recensie

Boekrecensie: De hut van oom Tom

Harriet Beecher-Stowe schreef het boek De hut van oom Tom uit woede tegen de slavernij. Het tragische verhaal van oom Tom in het 19e-eeuwse Amerika was zo krachtig dat het de antislavernijbeweging flink hielp. Het heeft echt bijgedragen aan de afschaffing van de slavernij. De gebeurtenissen in het boek zijn grotendeels waargebeurd, veel ervan hebben de schrijfster of haar vrienden zelf meegemaakt. Veel slaven zaten in dezelfde situatie als Tom en maakten dezelfde gruwelijke dingen mee. Enorme drama’s speelden zich jarenlang af voordat de slavernij, mede dankzij dit boek, werd afgeschaft. Een indrukwekkend boek van anderhalve eeuw oud, met een nog steeds actueel thema.

Recensie: De hut van oom Tom

• Gegevens van het boek
• De hut van oom Tom: het verhaal
• Woedend pamflet tegen de slavernij
• Een indrukwekkend verhaal
• Meerdere verhaallijnen maken het spannend
• Het boek geeft stof tot nadenken
• Fragmenten die het boek typeren

Gegevens van het boek

• Titel: De hut van oom Tom
• Oorspronkelijke titel: De negerhut (1854)
• Vertaling van: Uncle Tom’s Cabin, or Life among the lowly (1852)
• Schrijfster: Harriet Beecher-Stowe
• Uitgever: Het Spectrum
• Uitvoering: Hardcover, 479 pagina’s

De hut van oom Tom: het verhaal

Oom Tom is een zwarte slaaf op de plantage van meneer Shelby in Kentucky. Meneer Shelby heeft het redelijk goed met zijn slaven voor. Tom leidt op Shelby’s plantage, samen met zijn vrouw Chloë en hun kinderen, dan ook een prima leven. Maar op een dag verandert alles. Meneer Shelby heeft schulden en moet Tom én het jonge zoontje van slavin Eliza noodgedwongen verkopen aan een slavenhandelaar. Eliza weigert haar zoontje af te staan en slaat op de vlucht. Tom accepteert zijn lot en wordt op de boot naar het zuiden gezet.

Op de boot ontmoet hij het bijzondere meisje Eva. Als zij in het water valt en Tom haar redt, haalt ze haar vader over om Tom te kopen. Zo komt Tom terecht in New Orleans, in het huis van zijn vriendelijke nieuwe meester St. Clare. St. Clare heeft respect voor Tom en behandelt hem goed. Als Eva ziek wordt en overlijdt, vindt St. Clare steun bij Tom, die op zijn beurt heel veel kracht put uit zijn geloof in God. Hij neemt zich voor Tom een vrij mens te maken, maar voordat hij dat kan regelen overlijdt hij. Tom wordt samen met alle andere slaven verkocht. En dit keer treft hij een veel slechtere meester.

Woedend pamflet tegen de slavernij

De schrijfster van het boek is de in 1811 geboren Harriet Beecher-Stowe, schreef dit boek uit woede tegen de slavernij. Toen in 1850 een nieuwe wet werd aangenomen (de Fugitive Slave Act) die iedereen die slaven hielp strafbaar maakte, schreef ze een reeks artikelen tegen de slavernij. Deze artikelen werden in 1852 gebundeld tot dit boek. Het verbrak alle verkooprecords en leverde een grote bijdrage aan de afschaffing van de slavernij. De gebeurtenissen in het boek zijn grotendeels waargebeurd, de schrijfster of een van haar vrienden hebben ze zelf meegemaakt. Veel slaven eindigden op dezelfde manier als Tom. Gezinnen werden gescheiden, kinderen werden verkocht, slavinnen werden zwanger gemaakt zodat hun kinderen weer voor geld in het laatje konden zorgen. Er speelden zich jarenlang enorme drama's af - drama's waarbij wij ons nu nauwelijks meer iets voor kunnen stellen - voordat de slavernij uiteindelijk werd afgeschaft.

Een indrukwekkend verhaal

Vrolijk word je niet van het lezen van dit boek. Het verhaal schetst een dramatisch, maar eerlijk beeld van de verschrikkingen die zich in die tijd hebben afgespeeld. Ongelooflijk dat zwarte mensen niet als mensen maar als dieren of dingen werden gezien, die je kon verkopen wanneer je wilde en waar je mee kon doen wat je wilde.

Meerdere verhaallijnen maken het spannend

De verschillende verhaallijnen die door elkaar lopen, maken het boek spannend om te lezen. Tijdens het lezen worden er veel verschillende emoties opgeroepen. Verdriet vanwege de drama’s die de slaven hebben meegemaakt. Woede jegens de slavenhandelaars en de totaal onverschillige ‘medeplichtigen’ die het allemaal lieten gebeuren. Hoop bij het lezen van de hoofdstukken over de gevluchte slavin Eliza, en bij de hoofdstukken over de Shelby familie waarvan een paar gezinsleden anti-slavernij waren. Af en toe is het boek wel behoorlijk christelijk. Sommige fragmenten zijn zo doordrenkt van het geloof dat het misschien wat irritatie kan oproepen. Maar het geeft tegelijk ook inspiratie. Wat had je als slaaf ánders om je aan vast te houden, als je op totaal mensonterende wijze werd behandeld? Het geloof gaf Tom de kracht om mentaal te winnen van zijn afgrijselijke meester; een mooi gegeven.

Het boek geeft stof tot nadenken

Het boek zet je ook aan het nadenken over de situatie in de wereld. Want de slavernij is dan wel afgeschaft, er zijn nog steeds genoeg volkeren die onderdrukt en uitgebuit worden, en er zijn nog steeds mensen die zichzelf boven anderen vinden staan vanwege hun huidskleur of nationaliteit. Ook het feit dat veel mensen gevluchte slaven niet wilden helpen, of hen zelfs verraadden, is verschrikkelijk maar helaas ook herkenbaar in deze tijd. Het boek is al ruim anderhalve eeuw oud, maar zou nog steeds niet misstaan op literatuurlijsten op school.

Fragmenten die het boek typeren

“Een man hield mij om van mij kinderen te krijgen voor de markt. Zo gauw ze groot genoeg waren, verkocht hij ze. Ten slotte verkocht hij mij aan een handelaar.”

“Haley bezichtigde eerst een oude man. Hij deed zijn mond open en keek erin, voelde aan zijn tanden, liet hem opstaan, zijn hemd uittrekken, zijn rug buigen en verschillende bewegingen maken om zijn spieren te zien. Toen ging hij naar de volgende en nam dezelfde proeven.”