Vijf boeken met levenslessen

Boeken worden dagelijks in gigantische hoeveelheden gedrukt en verkopen als zoete broodjes. Schrijvers duiken op als paddenstoelen na een regenachtige dag, waardoor het leesaanbod immens is en de lezer vaak niet weet naar welk boek te grijpen. Een chicklit is misschien een interessant tijdverdrijf, maar of de lezer er ook wijzer van zal worden, is de vraag. Er bestaan echter boeken waar men niet alleen leesplezier uit kan halen, maar ook levenslessen.

"Anna Karenina" (Leo Tolstoj)

De eerste versie van Anna Karenina verscheen in 1877. Leo Tolstoj publiceerde het verhaal onder de vorm van een serie in het plaatselijke tijdschrift "Russki Vestnik". Door onenigheid tussen Tolstoj en de uitgever, Mikhail Katkov, besloot Leo het complete boek te publiceren.

Hoewel 865 pagina's door onervaren lezers als een afknapper kan worden gezien, is elke bladzijde de moeite waard. Taalgebruik is vrij eenvoudig en de namen zijn makkelijk te onderscheiden, waardoor het lezen vlot gaat. Het verhaal is ingedeeld in acht delen en omvat verschillende verhaallijnen. Misschien is de titel zelfs een beetje misleidend, aangezien het leven van andere personages evenwel uitbundig aan bod komt. Zo neemt Levin, een aristocratische landeigenaar, een vrij groot deel van het boek op zich.

Anna Karenina is in de eerste plaats een tragisch verhaal dat zich afspeelt in de 19e eeuw in de hoge kringen van Rusland. Anna's broer is ontrouw geweest en zijn echtgenote dreigt met een echtscheiding. Om dit drama te voorkomen, reist Anna af naar Moskou en overtuigt haar schoonzus om bij haar broer te blijven. Wanneer ze op het treinstation aankomt, wordt zij onvrijwillig toeschouwer van een ongeluk met een arbeider. Dit is een belangrijk detail, omdat de trein in Anna's leven een cruciale rol zal spelen.

In Moskou ontmoet Anna de jonge en o-zo-charmante legerofficier Aleksej Vronski. De pijlen van Kupido slaan toe en ze worden verliefd op elkaar, maar hun relatie heeft geen kans van slagen. Anna is namelijk getrouwd en heeft een zoontje. Wanneer deze passievolle affaire aan het licht komt, verandert Anna's leven in een handomdraai en dreigt de relatie met Vronski aan diggelen te vallen.

“Tess of the D'Urbervilles” (Thomas Hardy)

Thomas Hardy schreef dit tragisch meesterstuk in 1891. Het verhaal werd eerst gepubliceerd in tijdschriften en verscheen later pas in boekvorm. De kanjer is ondertussen uitgegroeid tot een klassieker en is verscheidene malen op het witte doek verschenen.

Het verhaal draait rond Tess Durbeyfield, oudste dochter in een doodsimpel boerengezin. Wanneer Tess' vader op een dag stomdronken naar huis slentert, vertelt een pastoor hem dat zij afstammen van een oude aristocratische familie d'Urbervilles die allang is uitgestorven. Dit gebeuren zet het verhaal op de rails en graait Tess mee in een draaikolk waar ze niet meer hetzelfde uit zal komen. Nadat bekend raakt dat er in de buurt een familie met dezelfde naam d'Urbervilles woont, wordt Tess door haar vader op verkenningstocht gestuurd. Daar leert ze de zelfzekere Alec kennen bij wie ze onmiddellijk in de smaak valt. Hoewel Hardy dit deel heel vaag beschrijft, wordt algemeen aangenomen dat Alec Tess verkracht, waarmee hij haar kentekent voor het leven.

Bij een duik in dit verhaal moet de lezer uiteraard rekening houden met het tijdperk waarin het geschreven werd. In de Westerse cultuur is seks voor het huwelijk niet meer verboden en speelt maagdelijkheid niet langer een belangrijke rol. In de 19de eeuw was het anders, waardoor Tess' duister geheim haar blijft achtervolgen, zelfs tot op de vooravond van haar huwelijk.

“The Great Gatsby” (F. Scott Fitzgerald)

In 1923 begon F. Scott Fitzgerald aan zijn meesterwerk, de Grote Gatsby. Het heeft de schrijver twee jaar gekost om dit fantastische verhaal uit zijn hoofd op papier te krijgen. Het boek bestaat uit 207 pagina's en werd verschillende malen verfilmd.

