recensie

Boekrecensie: Stephen King - De Beproeving

Wanneer je een snelle blik werpt op de (internationale) Stephen King fora, zie je overal de topic 'Wat is Stephen King's beste boek?' terugkeren. Elke keer staat ook hetzelfde boek bovenaan in de poll: The Stand (Nederlandse vertaling: De Beproeving) doet het buitengewoon goed. Veel fans zien dit als Stephen King's beste werk. Bij die groep sluit ik me niet aan (in mijn ogen wint IT die strijd), maar dat King opnieuw een puik verhaal aflevert, zal ik zeker niet ontkennen.

Boekgegevens

• Uitgeverij USA: Doubleday
• Uitgeverij Nederland: Luitingh-Sijthoff
• ISBN: 978-0385121682 (verkorte editie) / 978-0385199575 (onverkorte editie)
• Aantal pagina's: 823 (verkorte editie) / 1152 (onverkorte editie)

Lijvig, maar met veel tempo

Doubleday publiceerde The Stand in 1978, maar destijds werd het boek door de uitgever, tot teleurstelling van King, flink ingekort. Met 823 pagina's was het boek al aan de dikke kant, maar de onverkorte versie, die in 1990 verscheen, was nog eens ruim driehonderd pagina's dikker: met 1152 pagina's King's meest volumineuze werk. Ik raad overigens de onverkorte versie aan, want er zitten een aantal passages in die absoluut de moeite waard zijn en het verhaal zonder twijfel beter maken.

Het is echter een misvatting om te veronderstellen dat ruim elfhonderd pagina's gelijk staat aan 'langdradig.' King begint namelijk met een vliegensvlugge start en houdt dat tempo lange tijd vast. Al op de eerste pagina begint de actie: een overheidsproject mislukt faliekant en een dodelijk virus (Captain Trips genaamd, een soort supergriep) zwerft over Amerika en zaait dood en verderf. Slechts een aantal mensen zijn immuun voor het virus. Zij zijn de overlevenden en zij staan voor een ontzettend zware beproeving.
De manier waarop King het desolate Amerika beschrijft, is ontzettend knap. De wanhoop bij de overlevenden komt ook goed uit de verf, ze lopen, ze hopen, ze zoeken, maar ze vinden zo weinig... King introduceert weer een paar ijzersterke karakters, al zijn het er misschien wat veel, maar ze steken weer bijzonder goed in elkaar, waardoor je als lezer al snel met ze meeleeft.

Goed versus slecht

Het thema van het boek laat zich eenvoudig raden: het goede vecht tegen het slechte. De Doubleday cover beeldt dit ook schitterend uit. Het virus is slechts de oorzaak van het feit dat deze twee oeroude elementen tegenover elkaar komen te staan. De tientallen overlevenden krijgen namelijk te maken met bepaalde dromen. Een aantal heeft 'goede' dromen over Mother Abagail; haar dromen leiden naar het plaatsje Boulder in Colorado. Andere mensen dromen over Randall Flagg, de personificatie van het kwaad in dit verhaal. Hij leidt zijn 'leger' naar Las Vegas in Nevada. De dromen zijn overtuigend, net echt, bijna tastbaar zelfs en dat leidt er toe dat de overlevenden in groepjes op zoek gaan naar de bestemming van hun dromen: de ene groep richting Boulder, de andere groep richting Las Vegas. Een schitterend verhaal met een flink reiselement ontspant zich. Een aantal pagina's staan bol van de spanning, andere pagina's zitten bomvol emotie en weer andere pagina's halen het bloed onder je nagels vandaan. King combineert zoals vanouds weer allerlei elementen en weet er opnieuw een succesvol verhaal van te maken. Uiteraard zitten er ook nog een aantal subtiele verwijzingen naar andere boeken van King, waardoor het geheel een stukje herkenbaarder wordt en een plaatsje in het 'King-universum' krijgt.

Iets mindere tweede helft

De eerste helft van het boek is uitstekend. Vooral het reiselement spreekt me ontzettend aan, maar het is ook spannend en bijzonder meeslepend. Voor de tweede helft van het boek geldt grofweg hetzelfde, maar wel in iets mindere mate. Het reiselement is stukken minder en soms staat King net iets te lang stil bij bepaalde gebeurtenissen. Je wacht toch vooral op de climax, maar King test wel even het geduld van de lezer. Het is absoluut alle moeite van het lezen waard, maar na het geweldige eerste gedeelte, valt het vervolg simpelweg lichtelijk tegen. De personages 'vergaderen' net wat teveel en te lang, waardoor de plot zich even niet ontwikkelt; er is gewoon wat minder vaart. Gelukkig krijgen veel personages wat extra aandacht, waardoor King de interesse in de climax alleen maar laat toenemen.

King schiet weer door

Na ruim duizend pagina's begint de climax langzaam maar zeker vorm te krijgen. De twee kampen zien elkaar als bedreiging en een gewelddadige ontmoeting kan niet uitblijven. King begint nog vrij subtiel, maar ontspoort richting het einde helemaal. Een bijzonder vergezocht en onrealistisch einde is het gevolg, waardoor het geheel toch een beetje aan kracht verliest. Dat is toch erg zonde, want dit verhaal heeft zonder twijfel toch recht op een (veel) beter einde. King doet zichzelf dus tekort.

Aanrader

Het einde neemt niet weg dat dit boek absoluut een aanrader is. Het eerste deel behoort tot het beste wat King ooit heeft geschreven. De beschrijving van de verspreiding van het virus is geweldig, net zoals het vele reizen van de interessante personages. De dromen die zij ervaren gaf mij het gevoel dat King er wéér in is geslaagd om een soort eigen 'mini-universum' te creëren. Dit alles gaat in iets mindere mate op voor het tweede deel, dat vooral interessant, maar iets minder spannend is. Het verlangen naar de climax neemt absoluut toe, maar helaas verpest King het voor zichzelf door helemaal te ontsporen. Toch raad ik elke liefhebber van post-apocalyptische boeken dit verhaal aan: het behoort absoluut tot de 'canon' van het genre. En vergeet vooral niet de onverkorte versie te kopen!