recensie

'Tranen over Kashmir' toont menselijke kant van het conflict

'Tranen over Kashmir' is een vertaling van 'Fidali's Way', geschreven door de Amerikaanse auteur George Mastras. Hij heeft onder meer een Primetime Emmy gewonnen voor zijn werk aan de serie 'Breaking Bad'. In dit boek schrijft hij over wat wel eens 'de meest gevaarlijke plaats in de wereld' wordt genoemd. Hij is er zelf ook geweest. Tijdens deze reizen leerde hij verschillende perspectieven kennen op het conflict tussen India en Pakistan over Kashmir. Deze komen allemaal naar voren in dit boek, zonder een kant te kiezen. In plaats daarvan ontstaat er begrip voor de ander, al ben je het er niet per se mee eens.

• Gegevens van het boek
• Titel: Tranen over Kashmir
• Auteur: George Mastras
• Oorspronkelijke titel: Fidaly's Way
• Uitgeverij: De Fontein
• Jaar: 2009
• ISBN: 9026125682

De achtergrond van het conflict over Kashmir

In augustus 1947 vertrokken de Britten uit Zuid-Azië. Hun vertrek uit deze Britse kolonie betekende onafhankelijkheid voor dit gebied. Dat verliep allemaal niet vlekkeloos. Met de onafhankelijkheid ontstonden Pakistan en India. In hun haast om ervan af te zijn, regelden de Britten dit niet goed. Over één gebied was er zelfs onenigheid. Het was de bedoeling dat de gebieden met een hindoemeerderheid tot India zouden behoren en de gebieden met een moslimmeerderheid Pakistan zouden worden. Niet alle hindoes en sikhs trokken na deze splitsing naar India. Een deel van de moslims bleef vol vertrouwen in India wonen. Miljoenen inwoners echter lieten wel hun huis en haard achter om een Indiase of een Pakistaanse burger te worden.

Reden van de splitsing

De hindoes waren het zat om overheerst te zijn door moslims uit de Mughal dynasty en daarna door de Britten. Er waren ruimdenkende Mughal keizers geweest zoals Akbar (1542-1605) en hele strenge als Aurangzeb (1618-1707). De Britten op hun beurt brachten met verbeteringen ook heel veel ellende. Er was discriminatie van de Britten jegens het inheemse volk. Maar ook tussen moslims, hindoes, parsi's en sikhs onderling ging het niet altijd goed. De onderhandelingen over een toekomstige regeringsmodel liepen steeds spaak. Daarom ontstonden Pakistan en India. De meerderheid van een bepaald geloof, bepaalde waar een gebied bij zou horen. Het leek zo simpel.

De besluiteloze maharadja

De meerderheid van de bevolking in Jammu en Kashmir was moslim. Volgens de afspraken hoorde het bij Pakistan. De maharadja van Kashmir, Hari Singh, moest dit echter beslissen. Hij beleef lange tijd besluiteloos, want voor India kiezen betekende de moslimbevolking laten vallen, voor Pakistan kiezen betekende de hindoebevolking laten vallen. Uit angst dat de maharadja voor India zou kiezen, vielen leden van een Pasthunstam Kashmir binnen. De maharadja moest nu snel een besluit nemen en vroeg India maar om hulp. Hij werd overgehaald om Kashmir aan India te geven, voordat die zelfs maar troepen stuurde om hem te helpen. Zo ontstond het conflict om Kashmir, waar een groot deel van de bevolking niet bij India wil horen. Er is decennialang om gestreden. Een deel van Kashmir hoort tegenwoordig bij Pakistan en de rest bij India. De splitsing van Kashmir maakt het moeilijk voor familieleden om elkaar te bezoeken. Misschien is de beste oplossing dat Kashmir onafhankelijk wordt in plaats van deel van Pakistan of India te zijn.

De kracht van de auteur

Het verhaal van deze debuutroman begint gelijk al spannend en verliest je niet tot en met het einde. Nog steeds actueel zijn de onderwerpen; terrorisme, gevechten om de eigendom van land, maar ook de tijdloze thema's liefde en vriendschap. De auteur kent het gebied waar hij over schrijft uitstekend. Via zijn woorden kom je echt in die Pakistaanse en Indiase plaatsen terecht.

Mastras laat zien hoe prachtig het leven er kan zijn, als er maar niet zoveel strijd was. Hij maakt duidelijk hoe zowel Hindoes als Moslims verantwoordelijkheid hebben voor de problemen in de streken van Kashmir. De verschillende manieren waarop iedereen omgaat met religie laten zien hoeveel begrip de schrijver heeft van de vele lokale culturen en geloofsinterpretaties. Het begrip jihad werd echter alleen uitgelegd als letterlijke strijd, terwijl het ook andere betekenissen heeft zoals dagelijks het juiste doen en proberen weg te blijven van zelfs de minste zonden. Maar goed, dit is dan ook geen boek specifiek over Islam, het is een roman dat deze en andere thema's behandelt.

Het verhaal en de karakters

Er zijn veel personages. Enkelen daarvan zijn prima uitgediept en maken belangrijke veranderingen door in de loop van het verhaal. Boeken kunnen verwarrend worden wanneer er veel personages in voorkomen. Dan is het echt goed opletten wie wie is en steeds maar terugbladeren om te achterhalen hoe het ook alweer zat met een bepaalde personage. Sommige boeken hebben daarom aan het begin een namenlijst met uitleg over wie die personages ook al weer zijn. Mastras echter geeft voldoende tijd aan een personage voordat hij de volgende introduceert. Daardoor ben je gewend aan iemand tegen de tijd dat er weer een ander bij komt. Het verhaal blijft zo overzichtelijk.

