recensie

Boekrecensie: 'Brood zout wijn' van Vonne van der Meer

Het in 2017 verschenen boek 'Brood zout wijn' van Vonne van der Meer is een verhalenbundel, maar de zeven korte verhalen staan niet helemaal op zichzelf. Soms zien we de hoofdpersoon uit het ene verhaal in een ander verhaal terug in een latere fase van haar leven, en soms blijkt een bijfiguur uit het ene verhaal in een ander verhaal opeens de hoofdpersoon. Door deze verwevenheid krijgt de bundel samenhang en structuur. Van der Meer is een ware meester in deze verteltechniek, een genre dat ze zelf mee heeft helpen vervolmaken.

Boekgegevens

• Auteur: Vonne van der Meer
• Titel: Brood zout wijn
• Uitgeverij: Atlas Contact
• Jaar van verschijning: 2017
• ISBN: 978-90-254-5070-0

Vonne van der Meer heeft in ruim dertig jaar een indrukwekkend oeuvre bij elkaar geschreven waarin romans en verhalenbundels elkaar afwisselen. De grens tussen beide genres is niet heel scherp. Dat is onder andere af te lezen aan haar bekendste werk, de 'Eilandtrilogie' uit de jaren 1999-2002, bestaande uit de delen 'Eilandgasten', 'De avondboot' en 'Laatste seizoen'.

Vakantiehuisje

Deze drie als romans gepresenteerde boeken zijn eigenlijk verzamelingen verhalen die zich allemaal afspelen rondom de opeenvolgende huurders van een vakantiehuisje op Vlieland. Ze kampen allemaal met problemen als rouw, verliefdheid, bedrog en twijfels over ingrijpende beslissingen die ze moeten nemen. Soms keren ook hier hoofdpersonen uit eerdere verhalen terug in latere; het personage dat alles bijeenhoudt, is de werkster die het huisje schoonmaakt als de vorige gasten zijn vertrokken en er nieuwe in aantocht zijn.

In 'Brood zout wijn' past Van der Meer een vergelijkbaar procedé toe. De verhalen in deze bundel hebben allemaal iets te maken met het thema 'verhuizen'. Iedereen kent de uiteenlopende emoties waaraan je ten prooi bent als je verhuist: het oude huis vol herinneringen dat achtergelaten moet worden, de nog onbekende plek waar je een nieuwe fase van je leven begint; de praktische en financiële aspecten van het verhaal, die zich soms maar moeilijk laten rijmen met al die emoties.

Gemengde gevoelens

De hoofdpersonen in deze zeven verhalen hebben allemaal te maken met de gemengde gevoelens rondom verhuizingen. Een weduwe verkoopt het huis waar ze samen met haar man woonde. In een later verhaal belandt dezelfde vrouw min of meer per ongeluk in bed met een man die een opvallend gulle gift in haar collectebus heeft gestopt. Een oud echtpaar verkoopt hun te groot geworden huis en de vrouw dagdroomt over een avontuur met de nieuwe bewoner. Later mijmert dezelfde vrouw over het beginnen van een affaire met een wildvreemde man en beseft ze juist daardoor dat ze toch echt van haar man houdt. Een medewerker van een makelaardij moet een appartement verkopen aan een man en een vrouw om zijn baan te behouden, maar voelt daar tegelijkertijd weerstand tegen omdat hij vindt dat de twee totaal niet bij elkaar passen. Verderop in de bundel blijkt de vrouw van het stel inmiddels gescheiden te zijn en worstelt ze met een nieuw jurkje dat veel te krap zit en de uitnodigingen voor een kerstdiner.

In het langste, centraal geplaatste verhaal van de bundel verhuist een streng christelijk opgevoed meisje van een dorp naar naar de stad en krijgt twijfels over haar geloof; als zij een ernstig ongeluk krijgt, wringt de vrouw die ze vlak daarvoor heeft geïnterviewd zich in alle mogelijke bochten om de recorder met het interview uit handen van de familie te houden. Ze wil de zeer gelovige ouders van de jonge vrouw het verdriet besparen te horen hoe hun dochter werkelijk over hen dacht, maar haar motieven zijn niet puur altruïstisch: ze is ook doodsbang dat de intieme bekentenissen die ze in het interview heeft gedaan anderen ter ore komen.

Nieuwe verbanden

Als je de verhalen leest, krijg je gaandeweg het gevoel dat alles met alles samenhangt, dat er een soort overkoepelend plan is waarvan wij stervelingen slechts af en toe een glimp mogen opvangen. Maar op wat alledaagser niveau ga je ook allerlei dingen over relaties tussen mensen die je al half bewust wist ineens in een nieuw verband zien, waardoor je het idee krijgt dat je de wereld weer iets beter begrijpt.

Het is het vakmanschap van Van der Meer je te laten denken dat je die nieuwe verbanden zelf hebt ontdekt. Omdat haar verhalen over gewone mensen met gewone problemen gaan en zo soepel weglezen, kun je makkelijk over het hoofd zien hoe knap deze bundel is geconstrueerd. Het is Van der Meers verdienste dat ze je ervan bewust maakt dat ook in het alledaagse en onbetekenende schoonheid kan schuilen.