recensie

Recensie: Het meisje met de negen vingers

Laia Fabregas heeft met haar debuut 'Het meisje met de negen vingers’ knap werk verricht voor iemand die in een andere taal dan haar moedertaal schrijft. Fàbregas weet een Catalaanse geschiedenis van leugens en waarheden te verpakken in een intrigerend verhaal. Een gouden boek voor wie van cultuur en raadsels houdt!

• Het Meisje met de Negen Vingers
• Laia Fàbregas.
• 2008
• Anthos.
• ISBN-10: 9041410856

Leugen en waarheid

Fàbregas geeft in haar debuutroman weer hoe de jeugd van twee Catalaanse zusjes in de jaren ‘70 schippert tussen leugen en waarheid. Laura en Moira zijn dochters van een Catalaans echtpaar dat zich tot de val in 1975 verzette tegen het regime van Franco. Franco was dictator van Spanje tussen 1939 en 1975. Hij steunde met name de katholieke kerk, een fascistische partij - tot de tweede wereldoorlog voorbij was - en voerde een bewind waarin weinig sprake was van consistentie in de politieke besluitvorming. Deze periode in de Spaanse geschiedenis wordt ook wel het franquisme genoemd. Van de familie in het boek zijn nooit foto’s gemaakt omdat de ouders ‘wilden dat de kinderen in een wereld van waarheid en vrijheid en levend in het moment zouden opgroeien’. Het opvoeden zonder foto's was volgens hen een manier van verzet tegen Franco. Laura gaat in dit boek op 34-jarige leeftijd op zoek naar de waarheid achter deze levensstijl. Ook wil ze achter de reden komen van het feit dat zij al zolang ze zich kan herinneren haar rechter pink mist. Het boek bestaat uit drie delen: het ‘nu’ dat in derde persoon wordt verteld, het verleden dat in dagboekvorm is geschreven en het verbeelde verliezen van vingers, ook in dagboekvorm.

Foto's

Laura blijft door het ontbreken van foto’s van haar kindertijd nieuwsgierig naar haar verleden. Moira en zij vragen zich van alles af over eventuele foto’s en mogelijke waarheden en leugens in hun leven. Want kunnen foto’s niet meer waarheid bevatten dan de poging van hun ouders hen op te voeden in vrijheid en waarheid? Met deze vraag wordt duidelijk dat het verhaal zich tot de werkelijkheid verhoudt. De 'mentale foto's' die Laura heeft geleerd te maken geven daarnaast een mooi beeld van belangrijke gebeurtenissen in de Spaanse geschiedenis, zoals bijvoorbeeld de dood van Franco. Dat is interessant voor Nederlandse lezers omdat het een geschiedenis betreft die voor hen vrij onbekend is, terwijl het voor Spaanse lezers een herkenningspunt is. De lezer kan zich hier in het door Mooij genoemde ‘realistische argument’ van leven met het franquisme onderdompelen. Het boek is realistisch omdat historische en politieke gebeurtenissen die worden beschreven, overeenkomen met de werkelijke geschiedenis van Spanje. Wanneer er naar dit argument gekeken wordt, dan kan gezegd worden dat het boek erg realistisch is geschreven.

Vingers

Laura beschrijft daarnaast hoe ze al haar vingers verliest. Deze incidenten beschrijft ze alsof het verliezen van vingers normaal is, net zoals alle dagboekherinneringen. De schrijfstijl die zich hier tussen kinderlijk en volwassenheid beweegt, maakt het boek enigszins ongeloofwaardig. Fàbregas geeft daarmee emotivistische stof tot nadenken, zoals Mooij het noemt. Emotivistisch betekent dat een boek inwerkt op de gevoelsmatige ideeën die een lezer krijgt bij het lezen van een boek. Men kan zich zodoende bij Fàbregas afvragen wat waar is van de verhalen en herinneringen uit Laura’s verleden, als ze de leugens zo gemakkelijk opschrijft. Zeker wanneer blijkt wat de waarheid achter de missende vinger is. Hoewel de uiteindelijke waarheid, zoals Edith Koenders ook zegt in haar recensie van het boek in de Volkskrant, een gemakkelijke verklaring is. Dit is mijns inziens echter het enige minpunt aan dit verhaal.

Taal en cultuur

Het is interessant om te vermelden dat Fàbregas het boek in het Nederlands heeft geschreven, nadat ze het eerste hoofdstuk in het Catalaans, haar moedertaal, was begonnen. Haar docenten op de universiteit waar zij in Nederland studeerde en werkte motiveerden haar om door te gaan met schrijven in het Nederlands. Fàbregas heeft uiteindelijk in 2008 na de publicatie van het boek in het Nederlands zelf het boek vertaald in het Spaans.

Vertalingen

De Spaanse versie heet 'La niña de los nueve dedos'. dit is een letterlijke vertaling van de Nederlandse titel. De Spaanse tekst is bovendien ook een letterlijke vertaling van de Nederlandse tekst. Fàbregas heeft haar tekst daarbij niet tekort gedaan.
Het boek is, naast de vertaling naar het Spaans en Catalaans, ook in het Frans, Italiaans, Deens en Noors vertaald.

Cultuur en mystiek

Voor de Nederlandse lezer is het boek van Fàbregas interessant, omdat het gaat over een familie in een andere cultuur. Het kan echter ingewikkeld zijn om het boek te volgen, omdat in de Spaanse literatuur vaak verhalen geschreven worden die balanceren op het randje van waarheid en fantasie. Het is dan moeilijk op te maken welke delen van het verhaal de fantasie beslaan, en welke delen zich in de realiteit afspelen.

Een voorbeeld hiervan is de personage van Arnau, de vriend van Laura. Door het boek heen onthult Laura dat ze zich altijd een imaginaire vriend voorstelde en dat deze Arnau heette. De rest van haar leven blijft ze op zoek naar mannen die Arnau heten. Uiteindelijk heeft ze het in haar verhalen over haar vriend Arnau met wie ze een relatie heeft, maar nergens worden er contacten beschreven tussen deze Arnau en haar andere familieleden en kennissen. Ook de verhalen van het verlies van haar andere vingers zijn erg absurd. Dit absurdisme is overigens ook te verklaren vanuit de auteur, Fàbregas. Zij is namelijk fan van het genre absurdisme. Deze twee voorbeelden komen uit dit boek, maar de mystieke waas die er vaak rond boeken met een Spaanse achtergrond hangen, is algemeen bekend. Daar moet je net van houden.