Lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur

Wie houdt er niet van lezen? Even vrije tijd 's avonds of tussen de middag, en al snel grijp je naar je krant, een dagblad, een boek of misschien wel een cursus. Ook mensen met een visuele handicap houden van lezen. Zij gebruiken hiervoor hun vingers (brailleboeken) of oren (Daisy-luisterboeken), en voor slechtzienden bestaat er lectuur in grootletterdruk. Digitale lectuur is inmiddels ook niet meer weg te denken voor deze doelgroep. Dankzij deze aangepaste lectuur kunnen blinden en slechtzienden volwaardig deelnemen aan de maatschappij. Enkele omzetcentra en bibliotheken zorgen ervoor dat je je niet hoeft te vervelen als je niet meer (goed) kunt zien.

• Mogelijkheden bij leesbeperking: Lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur
• Toegankelijke lectuur voor blinden en slechtzienden: Innovaties in lezen
• Digitale technologieën en toegankelijke e-boeken
• Apps en digitale platforms voor visuele beperking
• Tactiele lectuur en braille voor blinden
• Geschiedenis en ontwikkeling van braille
• Gebruik van braille in het onderwijs en werk
• Grootletterdruk en visuele beperking: Aangepaste lectuur voor slechtzienden
• Voordelen van grootletterdruk lectuur
• Leveranciers en toegang tot grootletterdruk lectuur
• Gesproken lectuur: De kracht van audioboeken voor visueel beperkten
• Audioboeken als toegankelijke oplossing
• De impact van gesproken lectuur op de kwaliteit van leven
• Het belang van toegankelijke boeken en bibliotheken
• Toegankelijke bibliotheken voor blinden en slechtzienden
• Digitale platformen voor lezingservaringen
• De toekomst van lezen voor mensen met een visuele beperking
• Innovaties in braille en digitale lectuurtechnologie
• Verhoogde toegankelijkheid door digitale platforms
• Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB)
• Dedicon: Grenzeloos lezen
• Multitekst
• Bibliotheekservice Passend Lezen
• Tactile View: Afbeeldingen omzetten in reliëf
• Praktische tips voor het lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur
• Gebruik braille voor tekst die fysiek gevoeld kan worden
• Grootletterdruk voor grotere leesbaarheid
• Gesproken lectuur voor toegang tot tekst door middel van audio
• Technologie inzetten voor gemakkelijke toegang tot teksten
• Misvattingen rond lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur
• Blinden kunnen niet lezen
• Grootletterdruk is altijd de beste optie voor slechtzienden
• Gesproken lectuur is alleen voor mensen die helemaal blind zijn
• Braille is moeilijk te leren en heeft weinig praktische toepassingen
• Mensen die slechtziend zijn kunnen geen gebruik maken van digitale boeken
• Braille is een verouderde techniek en wordt niet meer gebruikt
• Iedereen die slechtziend is, heeft dezelfde voorkeur voor leesmethoden
• Gesproken lectuur kan niet dezelfde ervaring bieden als lezen op papier

Mogelijkheden bij leesbeperking: Lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur

In vrijwel alle Vlaamse en Nederlandse bibliotheken is er een aanbod van grootletterboeken en soms ook een beperkt aantal audioboeken of Daisy-boeken. Voor een uitgebreide selectie van boeken en aanpassingen voor visueel beperkten kun je terecht bij diverse gespecialiseerde organisaties zoals omzetcentra en bibliotheken.

Blinden en slechtzienden hebben verschillende mogelijkheden om te lezen:

• Met een beeldschermloep / TV-leesloep
• Met een brailleleesregel en/of spraaksynthesizer en/of vergrotingsprogramma op de computer
• Met een Daisy-speler (toestel, app, smartphone, ...)
• Met een zelfstandig en compact voorleestoestel

Zij kunnen hierbij terecht bij verschillende organisaties en bibliotheken.

