recensie

Natuur uitschakelen, natuur inschakelen

Louis Le Roy schreef in 1973 dit boek als protest tegen de eentonigheid van de moderne stedenbouw die nog wordt versterkt door wat in het planologisch jargon de 'groenvoorziening' heet, rechthoekige, gladgeschoren grasmatten met een paar gesnoeide boompjes en enige keurige, afgebakende bloembedden, waar menig mens op afknapt. Louis Le Roy: laat groeien wat groeit en beperk het menselijk ingrijpen tot de allernoodzakelijkste handelingen, de natuur ordent immers zichzelf. 'Planning betekent jezelf en anderen vastleggen en dat is strijdig met mijn ideeën.' Zijn hele opvatting over stedelijk groen wortelt in een maatschappijkritiek, die zich richt tegen het 'geestelijk onmondig verklaren' van de mens.

Natuur ordent zichzelf

De natuur wordt beheerst door een ordenend beginsel. We hoeven niet bang te zijn voor de chaos. De mens mag alleen in het begin begeleiden, maar dan dient hij zich snel terug te trekken. Niet spitten, niet sproeien en niet snoeien. Een enkele boom kappen als het te vol wordt, dat mag. Maar laat die boomstam alsjeblieft liggen. Door het natuurlijke rottingsproces keert hij terug in de bodem. Zo vormt zich nieuwe grond. We halen te veel bomen en bladeren weg. Zo raakt de aarde uitgeput. Onkruid wieden? Geen sprake van. Onkruid is ook natuur. Het beantwoordt alleen niet aan onze economische wetten van nut en rendement. De natuur houdt er haar eigen wetten op na. Ze streeft naar variatie, ze kent geen monocultuur.'

Dit boek is een waarschuwing tegen onze maatschappij, die ingesteld is op een super-economie, die alleen denkt om met alle mogelijke middelen, met zo min mogelijk werk, in de kortst mogelijke tijd, zo veel mogelijk te produceren en dus te verdienen, 't Is eveneens een pleidooi voor een leefmilieu waarin de gezonde mens centraal staat.

Dit boek is bedoeld als een soort knuppel in het betonnen hoenderhok van onze maatschappij. Wij denken met de techniek alles te kunnen beheersen, de wetenschap wil alles leiden, maar wij ontnemen de natuur alle kans en beperken haar tot een bijna statische toestand. De steden dreigen hun omgeving op te slokken en in het gunstigste geval wordt dit gedevalueerd tot een voorgevormd recreatieterrein. Ondoordacht ingrijpen in ecologische processen door bebouwing, ruilverkaveling, spuiten, kunstmest, etc. verstoort het evenwicht. Louis Le Roy trekt ten strijde tegen vele ingrepen in de natuurlijke ordening door egaliseren, kanaliseren, afbranden, waarbij wij kunnen vernietigen wat nooit meer opgebouwd kan worden.

In dit boek zijn twee hoofdlijnen te onderscheiden:

• Het meer theoretische gedeelte, dat in een grotere letter is gezet, met de stellingen van Le Roy,
• Het meer praktische gedeelte, dat uit foto's bestaat met uit voerige onderschriften, waarin tal van tips verweven zitten voor wie zelf actief werkzaam willen zijn voor de verbetering van hun eigen leefmilieu.

Een citaat

Mensen op één rij, planten op één rij. De natuur ordent op vele manieren, maar nooit op de manier waarop een mens dat, meestal om economische redenen, doet. De natuur zet nooit iets op een rij! Dat de mens kiest voor deze manier van ordenen, voor zover het levensloos materiaal betreft, is verklaarbaar. Het is de eenvoudigste, maar niet noodzakelijk de efficiëntste manier van organiseren. Maar moet dit systeem ook worden toegepast als het gaat om ordening van mens, plant of dier?

Een boek dat tot nadenken stemt en ... inspireert

Maar wij zijn ondertussen 36 jaar verder, Le Roy’s ideeën zijn wel degelijk hier en daar in de praktijk gebracht, maar de allesomvattende mentaliteitsverandering is er niet gekomen. Dus blijft Natuur uitschakelen, natuur inschakelen nog altijd actueel. Ondanks alles nog steeds een boek om inspiratie in op te doen.