Het verhaal speelt zich af in 1922 en draait rond Jay Gatsby, een bloedmooie, rijke man die op het eerste zicht een zorgeloos leventje leidt. Elke avond houdt hij flamboyante feestjes op zijn gigantisch landhuis op Long Island waar iedereen altijd bij is. Echter, niets is wat het lijkt. Gatsby is een man met een missie en liefde is zijn drijfveer. Of concreter: Daisy is zijn drijfveer.

De lezer wordt door het verhaal geleid door Nick Carraway, Daisy's neef die voor zijn werk als obligatiehouder naar Long Island verhuist. Gatsby probeert via Nick weer in contact te komen met Daisy en het is juist dat verlangen dat Gatsby's ondergang dreigt te worden.

"1984" (George Orwell)

In dit boek dat in 1950 gepubliceerd werd, beschrijft George Orwell een totalitaire wereld die verdeeld is in drie landen: Oceania, Eastasia en Eurasia. De overheid controleert met wie men omgaat, hoe men zich gedraagt en het ergste: wat men denkt. Een van de beroemde uitspraken uit dit boek is ongetwijfeld: "Big Brother's watching you."

De gebeurtenissen vinden plaats in Londen (Oceanië) die Orwell beschrijft als een miserabele plek waar armoede heerst. Oceania wordt in een ijzeren greep gehouden door de Partij met Big Brother aan het hoofd. Belangrijkste partijslogans die niets aan de verbeelding overlaten zijn:

• “Oorlog is vrede”
• “Vrijheid is slavernij”
• “Onwetendheid is kracht”

In de Partij zijn er verschillende Ministeries. Zo is er een Ministerie van Vrede dat zich bezighoudt met oorlogsvoering. Ministerie van Waarheid ziet toe dat alles wat op papier staat altijd overeenkomt met wat de Partij zegt. De gedachtepolitie is het ergste van alles. Dit orgaan bespioneert mensen en luistert ze af om te achterhalen wat ze denken. Heeft iemand 'verkeerde' gedachten? Deze persoon verdwijnt van de aardbol. Niemand weet waar naartoe, maar iedereen heeft wel een vermoeden.

Hoofdpersonage in dit boek is Winston Smith die in het Ministerie van Waarheid werkt en elke dag de geschiedenis moet herschrijven. Op een dag koopt hij in grootste geheim een pen en een boek waarin hij trillend van angst zijn gedachten neerschrijft. Dit is geen gemakkelijke taak, aangezien er in elke kamer een telescreen hangt waarmee mensen in de gaten worden gehouden. Deze eerste stap naar het breken van het regime brengt Winston op een gevaarlijk en grillig paadje. Niemand is wie hij beweert te zijn. Wie is vriend en wie is vijand? Moeilijke vraag.

“100 years of Solitude” (Gabriel Garcia Marquez)

Gabriel Garcia Marquez is een van de beste schrijvers van onze tijd en dat bewees hij door in 1982 de Nobelprijs voor Literatuur te winnen. Zijn ongewone schrijfstijl waarin het realisme zich vermengt met een snuifje magie kan de lezer eerst doen afschrikken. Echter, als deze dieper blijft graven, wordt het niet meer mogelijk om het boek aan de kant te leggen. 100 jaar eenzaamheid werd in 1967 gepubliceerd en ligt met zijn 491 pagina's eerder aan de dikke kant. Eentje voor doorzetters dus, maar iemand die zich door al deze bladzijden heeft geworsteld, zal geen seconde spijt hebben. Dit is een boek dat boordevol emoties oproept en de lezer aanzet om even stil te staan bij zijn of haar eigen leven.

Het is niet gemakkelijk om een kort antwoord te geven op de vraag “Waar gaat het boek over?”. In het verhaal komen er verschillende generaties van de familie Buendia voor en kindjes krijgen telkens de namen van hun voorouders, waardoor het soms moeilijk wordt om te volgen. Wijze raad is dus om het boek niet lang te laten liggen. Indien het boek een stamboom bevat, is dit mooi meegenomen.

Er worden verschillende thema's behandeld. De lezer zal er niet onmiddellijk notie van nemen, maar geslachtsgemeenschap tussen verschillende leden van de familie komt er regelmatig in voor. Uiteraard is het hoofdthema van dit verhaal eenzaamheid. Buendia mag dan wel een enorm grote familie zijn, toch is elk lid een apart eenzaam geheel met eigen gedachten en gevoelens. Dit heeft een directe verwijzing naar de echte wereld. Elk mens is eenzaam. Op zijn eigen manier weliswaar.

Uiteraard is het lezen van een boek iets persoonlijks. Interpretatie van een zin of een woord kan bij iedereen anders zijn. Hierdoor zal elke lezer zijn eigen levensles trekken uit elk van deze klassiekers.