Toegankelijke lectuur voor blinden en slechtzienden: Innovaties in lezen

Digitale technologieën en toegankelijke e-boeken

De opkomst van digitale technologieën heeft nieuwe mogelijkheden geopend voor mensen met een visuele beperking. Digitale boeken, ook wel e-boeken genoemd, kunnen worden aangepast aan de behoeften van blinden en slechtzienden. Met behulp van speciale software kunnen tekst en afbeeldingen worden omgezet in gesproken woorden via spraakherkenningstechnologie of braille-uitvoer. Ook kunnen e-boeken in grootletterdruk worden weergegeven, waardoor ze toegankelijker zijn voor mensen met een beperkt gezichtsvermogen. Deze technologieën maken het lezen van boeken, tijdschriften en kranten gemakkelijker, wat zorgt voor een grotere toegang tot informatie en literatuur.

Apps en digitale platforms voor visuele beperking

Er zijn diverse apps en digitale platforms ontwikkeld die speciaal zijn ontworpen voor blinden en slechtzienden, waarmee zij toegang hebben tot boeken, tijdschriften en andere lectuur. Deze apps maken gebruik van tekst-naar-spraak technologie of braille-invoer. Platforms zoals Audible, Kindle en Bookshare bieden een breed scala aan gesproken en braille-boeken. Daarnaast zijn er apps die gebruikers in staat stellen om gedrukte tekst van bijvoorbeeld menukaarten, borden of documenten in real-time om te zetten naar spraak, wat het lezen van allerlei soorten teksten vergemakkelijkt.

Tactiele lectuur en braille voor blinden

Geschiedenis en ontwikkeling van braille

Braille is een systeem van opgevulde puntjes dat door blinden wordt gebruikt om te lezen en te schrijven. Het werd in de 19e eeuw uitgevonden door Louis Braille, een blinde Franse uitvinder. Het systeem maakt het mogelijk om teksten in een compacte en toegankelijke vorm weer te geven, waarbij ieder teken bestaat uit zes opgevulde puntjes. Dankzij braille kunnen blinden boeken, brieven, kranten en zelfs muziek lezen. In de loop der tijd is braille verder ontwikkeld en zijn er diverse variaties ontstaan, waaronder braille voor wiskundige en wetenschappelijke formules.

Gebruik van braille in het onderwijs en werk

Braille speelt een essentiële rol in het onderwijs voor blinde kinderen en volwassenen. Het stelt hen in staat om boeken en andere leermaterialen zelfstandig te lezen, en draagt zo bij aan hun ontwikkeling en onafhankelijkheid. In veel landen zijn braille-uitgaven van schoolboeken, literatuur en andere educatieve bronnen beschikbaar. Het gebruik van braille in het beroepsleven biedt blinden eveneens de mogelijkheid om zelfstandig documenten, handleidingen en rapporten te lezen en te begrijpen.

Grootletterdruk en visuele beperking: Aangepaste lectuur voor slechtzienden

Voordelen van grootletterdruk lectuur

Grootletterdruk boeken en tijdschriften bieden een waardevolle oplossing voor mensen die last hebben van slechtziendheid. De grotere lettergrootte maakt het voor mensen met een verminderd gezichtsvermogen mogelijk om teksten gemakkelijker te lezen, zonder de noodzaak van extra hulpmiddelen. Grootletterdruk is beschikbaar in verschillende formaten, variërend van papieren boeken tot digitale versies, zodat de lectuur toegankelijk is voor mensen met verschillende soorten visuele beperkingen. Het lezen van grootletterdruk vergemakkelijkt niet alleen de toegang tot literatuur, maar ook tot kranten, tijdschriften, en andere periodieken.

Leveranciers en toegang tot grootletterdruk lectuur

In veel landen zijn er speciale bibliotheken en leveranciers die grootletterdruk boeken beschikbaar stellen voor mensen met een visuele beperking. Veel van deze diensten bieden de mogelijkheid om boeken in grootletterdruk te lenen of aan te schaffen via fysieke en digitale kanalen. Organisaties zoals de Bibliotheekservice Passend Lezen bieden blinden en slechtzienden toegang tot een breed scala aan boeken in grootletterdruk, zodat ze kunnen genieten van literatuur en kennis zonder de beperkingen van een normaal lettertype.

