Tips voor het schrijven van een script, scenario of boek

Het schrijven van een eigen filmscript of boek, of het uitwerken van een idee voor een serie kan veel voldoening geven. Een product waar je eigen naam op prijkt; je eigen creatieve grenzen ontdekken of het overbrengen van eigen levenslessen. Redenen voor het uitwerken of schrijven van een eigen scenario of boek zijn er voldoende. Het loopt echter vaak spaak op het uitwerken van een scenario of het gereedmaken voor publicatie. Gelukkig zijn er een aantal tips die het creëren en publiceren van een eigen scenario, script of boek eenvoudiger kunnen maken.

Een boek, film of serie zelf schrijven

Het idee als basis

Hoewel het schrijven van een boek, film of een scenario voor een serie in feite verschillende dingen zijn, waarvoor ook verschillende vaardigheden nodig zijn, zijn er in het proces naar het eindproduct toe wel veel overlappingen. Het belangrijkste voor zowel een idee voor een boek, als voor een film of serie, is uiteraard het idee. Zonder goed idee is er ook geen goed eindproduct.

Verschillen tussen het schrijven van een boek, film of serie

Het soort idee kan wel verschillen tussen boek, film of serie. Een goed boek kan ook goed zijn door de schrijfstijl; een stijl die de lezer meeneemt in een bepaalde gedachtenwereld van een hoofdpersoon of meerdere personages. Bij verfilmde verhalen wordt dit lastiger; de schrijfstijl valt weg, het gaat dan meer om de manier van het in beeld brengen. Gedachten worden lastiger zichtbaar en handelingen moeten juist gedachten uitbeelden. Daarnaast is een film korter; er is maar een beperkte periode van meestal zo'n anderhalf uur beschikbaar om het hele verhaal te vertellen. Een boek heeft hiervoor veel meer tijd ter beschikking en heeft daarnaast nog de beschikking over de fantasie van de lezer. Een film of serie moet duidelijk laten zien wat er gebeurt. Voor het schrijven van een serie is het daarnaast nodig om een idee te hebben dat ook continu een bepaalde spanning kan oproepen; saaie episodes zijn dodelijk voor een goede serie.

Lees jezelf in

Als je duidelijk weet waar je aan wilt beginnen, is het verstandig om jezelf goed in te lezen. Wil je een script schrijven? Lees dan de op internet beschikbare scripts. Ontdek hoe scriptschrijvers naar de wereld kijken, maar ook vooral welke ideeën goed werken op het doek. De kijker moet zich kunnen verplaatsen in het verhaal, maar moet ook verrast worden. Krachtige personages zijn een goede manier om de lezer of kijker te binden aan het verhaal. Een krachtig personage roept een emotie op.

Het bedenken van een idee voor een serie, boek of film

Een idee bedenken voor het schrijven van een boek, serie of film

Als je eenmaal inzichtelijk hebt wat je wilt doen en wat er ongeveer voor geschikt is, komt het belangrijkste onderdeel van het hele proces; het bedenken van een goed idee. Het idee is de basis voor het hele boek, scenario of script. Een goed idee bevat een krachtig, herkenbaar dilemma. Een dilemma zorgt ervoor dat de lezer of kijker meedenkt in het verhaal; wat zou hij/zij zelf doen? Hierdoor kan de toeschouwer zichzelf een plek verwerven in het theater dat hem wordt voorgeschoteld. Naast een goed dilemma zijn de setting en de personages van belang. Een andere setting kan zomaar een andere doelgroep opleveren. Als je je verhaal in een fictieve toekomst op een andere planeet laat plaatsvinden, levert dit al een andere perceptie op dan wanneer hetzelfde idee wordt uitgewerkt in een historische setting.

Karakters en onderdelen van een idee

Bij een goed idee en een goede locatie of setting, horen ook krachtige karakters. Krachtige karakters kunnen personages zijn die wat excentriek aandoen, maar ook juist karakters die voor de kijkers zeer herkenbaar zijn. Veel boeken of films maken daarnaast gebruik van een aantal standaardregels voor tragedies, zoals beschreven door Aristoteles in zijn Poetica. Men start vaak met een beschrijving van de karakters, waarbij de hoofdpersoon vervolgens een doel voor ogen krijgt. Om het doel te bereiken moeten er een aantal hindernissen genomen worden. Nog beter wordt het verhaal als er een intrige in voorkomt, of een punt waarop het verhaal plots een verrassing neemt. Idealiter is dit ook een punt waarop de hoofdpersoon een nieuw inzicht vormt, of zijn/haar werkelijke situatie herkent.

Het dilemma

Het probleem of dilemma waar de hoofdpersoon tegenaan loopt is ook het herkenbaarst voor de lezer of kijker als het een dilemma is waar men vaker over nadenkt of waar men vaker mee te maken heeft. Hoe groter en herkenbaarder, hoe meer de lezer of kijker in het verhaal wordt getrokken.

