recensie

Professioneel zingen voor iedereen, Ineke van Doorn

Het in 2009 verschenen boek "Professioneel zingen voor iedereen" van Ineke van Doorn is een welkome aanvulling op de bestaande literatuur over de zangstem. Ineke van Doorn heeft haar jarenlange ervaring in het vak, zowel als uitvoerend als docerend musicus verzameld en gebundeld in dit boek, waarin werkelijk alles dat met de zangstem te maken heeft voorbij komt. Naar de woorden van Trijntje Oosterhuis: 'Een soort Lonely Planet gids, maar dan voor zangers!'

Professioneel zingen voor iedereen

Ineke van Doorn heeft zich er met dit boek niet makkelijk vanaf gemaakt. Volgens het Bulletin Nederlandse Vereniging voor Zangpedagogen is dit het eerste Nederlandse zangboek voor pop- en jazz-zangers dat zo compleet is. Hier sluit ik mij volledig bij aan. Het wachten is nu alleen nog op de eerste vertaling van het boek.

Ineke van Doorn geniet in de wereld van de muziek al jaren internationale bekendheid en is een grote autoriteit als zangeres en docente. Haar cd Love is a Golden Globe werd bekroond met een Edison. In dit boek is alles te vinden over zangtechniek, studeren, optredens, audities en meer. Het boek biedt maar liefst 401 pagina's aan informatie. Het is rijkelijk geïllustreerd en voorzien van zelfgemaakte foto's. Een must have voor elke zanger!

Alles over pop- en jazz-zangtechniek, studeren, optreden en audities

Dit boek is bedoeld voor de beginnende, maar ook voor de meer ervaren jazz- en popzanger. Er zijn al vele boeken aan de stem gewijd. Nieuwe methodes schieten als paddenstoelen uit de grond. Denk aan CVT en EVTS. Diverse methodes worden gepresenteerd als dé manier om op een juiste manier te leren zingen en hierbij worden andere methodes bij voorbaat al uitgesloten. Ineke van Doorn introduceert geen nieuwe methode en sluit met haar open blik ook geen andere methodes uit. Waar het echter gaat om praktische zaken als podiumpresentatie, zingen in een band, microfoontechniek, een stuk instuderen en het doen van een soundcheck, fundamentele zaken voor de pop- of jazz-zanger, was voorheen weinig informatie te vinden. In Professioneel zingen voor iedereen worden al deze onderwerpen uitvoerig besproken en toegelicht. Alhoewel Ineke niet streeft naar een nieuwe methode zijn de inzichten die zij gedurende haar carrière heeft opgedaan toch verfrissend en nieuw.

Je stem

In het eerste deel van dit boek, wordt uitgebreid stil gestaan bij je eigen stem en mogelijkheden. Naast het ontdekken van de mogelijkheden die de eigen stem biedt wordt er ook stil gestaan bij de vraag hoe een juiste zangdocent te vinden die aansluit bij deze mogelijkheden. Vele aspecten als 'sound', het analyseren van de eigen stem, stemomvang, stemtype, houding, het verband tussen stem, lichaam en geest en expressie komen aan bod. De oefeningen zijn helder en zeer goed uitvoerbaar.

De adem

Het tweede deel is volledig gewijd aan de ademhaling. Een omstreden onderwerp waar veel misverstanden over bestaan. Ineke van Doorn besteedt op een zeer heldere, overzichtelijke manier aandacht aan dit onderwerp. Ze biedt daarnaast tal van oefeningen aan die de zanger op weg kunnen helpen. De adem wordt hierbij tevens in verschillende stappen gekoppeld aan de stem en articulatie.

De hoofdstukken zijn als volgt opgebouwd:

1. Het observeren van de adem
2. Ademcontrole; laag in- en uitademen
3. Adem en stem koppelen
4. Van spreken naar zingen; ademsteun

Zangtechniek

Bijna 90 bladzijden worden besteed aan alles dat bij de zangtechniek komt kijken. Voorbij komen tal van onderwerpen gerelateerd aan de zangtechniek. Techniek versus interpretatie, technische verschillen met klassiek zingen, een open keel, resonantie, boventoon zang, registers, stembreuk, mengen, belten, grunten, articulatie en vibrato zijn slecht enkele voorbeelden van dit deel waar al even uitgebreid aandacht aan is besteed als aan de voorgaande delen. Hoofdstuk 19 is geheel gewijd aan troubleshooting. In dit hoofdstuk worden problemen benoemd en wordt verwezen naar andere delen uit het boek die een oplossing kunnen bieden. Waar in sommige populaire zangmethoden wordt gesteld dat alles mogelijk is, wijst Ineke juist met nuchterheid op de grenzen van de menselijke stem en de mate waarin je sound afhankelijk is van de bouw van je strottenhoofd en de stemweg.