Gesproken lectuur: De kracht van audioboeken voor visueel beperkten

Audioboeken als toegankelijke oplossing

Audioboeken bieden een belangrijke oplossing voor blinden en slechtzienden die niet kunnen lezen in braille of grootletterdruk. Met de opkomst van digitale audioboeken kunnen mensen hun favoriete boeken beluisteren, terwijl ze tegelijkertijd hun dagelijkse activiteiten kunnen uitvoeren. Audioboeken worden vaak aangeboden door platforms zoals Audible, waar gebruikers duizenden titels kunnen kiezen, van roman tot non-fictie, en deze in hun eigen tempo kunnen beluisteren. Audioboeken kunnen ook via speciaal ontworpen apparaten worden afgespeeld, wat het gebruik gemakkelijker maakt.

De impact van gesproken lectuur op de kwaliteit van leven

De mogelijkheid om gesproken lectuur te gebruiken heeft de levenskwaliteit van blinden en slechtzienden aanzienlijk verbeterd. Het biedt hen de kans om te genieten van literatuur, nieuws, educatieve materialen en ontspanning via gehoor, en dit heeft niet alleen invloed op hun sociale en culturele participatie, maar ook op hun mentale en emotionele welzijn. Audioboeken kunnen worden gedownload en afgespeeld op verschillende apparaten, van smartphones tot speciale audioboeken afspeelapparaten, wat zorgt voor veel flexibiliteit en gebruiksgemak.

Het belang van toegankelijke boeken en bibliotheken

Toegankelijke bibliotheken voor blinden en slechtzienden

Toegankelijke bibliotheken spelen een cruciale rol in het bevorderen van de inclusie van blinden en slechtzienden in de maatschappij. Veel bibliotheken bieden speciale diensten voor mensen met een visuele beperking, zoals het lenen van brailleboeken, grootletterdruk lectuur en audioboeken. Deze bibliotheken zorgen ervoor dat visueel beperkten toegang hebben tot een breed scala aan boeken en informatie, zodat zij kunnen blijven deelnemen aan culturele en educatieve activiteiten. Wereldwijd zijn er verschillende netwerken en organisaties, zoals Dedicon en de Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB), die bijdragen aan het vergroten van de toegankelijkheid van boeken voor blinden en slechtzienden.

Digitale platformen voor lezingservaringen

Naast traditionele bibliotheken zijn er tegenwoordig digitale platforms die specifiek zijn ontworpen voor blinden en slechtzienden om toegang te krijgen tot lectuur. Platforms zoals Bookshare bieden duizenden gratis boeken in gesproken en braille-formaat, zodat gebruikers op elk moment kunnen lezen of luisteren. Deze platforms zorgen ervoor dat de toegang tot kennis en literatuur niet beperkt wordt door visuele beperkingen, waardoor blinden en slechtzienden actief deel kunnen nemen aan het culturele en educatieve leven van de samenleving.

De toekomst van lezen voor mensen met een visuele beperking

Innovaties in braille en digitale lectuurtechnologie

De toekomst van lezen voor mensen met een visuele beperking wordt gedreven door technologische innovaties. Zo wordt er gewerkt aan de ontwikkeling van dynamische braille-schermen die teksten in real-time kunnen weergeven zonder dat er fysieke brailleboeken nodig zijn. Deze technologieën bieden een ongekende flexibiliteit voor braille-lezers. Daarnaast zal de opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) en machine learning bijdragen aan de verdere personalisatie van leeservaringen. Dit maakt het mogelijk om boeken en documenten automatisch te vertalen naar de meest geschikte leesvorm, of het nu braille, grootletterdruk of gesproken tekst is.

Verhoogde toegankelijkheid door digitale platforms

Digitale platforms zullen steeds verder verbeterd worden om toegankelijkheid te vergroten. Dankzij de integratie van spraakherkenning en AI kunnen digitale boeken en documenten automatisch worden omgezet naar gesproken tekst of braille. Dit biedt gebruikers de vrijheid om hun favoriete boeken op een manier te lezen die voor hen het meest comfortabel is, of ze nu thuis zijn of onderweg.

Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden (CBB)

De CBB uit Ermelo stelt voornamelijk christelijke kranten en tijdschriften beschikbaar in gesproken en digitale vorm, in braille en in grootletterdruk. Wie graag dagboeken, de bijbel, psalmboeken, liedbundels en andere christelijke uitgaven leest, is bij de CBB aan het juiste adres. Het is mogelijk om gratis een catalogus aan te vragen bij de CBB. Bibliotheekservice Passend Lezen werkt eveneens samen met de CBB, aangezien de CBB boeken in gesproken vorm en kranten en tijdschriften in braille en grootletterdruk produceert voor hen. Daarnaast zet de CBB kerkelijke lectuur om in verschillende leesvormen voor bedrijven, overheden, andere organisaties en verenigingen.

Dedicon: Grenzeloos lezen

De grootste omzetorganisatie in Nederland maakt aangepaste leesvormen voor alle mensen met een leesbeperking. Dedicon biedt een breed scala aan boeken, tijdschriften, kranten en magazines aan. Dedicon, gevestigd in Grave, werkt met gesproken, digitale, vergrote en braillevormen om materiaal om te zetten voor school, werk of vrije tijd. Daarnaast stelt Dedicon bladmuziek in braille en gesproken vorm ter beschikking voor muzikanten met een visuele handicap. Tot slot heeft Dedicon diverse voelboekjes en jeugdboeken in grootletterdruk in het assortiment voor kinderen.

Multitekst

Multitekst (http://www.multitekst.eu) uit Wijk bij Duurstede is opgericht door een blinde man die voor lotgenoten teksten omzet in digitaal, gesproken, brailleformaat of grootletterdruk. Multitekst corrigeert ook digitale teksten.

Bibliotheekservice Passend Lezen

Bibliotheekservice Passend Lezen uit Den Haag staat open voor iedereen met een leesbeperking. Niet alleen visueel gehandicapte lezers kunnen hier terecht, maar ook dyslectici of bedlegerige personen zijn van harte welkom. De organisatie biedt tienduizenden boeken aan die je van thuis uit kunt bestellen. Ook kranten en tijdschriften zijn beschikbaar in alle soorten leesvormen. Zelfs hoorspelen kunnen worden gedownload via de site. De organisatie zet zich verder in om lectuur om te zetten in grootletterdruk, gesproken vorm en braille, zoals artikelen, bijsluiters, brieven, contracten, gebruiksaanwijzingen, vergaderstukken, enzovoort. Daarnaast is het mogelijk om kaarten en plattegronden te laten afdrukken, eventueel gecombineerd met grootletterdruk. Je kunt je via de website aanmelden als klant van Bibliotheekservice Passend Lezen.

Tactile View: Afbeeldingen omzetten in reliëf

Soms is het moeilijk of onmogelijk om voor slechtziende of blinde studenten afbeeldingen uit te lezen. Het bedrijf "Thinkable" (http://thinkable.nl) uit Huissen heeft hiervoor een oplossing bedacht. Tactile View is speciale software die afbeeldingen omzet in reliëf voor personen met een visuele handicap. Reliëfafbeeldingen zijn af te tasten en te interpreteren door deze doelgroep. Hiervoor is een uitgebreide internationale webcatalogus beschikbaar, maar het is ook mogelijk om afbeeldingen op zwelpapier af te drukken. De afbeelding wordt met een speciale zwarte of donkergrijze stift op zwelpapier getekend, dat je in een oventje kunt stoppen. Na opwarming komt de afbeelding als reliëf tevoorschijn. De software is toegankelijk voor blinde en slechtziende personen via een schermuitleesprogramma, maar ook voor ziende personen door middel van de muis of het toetsenbord. Bovendien kun je via diverse tekentools de afbeelding vereenvoudigen, en de afbeelding kan worden afgedrukt op bijna elke brailleprinter. De software is beschikbaar in vele talen, hoeft maar éénmaal aangekocht en geactiveerd te worden via e-mail en ondersteunt talrijke bestandsformaten en besturingssystemen.

Praktische tips voor het lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur

Lezen kan voor blinden en slechtzienden een uitdaging zijn, maar gelukkig zijn er verschillende hulpmiddelen en technieken beschikbaar om toegang te krijgen tot boeken en andere geschreven informatie. Hier volgen praktische tips over hoe je gebruik kunt maken van braille, grootletterdruk en gesproken lectuur.

