Hoe komt de befaamde Cubaanse Havana-sigaar tot stand?

Behoeven de Cubaanse sigaren nog een introductie ? Uiteraard niet. De "Havana's" zijn wereldbefaamd en leggen de kwaliteitslat voor concurrerende tabaksproducerende landen al meer dan 130 jaar heel hoog.

Cubaanse sigaren: topklasse!

De Cubaanse sigaren blijven nog steeds een uitzonderlijke topkwaliteit behouden dankzij een unieke combinatie van manuele arbeid, ambachtelijke knowhow, specifieke bodemgesteldheid en -samenstelling en klimaat. Het voortdurend selecteren van het beste zaad zorgt er nog eens extra voor dat de eersteklas kwaliteit van de tabak behouden blijft. Laten we eens kijken hoe we van tabakszaadje tot gegeerd genotsproduct komen.

Samenstelling van een sigaar

Een Havana-sigaar wordt samengesteld uit 5 verschillende soorten tabaksbladeren. Het binnenste van een sigaar bestaat uit een mengeling van drie soorten bladeren: volado, seco en ligero. Meer of minder van de ene of de andere soort bepaalt hoe de sigaar zal smaken. De compositie van deze binnenste bundel verschilt dan ook van merk tot merk en behoort tot de keukengeheimen van elk sigarenhuis. Rond deze binnenste bundel tabaksbladeren komt een 'capote', die alles samen houdt. Deze 4 soorten bladeren zijn allemaal afkomstig van de zogenaamde "criollo"-tabaksplant, de meest voorkomende op Cuba. Tot slot wordt het geheel omvat door de "capa". De capa bepaalt het uitzicht, de kleur en het aanvoelen van de sigaar en wordt dan ook met extra zorg bejegend. Capa-bladeren zijn bovendien afkomstig van een andere tabaksvariant, namelijk de "corojo"-plant. Deze plant levert uitsluitend bladeren voor de buitenste deklaag van de sigaren (= capa). Er wordt dan ook speciaal op toegezien dat er geen vlekjes of plekjes op deze bladeren komen te zitten. Tijdens de groeiperiode bijvoorbeeld zullen plantages van corojo-planten overspannen worden met katoenen doeken, om de planten te beschermen tegen al te felle zonnestralen.

Van zaadje tot tabakshut

Zes à zeven maanden per jaar duurt de tabakscyclus op Cuba, van september-oktober tot februari-maart. De rest van het jaar (april-augustus) kan de grond rusten en zich herstellen, klaar voor een volgende cyclus. In die periode zal de tabaksboer zijn akkers meermaals omploegen om een zo luchtig mogelijke bodem te verkrijgen. Daarom ook zal men nog steeds bijna uitsluitend van trekdieren gebruik maken in plaats van tractoren.

Experimentele stations zorgen voor de verdeling van tabakszaad onder de boeren die in de maand september overgaan tot het zaaien. Na ongeveer 45 dagen bereiken de plantjes een hoogte van 15 à 20 cm en zijn ze klaar om uitgeplant te worden. Opnieuw zullen de tabaksplanten er 45 à 50 dagen over doen om volgroeid te raken. In die periode wordt elke plant meermaals door de boer gecontroleerd: er wordt nagekeken of er geen ziektes op de plant aanwezig zijn maar - uiterst belangrijk - er wordt ook op toegezien dat de top van de plant alsook zijscheuten op tijd verwijderd worden, zodat de bladeren in omvang kunnen toenemen. Tijdens die groeiperiode zullen de corojo-planten met katoenen doeken afgeschermd worden van al té felle zon dit om ervoor te zorgen dat de bladeren het uniforme uiterlijk en de zachte textuur behouden nodig voor de capa, het buitenste dekblad van een sigaar. De criollo-plant daarentegen wordt net wel aan de felle zon blootgesteld omdat zulks de smaak en de intensiteit van de tabak ten goede komt.

Na 50 dagen breekt de oogstperiode aan, een monnikenwerk. De bladeren worden manueel 1 per 1 geplukt en dit niveau per niveau. Elke plant heeft 8 of 9 hoogtes waar telkens 2 bladeren ingeplant staan. Elk van deze paren wordt afzonderlijk geplukt. De positie van het blad bepaalt immers mee de smaak. Hoe hoger het blad aan de plant, hoe langer het blootgesteld werd aan de zon en dus hoe sterker en intenser de smaak. De onderste bladeren zijn ouder, verloren reeds wat kracht en zijn dus zachter van smaak. Tussen het plukken van de bladeren van 1 niveau en een volgend niveau zit meestal een 6-tal dagen tijd. +- 40 dagen zijn verstreken wanneer een volledige plant is geoogst. Alle geoogste bladeren komen hierna in de tabakshutten terecht die de tabaksproducerende regio's van Cuba nog steeds sieren.