Luisteren, repertoire en stijl

In dit deel wordt naar voren gebracht hoe belangrijk het luisteren naar muziek is voor iedereen die zelf muziek wil maken.
Livemuziek heeft daarbij de grote voorkeur. Ineke heeft het hier over het opdoen van inspiratie, het aangaan van contacten, repertoire- en stijlkennis. Daarnaast wijdt zij in dit deel een heel hoofdstuk aan stijlen en geeft tal van luistervoorbeelden. Ook wordt aandacht besteed aan de vraag, hoe kom je aan repertoire? Dit lijkt voor de hand liggend, maar de tips die Ineke van Doorn geeft zijn verrassend bruikbaar.

Studeren

Deel 5 is geheel gewijd aan studeren. In het hoofdstuk over het instuderen van een stuk onderscheidt ze 3 onderdelen:

1. Instuderen (melodie, ritme en tekst)
2. Onderzoeken (groove, tempo, dynamiek, vorm)
3. Interpreteren

Bij de behandeling van dit onderwerp gaat Ineke zeer uitvoerig te werk. Vele onderwerpen passeren de revue. Ineke benadrukt er het belang van de muzikaliteit de ruimte te geven en niet bij voorbaat al zaken vast te leggen die deze ruimte beperken. de samenvatting van dit hoofdstuk biedt een handig overzicht om de verschillende stappen die tijdens het instuderen van een stuk aan bod komen nog eens na te gaan.

Muziektheorie

Deel 6 besteed aandacht aan het belang van muziektheoretische kennis. Vooral aan het maken van een partij wordt veel aandacht besteed. Dit onderwerp heb ik niet eerder zo uitgebreid en helder uitgelegd teruggezien in welk boek voor zangers dan ook.

Improvisatie en variatie

Ineke van Doorn:

Improvisatie is een breed begrip. Op het moment dat je iets aan een stuk verandert terwijl je zingt ben je eigenlijk al aan het improviseren. Die verandering kan ritmisch zijn, een variatie in de melodie of tekst inhouden of een versiering. Het kan ook zijn dat je de hele melodie verandert of een improvisatie zonder tekst zingt over een akkoordenschema, ook wel 'scatten' genoemd. Omdat je door te improviseren vrijer en expressiever wordt, is het voor elke zanger aan te raden het te oefenen. Het verlaten van de geijkte paden scherpt ook je gehoor.

De praktijk: versterking

In deel 8 wordt zeer uitgebreid aandacht besteed aan versterkt, met microfoon, zingen en de technische kant hiervan. Dit onderdeel spreekt eigenlijk voor zich en is een zeer welkome aanvulling voor iedere zanger.

De praktijk: zingen

De praktijk staat centraal en de zanger kan veel vinden over bijvoorbeeld het zingen in een band, repetities, gehoorbescherming, zingen terwijl je een instrument bespeelt, meerstemmige zang (koren en koortjes), podiumpresentatie en optreden. Op pagina 323 is een checklist te vinden om bij zoveel mogelijk aspecten van een concert bewust stil te staan en deze te onderzoeken. Daarnaast wordt in dit deel uitgebreid aandacht besteed aan je kledingkeuze! Ook wordt aandacht besteed aan podiumangst, het doen van een auditie, het zingen in een studio en het meedoen aan een sessie. Om te illustreren hoe uitgebreid Ineke ingaat op de praktijk kan ik u vertellen dat ik vele onderwerpen waaraan zij aandacht besteed nog niet eens genoemd heb.

In conditie blijven

Als zanger ben je ten alle tijde afhankelijk van je fysieke gesteldheid. In dit hoofdstuk worden tips gegeven voor het in conditie houden van je stem.

Register

Het boek wordt besloten met een register van 16 bladzijden waarin alles dat in het boek aan bod komt makkelijk terug valt te vinden.

Conclusie

Ineke van Doorn heeft dit boek op een zeer toegankelijke manier geschreven. Het is een aanrader het boek van A tot Z door te lezen, maar het boek is ook uitermate geschikt om te gebruiken als naslagwerk voor onderwerpen waar je op het moment dat je het boek uit de kast pakt mee bezig bent.

Wat mij betreft is dit de echte 'Atlas voor de zangkunst'!