Gebruik braille voor tekst die fysiek gevoeld kan worden

Braille is een systeem van verhoogde stippen die kunnen worden gevoeld en die letters en cijfers representeren. Dit systeem biedt blinden de mogelijkheid om teksten te lezen door ze met de vingers te voelen. Als je braille wilt leren, zijn er veel bronnen beschikbaar, zoals brailleboeken, cursussen en apps die je kunnen helpen. Het gebruik van braille kan bijzonder nuttig zijn voor blinden en slechtzienden die graag zelf kunnen lezen zonder hulp van anderen.

Grootletterdruk voor grotere leesbaarheid

Grootletterdruk is een uitstekende optie voor mensen met beperkte zichtmogelijkheden, maar die nog steeds in staat zijn om grotere tekst te lezen. Veel boeken, documenten en folders zijn tegenwoordig beschikbaar in grootletterdruk. Dit formaat maakt het gemakkelijker om teksten te lezen door simpelweg de grootte van de letters te vergroten. Er zijn ook apparaten die de tekst op een scherm in grootletterdruk kunnen weergeven, wat handig is voor het lezen van digitale bestanden.

Gesproken lectuur voor toegang tot tekst door middel van audio

Gesproken lectuur, ook wel audioboeken genoemd, biedt een waardevolle manier om toegang te krijgen tot boeken en documenten zonder dat je visueel hoeft te lezen. Dit kan bijzonder handig zijn voor mensen die geen braille kunnen lezen of geen toegang hebben tot grootletterdrukmaterialen. Er zijn talloze audioboeken beschikbaar in verschillende formaten, en veel openbare bibliotheken bieden gratis toegang tot audioboeken. Bovendien bieden apps zoals blindengeleidehonden ook ondersteuning bij het navigeren van digitale bibliotheken en audioboeken.

Technologie inzetten voor gemakkelijke toegang tot teksten

Er zijn verschillende technologische hulpmiddelen die blinden en slechtzienden kunnen helpen bij het lezen. Denk aan apparaten zoals brailleleesregels, die tekst omzetten in braille, en softwareprogramma’s die tekst omzetten in spraak. Digitale schermen kunnen ook worden aangepast om grotere letters weer te geven of de tekst in audiovorm aan te bieden. Het integreren van technologie in je dagelijks leven kan helpen om makkelijker toegang te krijgen tot informatie, zelfs als je een visuele beperking hebt.

Deze hulpmiddelen bieden blinden en slechtzienden de mogelijkheid om zelf te lezen, wat bijdraagt aan meer zelfstandigheid en toegang tot informatie. Of je nu braille gebruikt, grootletterdruk leest of luistert naar gesproken lectuur, er zijn genoeg mogelijkheden om tekst te verwerken.

Misvattingen rond lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur

Er zijn veel misvattingen over hoe mensen die blind of slechtziend zijn, lezen. Het idee bestaat vaak dat lezen voor hen een onmogelijke opgave is, maar er zijn verschillende hulpmiddelen en technologieën die het lezen toegankelijk maken. Dit kan variëren van braille tot gesproken lectuur en grootletterdruk. Hier worden de meest voorkomende misvattingen over lezen in braille, grootletterdruk en gesproken lectuur besproken.

Blinden kunnen niet lezen

Een van de grootste misvattingen is dat blinden helemaal niet kunnen lezen. Dit is onjuist. Blinden gebruiken braille, een tastbaar schrift, om te lezen en te schrijven. Braille bestaat uit op elkaar gestapelde stippen die op verschillende manieren worden gecombineerd om letters, cijfers en andere tekens voor te stellen. Dankzij deze techniek kunnen blinden boeken, documenten en andere teksten lezen, net als mensen die goed kunnen zien. Braille wordt vaak gebruikt voor boeken, tijdschriften, bordspellen en zelfs muzieknotaties.