Bijzonder is dat Mastras niet eenzijdig schrijft, hij toont begrip voor andersdenkenden en laat zelfs de slechte redeneringen duidelijk naar voren komen van personages die verkeerde keuzes hebben gemaakt. Op die manier begrijp je hoe dat gebeurd is zonder uit het oog te verliezen dat de daden van zulke personen niet kunnen.

Geen doodlopend eind

De verscheidene verhaallijnen zijn allemaal interessant. Elke verhaallijn die is opgestart, krijgt ook daadwerkelijk een uitleg en een einde. Geen onvoltooide subplots, geen onduidelijkheden, aan het einde weet je alles en kun je zelf eventueel fantaseren over hoe de personages verder zullen leven. En al vinden er vervelende en nare gebeurtenissen plaats, het einde is zo slecht nog niet. Je sluit het boek met hoop in plaats van een gevoel dat alles verloren is.

Diepgang

Het perspectief schuift tussen enerzijds de lokale bevolking en anderzijds trekkers uit Amerika, zoals hoofdpersoon Nick, en trekkers uit Europa, waaronder een vermoorde Française waardoor Nick in de problemen komt, omdat hij haar leerde kennen. Door het wisselend perspectief is het fascinerend om te ontdekken hoe verschillende mensen kijken naar dezelfde soorten kwesties en door welke levenservaringen hun meningen zijn gekleurd. De dialogen tussen Nick en Ghulam, een plaatselijke gids met wie hij bevriend raakt, behoren tot de meest interessante passages. Je wordt door hun gesprekken ook zelf als lezer aan het denken gezet, want de auteur raakt filosofische en religieuze vraagstukken in deze actuele situatie.

Conclusie

Het boek is op verschillende niveaus te lezen; gewoon als spannend verhaal, om culturen en religies in India en Pakistan te leren kennen, de morele en religieuze thema's of als liefdesverhaal. Wat je er ook uit haalt, het is zeker het lezen waard. Moeilijk om dit boek nou echt definitief in een genre te plaatsen, het overlapt verschillende categorieën en misschien is dat wel een van de aardigheden ervan.

Over de auteur

George Mastras komt uit Boston. Aan de universiteiten van Yale en Californië studeerde hij rechten en ging daarna aan de slag als rechercheur en adviseur in een jeugdgevangenis. Verder werkte hij als advocaat in New York en Los Angeles. Na een jaar of tien gaf hij zijn baan op en verkocht zijn eigendommen. Mastras begon aan een jarenlange reis als backpacker in de Himalaya gebieden, Karakorum en de Hindu Kush.

Na zijn terugkeer in de Verenigde Staten begon hij aan zijn carrière als auteur. Mastras schrijft voornamelijk scripts voor televisieseries en films. Zijn eerste script was voor de recherche serie 'The Evidence' in 2006. Hij verzorgde de eerste aflevering van het seizoen, genaamd 'Stringers'. Het daaropvolgende jaar kreeg hij werk als scriptschrijver voor de sf-serie 'The Dresden Files'. De afleveringen 'The Boone Identity' en 'The Other Dick' zijn van zijn hand. De serie bleef echter niet lang op de buis.

De doorbraak

In 2008 werd Mastras aangenomen als een story editor voor het eerste seizoen van de televisieserie 'Breaking Bad'. Hij schreef de eerste aflevering van dat seizoen genaamd 'Crazy Handful of Nothin'. Dat was het begin van zijn doorbraak. De schrijvers voor dat eerste seizoen kregen samen in 2009 een nominatie voor de Writers Guild of America (WGA) Award in de categorie Best New Series. Mastras ontving voor 'Crazy Handful of Nothin' ook nog de PEN Center USA West Literary Award in de categorie Best Teleplay. Voor het tweede seizoen werd hij dan ook gepromoveerd tot executive story editor. Hij schreef toen de afleveringen 'Grilled' en 'Mandala'. 'Grilled' kreeg een nominatie in 2010 voor de Edgar Allan Poe Award voor Best Television Episode. Ook de gehele afdeling scriptschrijvers van 'Breaking Bad' werd genomineerd voor de WGA award, deze keer voor Best Drama Series.

Toen het derde seizoen begon, was Mastras inmiddels producer. Hij schreef de aflevering 'I.F.T.' en werkte mee aan 'Kafkaesque'. Voor 'I.F.T.' kreeg hij in 2011 een nominatie voor de WGA Award voor Best Episodic Drama. Wederom werden alle scriptschrijvers van de serie genomineerd voor de WGA Award in de categorie Best Drama Series. Mastras werkte ook mee aan de overige seizoenen en drukte zijn stempel op 'Breaking Bad'. Hierna is hij voor de serie 'Vinyl' aan de slag gegaan als executive producer. Dit talent schijnt in de familie te zitten, want zijn zus Maria Jacquemetton is weer een producer en scriptschrijver voor de serie 'Mad Men'. George Mastras is inmiddels een begrip in Hollywood geworden.

Een begrip werd hij ook in lezerskringen toen zijn debuut 'Tranen over Kashmir' in 2009 werd gepubliceerd. Het werd overal met waardering ontvangen. Zowel boekrecensenten als het publiek vonden het een fantastische leeservaring. Mastras woont anno 2015 in Los Angeles. Zijn schrijfwerk zet hij voort en in zijn vrije tijd houdt hij zich graag bezig met films, de Himalaya gebieden en het reizen naar afgelegen plaatsen zonder een kaart. Voor fans van zijn debuutroman is het te hopen dat hij de scripts even laat voor wat ze zijn en een tweede boek uitbrengt.