Van tabakshut tot sigarenkistje

Een eerste fase bij het bewerken van de tabaksbladeren is het drogen. Hiertoe worden de bladeren twee aan twee over stokken gehangen en in de tabakshutten op een houten stelling geplaatst. Na opnieuw een 50-tal dagen hebben de bladeren hun roodachtige goudbruine kleur aangenomen en zijn ze klaar voor een eerste gistingsproces. De bladeren worden in speciaal daarvoor bedoelde opslagplaatsen gestapeld in hopen van een halve meter hoog. Door het vocht dat nog steeds in de bladeren aanwezig is ontstaat een spontane gisting of oxidatie. Dit kan tot 30 dagen duren. Dit proces vermindert de harsachtige stoffen in de tabak en geeft de bladeren een meer uniforme kleur. Voortdurend wordt de interne temperatuur in elke "pilon" of hoop tabaksbladeren gecontroleerd met speciale thermometers. Wanneer de temperatuur hoger dan 35°C wordt, wordt de stapel uiteengehaald, de bladeren geschud en opnieuw gestapeld.

Na dit eerste gistingsproces worden de bladeren opnieuw bevochtigd zodat ze weer soepel worden.Op die manier kunnen de hoofdnerven gemakkelijk verwijderd worden. De twee verkregen halve bladeren worden nu gesorteerd, afgaand op kleur, textuur en vorm en opnieuw gestapeld, dit keer op stapels van meer dan 1 meter hoog, de zogenaamde "burros". Een tweede gisting kan beginnen, veroorzaakt door het overtollige water na het bevochtigen en het grotere gewicht van de stapel. Tot 60 dagen kan deze fase duren en opnieuw controleert men heel regelmatig of de temperatuur niet boven de 42°C uitkomt. Het chemisch proces dat dit keer voltrokken wordt verdiept en verfijnt de smaak van de tabak.

Na deze fase worden de bladeren opnieuw even open gelegd en vervolgens ingepakt in bladeren van de koningspalm. Deze bundels komen in opslaghuizen terecht alwaar de tabak nog maanden of soms jaren kan rijpen, tot ze naar de sigarenfabrieken gebracht worden in Havana, klaar om tot sigaren verwerkt te worden. Dit moment is cruciaal. Elk tabakshuis (merk) bezit een aantal "meesters" die nu uit de aangeboden tabaksstapels hun keuze gaan maken. Al hun kennis en expertise wordt aangewend om een uitgebalanceerde mix te maken tussen volado, seco en ligero-bladeren, de smaakmakers van de sigaar. De door hem gekozen bladeren gaan in kleine stapeltjes (genoeg voor het maken van 50 sigaren) naar de sigarenrollers, die hiermee aan de slag kunnen. Deze laatsten zijn enorm bedreven in hun werk en kunnen soms tot bijna 200 sigaren per dag rollen (gemiddeld 120 per dag). Hiervoor zitten ze aan lange tafels en gebruiken ze een scherp afgerond mes, een "chaveta", een mal, een guillotine-mes, een pers en wat plantaardige lijm. Met handige vingers nemen ze de bladeren voor de "tripa" samen, de smaakmakers, rollen er het "capote"-blad rond en stoppen het geheel in een mal en onder de pers voor ongeveer een half uurtje. Wanneer de goed aangedrukte sigaren hieruit komen slaat de sigarenroller er de "capa" omheen - het hoogkwalitatieve speciale corojo-dekblad - en verlijmt het ene uiteinde met wat plantaardige lijm. De andere kant wordt onder de guillotine geplaatst en netjes afgeknipt. Eén sigaar is klaar.

Kwaliteitscontrole

Maar niet zomaar elke sigaar is ok. Vooraleer het kleinood de fabriek verlaat ondergaat het een rigoreuze kwaliteitscontrole. Gewicht, lengte en diameter worden netjes gemeten; elke afwijking wordt afgekeurd en komt niet in de verkoop terecht. De overige sigaren worden nu naar cederhouten stapelrekken gebracht waar ze minstens een paar weken tot soms een paar maanden rusten, en het overtollige vocht verliezen. Ze worden er bewaard in ideale omstandigheden, zijnde bij een luchtvochtigheid van 65 à 70 % en een temperatuur tussen 16 en 18°C.

Een perfecte presentatie

Maar nog ligt de sigaar niet bij de consument. Na de vermelde rustperiode gaan de sigaren naar de tafels van de "escogedores", de sorteerders, waar de laatste fase in de productie start. Een fase die erop gericht is een zo perfect mogelijke presentatie van een kistje Havana-sigaren te bekomen. Aan een lange, brede tafel zal de "escogedor" de sigaren rangschikken volgens kleur en nuances. De man merkt daarbij niet enkel verschil tussen lichte en donkere sigaren maar onderscheidt zo maar even 65 verschillende tinten. Een tweede sorteerder zal ieder apart stapeltje in kistjes rangschikken, ook hier nog eens van donker naar licht (ook al lagen ze op de sorteertafel reeds op 1 stapeltje, dus horend bij 1 specifieke tint). Tegelijk zal deze persoon ook bepalen welke de voorzijde van de sigaar zal zijn wanneer hij in het kistje terechtkomt. Bij verdere bewerkingen (bijvoorbeeld het aanbrengen van de sigarenbandjes, allemaal afgemeten op dezelfde hoogte) mag de sigaar niet meer op een andere manier in het kistje gelegd worden. De cederhouten kistjes worden nu verder bekleed en afgewerkt met de verschillende kwaliteitslabels die de onbetwiste kwaliteit van de Havana-sigaren aanduiden.