Grootletterdruk is altijd de beste optie voor slechtzienden

Veel mensen denken dat grootletterdruk de beste oplossing is voor slechtzienden, maar dit is niet altijd het geval. Hoewel grootletterdruk in sommige gevallen nuttig is, heeft niet iedereen er baat bij. Voor sommige mensen met een beperkte gezichtsvermogen kunnen andere vormen van visuele aanpassing, zoals kleurcontrasten of het gebruik van vergrotende apparaten, effectiever zijn dan enkel grootletterdruk. Bovendien kunnen andere alternatieven zoals gesproken lectuur voor sommige mensen makkelijker te gebruiken zijn dan tekst op groot formaat.

Gesproken lectuur is alleen voor mensen die helemaal blind zijn

Er is een misvatting dat gesproken lectuur alleen beschikbaar is voor mensen die volledig blind zijn. In werkelijkheid kan gesproken lectuur ook nuttig zijn voor mensen met slechtziendheid, zoals mensen die moeite hebben met het lezen van teksten door een visuele beperking. Dankzij audioboeken, apps en spraakgestuurde technologieën kunnen mensen met verschillende vormen van visuele beperking genieten van boeken, artikelen en andere teksten zonder te hoeven lezen in braille of grootletterdruk.

Braille is moeilijk te leren en heeft weinig praktische toepassingen

Een andere misvatting is dat braille moeilijk te leren is en geen praktische toepassingen heeft. Hoewel het waar is dat het enige tijd kan duren om braille te leren, is het voor veel blinden een belangrijk hulpmiddel voor zowel lezen als schrijven. Braille wordt nog steeds veel gebruikt in verschillende contexten, zoals op straatnaamborden, in boeken, en voor wet- en regelgeving. Bovendien biedt braille blinden de mogelijkheid om zelfstandig en onafhankelijk informatie te verkrijgen, zelfs zonder technologie.

Mensen die slechtziend zijn kunnen geen gebruik maken van digitale boeken

Er wordt vaak gedacht dat mensen die slechtziend zijn, geen gebruik kunnen maken van digitale boeken, maar dit is onjuist. Er zijn talloze apps en technologieën beschikbaar die helpen bij het lezen van digitale boeken voor slechtzienden. Dit kan bijvoorbeeld via tekst-naar-spraaksoftware, die tekst hardop voorleest, of door boeken aan te passen met vergrotende functies, zoals de vergroting van tekst of het aanpassen van kleurcontrasten.

Braille is een verouderde techniek en wordt niet meer gebruikt

Er is de misvatting dat braille verouderd is en niet meer wordt gebruikt, vooral met de opkomst van digitale technologieën. Dit is echter niet het geval. Braille blijft een essentieel hulpmiddel voor veel blinden, vooral voor mensen die liever fysiek lezen dan gebruik maken van gesproken tekst of digitale technologieën. Braille wordt nog steeds veel gebruikt voor educatieve en professionele doeleinden, en het blijft een belangrijk onderdeel van de toegang tot informatie.

Iedereen die slechtziend is, heeft dezelfde voorkeur voor leesmethoden

Het is een misvatting om te denken dat alle slechtzienden dezelfde voorkeur hebben als het gaat om leesmethoden. In werkelijkheid is de keuze tussen braille, grootletterdruk of gesproken lectuur afhankelijk van de individuele behoeften, voorkeuren en het soort visuele beperking. Sommige mensen kunnen het beste lezen via braille, terwijl anderen liever gebruik maken van digitale boeken of audioformaten. De keuze van het leesmedium is dus zeer persoonlijk.

Gesproken lectuur kan niet dezelfde ervaring bieden als lezen op papier

Een veelvoorkomende misvatting is dat gesproken lectuur niet dezelfde ervaring biedt als het lezen van een fysiek boek. Dit is niet waar. Gesproken lectuur biedt voor veel mensen met een visuele beperking een rijke ervaring, omdat het hen in staat stelt om dezelfde boeken en informatie te ervaren, met emotie en karakter in de stem van de lezer. Het is belangrijk om te begrijpen dat voor veel mensen gesproken lectuur net zo bevredigend en effectief kan zijn als het lezen van gedrukte tekst.

Lees verder

• Blind/Slechtziend en studeren aan de hogeschool/universiteit
• Hoe werk je met de computer als je niet (goed) meer ziet?
• Plots blind of slechtziend. En wat nu?
• ZieZo-beurs: Nationale beurs rond blinden en slechtzienden