Aristoteles en het uitwerken van een idee

Aristoteles geeft de volgende fasering aan voor een geslaagde vertelling:

• Proloog: inleiding
• Expositie: bekendmaking van karakters en setting
• Motorisch moment: het verhaal komt op gang
• Climax: Het verhaal leidt tot een climax, waar ook een verrassende wending plaatsvindt
• Ontknoping: Het eindspel
• Afwikkeling: Alle losse eindjes worden aan elkaar geknoopt

Het schrijven van een boek

Voor het schrijven van een boek is het belangrijk om een idee verder uit te werken tot een duidelijk verhaal met een begin, midden en eind. Er zijn ook schrijvers die zich laten leiden door het schrijven zelf, die als het ware uit de losse pols schrijven, maar dit zorgt er wel voor dat er vaak op het einde nog veel geschaafd moet worden aan het boek. Door te beginnen met een duidelijk idee dat ver uitgewerkt is, wordt voorkomen dat het boek eindeloos herschreven moet worden. Daarnaast zorgt het ervoor dat er geen onnodige passages in voorkomen, die voor het verhaal niet belangrijk zijn. Bij het schrijven van een boek is het ook verstandig om het na te laten lezen door anderen, herkennen zij het verhaal dat je probeert te vertellen?

Een goede tip bij het schrijven van een boek is om zoveel mogelijk vast te houden aan het principe van eenheid in tijd, plaats en handeling. Dit betekent dat de afzonderlijke scenes in het boek zoveel mogelijk plaats moeten vinden in dezelfde tijd, plaats en gedurende dezelfde handeling. De lezer kan anders de weg kwijtraken. Een andere tip voor het schrijven van een goed boek is om zoveel mogelijk te laten zien wat je wilt vertellen. Met andere woorden, vertel het niet, maar laat het zien in handelingen. Voelt iemand zich bijvoorbeeld verdrietig? Beschrijf dan een gedrag waaruit dit blijkt, maar vermijd te schrijven dat de persoon verdrietig is.

Het uitwerken van een idee voor een serie

Een idee voor een serie kan al beginnen met een leuk contrast of een aparte wereld. Hoewel het bij ieder verhaal belangrijk is om goede karakters te hebben, is dit voor een serie toch nog wel iets belangrijker. De karakters moeten duidelijk van elkaar verschillen, maar ook goed genoeg neergezet worden om door een kijker snel opgepikt te worden. Daarnaast is de wereld waar de serie zich in afspeelt zeer belangrijk. Er hoeft geen aparte wereld geschapen te worden, maar een serie wordt voor een kijker interessanter als het zich afspeelt in een wereld die men niet dagelijks meemaakt. Dat kan een fantasiewereld zijn, maar ook bijvoorbeeld een niche in de maatschappij. Verschillende verhaallijnen die door elkaar lopen en elkaar beïnvloeden, verrassende wendingen, karakters die de kijker liever dood of juist beter ziet; er zijn verschillende manieren om de kijker vast te houden in de serie, maar het belangrijkste is uiteindelijk toch hoe veel de kijker meeleeft met de verschillende personages.

Het uitwerken van een scenario voor een film

Ten opzichte van een boek heeft een film twee nadelen; enerzijds is de tijd veel beperkter en anderzijds is er minder ruimte voor de fantasie van de kijker. Toch heeft een film ook een groot voordeel, het is namelijk makkelijker verteerbaar en de kijker kan veel exacter in een bepaalde sfeer meegenomen worden. Net als bij een boek is het bij een film verstandig om zoveel mogelijk de principes van de tragedie van Aristoteles vast te houden, dat wil zeggen dat er in het begin een kennismaking is met de karakters, gevolgd door het bekendmaken van het doel dat de protagonist moet behalen en vervolgens de hindernissen die hij of zij daarbij tegenkomt. Op een bepaald moment komt er een verrassende wending, eventueel vergezeld van een herkenning of nieuw inzicht van de hoofdpersoon. Vanaf daar kunnen de verschillende verhaallijnen tot een einde gebracht worden.

Het publiceren of uitbrengen van het product

Voor het uitgeven van een boek zijn de mogelijkheden bijna eindeloos. Het is nog steeds goed mogelijk om via een uitgeverij een boek uit te laten geven, maar het is ook mogelijk om een boek uit te geven in eigen beheer. Daarbij kan er tegen betaling gebruik gemaakt worden van verschillende diensten, zoals het laten redigeren van het boek of het laten ontwerpen van de omslag. Om bij een uitgeverij binnen te komen is het mogelijk om mee te doen aan schrijfwedstrijden, waarbij de hoofdprijs vaak het uitgeven van een eigen boek is, of om een eigen manuscript direct op te sturen naar de uitgeverij. Bij het direct opsturen van het manuscript is de kans wel kleiner om daadwerkelijk uitgegeven te worden; men ontvangt daar zoveel manuscripten dat de schifting vrij groot is.

Om een goed scenario voor een film of televisieserie uit te brengen is het mogelijk om mee te doen aan talentprogramma's. NTR Kort! is een van deze programma's waarbij een beginnend filmmaker de kans krijgt om een korte film uit te brengen en daardoor zijn of haar naam te doen groeien. Bekendheid van naam is belangrijk om uiteindelijk een grotere film of serie uit te brengen; het gaat hierbij om grote investeringen die niet snel gedaan worden bij onbekende personen. Uiteraard is het ook mogelijk om je idee direct voor te leggen bij een regisseur of producent. Zorg er hierbij wel voor dat het idee kort en krachtig omschreven wordt; het liefst op een manier die de lezer of schrijver meteen meeneemt in de emotie die je wilt oproepen.