal, bak of vaas. Tevens is de plaatsing in de ruimte bij Ikebana heel belangrijk en essentieel.

Ikebana bloemstukken zijn altijd asymmetrisch qua opbouw c.q. compositie. Het heeft de vorm van een halve maan of van een ongelijkzijdige driehoek en het weerspiegelt de drie elementen. Verder is het wezenlijk dat er altijd een lege ruimte is in het geheel (zie verder onder regels).

Ikebana Arrangement - Vaste regels

Ikebana regels. Voor een Ikebana arrangement gelden vaste regels:

• Twee componenten mogen nooit even lang zijn. Zo hebben twee bloemstelen of takken nooit dezelfde hoogte c.q. lengte
• Er mogen niet te veel bloemen verwerkt worden; iedere afzonderlijke bloem moet in haar geheel te zien zijn. Er dient altijd een lege ruimte in het bloemstuk aanwezig te zijn. Of er nu echt water in de schaal zit of niet: een kwart van de ruimte moet hier altijd voor gereserveerd zijn.

Verder zijn er bij Ikebana specifieke regels en richtlijnen die afhankelijk zijn, kunnen variëren per Ikebana school of stijl.

Regels Traditionele Ikebana

Traditionele Ikebana Regels. Voor de traditionele Ikebana gelden nog een paar regels:

• Er worden nooit vier of negen bloemen van dezelfde soort verwerkt
• Chrysanten worden niet gebruikt, behalve de negende dag van de negende maand: dan komen er negen chrysanten in de schaal.

Dit alles heeft traditionele wortels, die je niet perse hoeft te kennen als je Ikebana als zuivere schoonheidsleer
of artistiek bloemschikken beschouwt.

Ikebana Arrangement - Diverse Scholen

Ikebana Stijlen en Scholen. Ikebana kent verschillende scholen, die ieder bepaalde regels volgen bij het arrangeren van een Ikebana bloemstuk. In Nederland zijn vier scholen die een bepaalde Ikebana stijl representeren:
Klassieke Ikebana Scholen

• Ikenobo
• Ohara

Moderne Ikebana Scholen

• Sogetsu
• Ichiyo

Ikebana liefhebbers met een geoefend oog, kunnen direct wanneer zij een Ikebana bloemstuk zien, van welke school deze afkomstig is.

Mocht je besluiten om zelf een Ikebana bloemstuk c.q. arrangement te maken: veel plezier, geluk en harmonie gewenst!

Lees verder

• Een Bonsai Boom Kweken