recensie

Boekrecensie: La nostalgie heureuse van Amélie Nothomb

La nostalgie heureuse is de tweeëntwintigste roman van Amélie Nothomb. In het Nederlands te krijgen onder de titel "Nostalgie van het geluk", maar ook prima in het Frans te lezen voor wie de Franse taal machtig is. Met 152 pagina's ook niet echt een vette kluif. Het boek neemt je mee terug naar Japan, het land waar Amélie Nothomb is geboren en waar ze heeft gewoond tot ze vijf jaar oud was. Naast het boek is er ook een documentaire over die terugkeer: Amélie Nothomb, une vie entre deux eaux.

La nostalgie heureuse: het verhaal

Amélie Nothomb werd in 1967 geboren in Kobé, Japan. Haar pa was daar diplomaat en na enkele jaren in Japan moest het gezin weer verder trekken naar het volgende land. Amélie was toen vijf en heeft heel goede herinneringen aan het land van haar prille jeugd. Wanneer France 5 haar vraagt om terug te keren naar haar geboorteland omdat ze daar een reportage van haar willen maken, stemt Amélie met gemengde gevoelens toe. Ze wil dolgraag terug naar Japan maar ze zal er een aantal mensen ontmoeten die ze al lang niet meer gezien heeft. Zo haar opvoedster Nishio-san en haar voormalige Japanse verloofde Rinri. Rinri leerde ze kennen toen ze rond haar twintigste terug naar Japan ging om er te gaan werken. Deze belevenissen kan je lezen in "Stupeur et tremblements" (Grand Prix de l'Académie française in 1999), dat in het Nederlands vertaald werd als "Met angst en beven". Haar relatie met Rinri wordt uit de doeken gedaan in "Ni d'Eve ni d'Adam", in het Nederlands "De verloofde van Sado". Haar jeugd met Nishio-san kan je dan weer nalezen in "Métaphysique des tubes", vertaald als "Gods ingewanden". Maar zelfs zonder deze drie boeken te hebben gelezen, kan je goed mee. De terugkeer is bij wijlen heel heftig. Zo wanneer Amélie haar opvoedster terug ziet of wanneer ze in haar vroegere school komt. Ook wanneer ze op plaatsen komt waar alles veranderd is of wanneer ze een klein detail uit haar jeugd herkent, zoals bijvoorbeeld de afvoergoten in een straat waar voor de rest alles uit haar jeugd is verdwenen. De reis werd helemaal opgenomen door de cameraploeg en is te zien in de documentaire "Amélie Nothomb, une vie entre deux eaux". Alles is te zien, behalve haar ontmoeting met Rinri. Deze was privé en niet voor de camera bestemd. Maar een documentaire kan niet de diepste zielenroerselen van een persoon weergeven. Vandaar het boek "La nostalgie heureuse". Hierin kan Amélie haar diepere gevoelens kwijt, dingen die men uitwendig niet kan zien, die onmogelijk weer te geven zijn door het beeld.

La nostalgie heureuse: de titel

Amélie praat met Corinne, de vertaalster die "Métaphysique des tubes" van het Frans naar het Japans heeft vertaald. Deze dame kende geen woord Frans en heeft speciaal de taal geleerd om het boek correct en nauwgezet te kunnen vertalen. Amélie vraagt haar waarom er op een bepaald moment over "nostalgic" werd gepraat in het Japans wanneer het over onze weemoedige nostalgie gaat. Amélie was er rotsvast van overtuigd dat het correcte Japanse woord hiervoor "natsukashii" was. Corinne legt haar uit dat dat Japanse woord "gelukkige nostalgie" betekent. Iets uit het verleden waar men met een zeker plezier aan terugdenkt. Onze Westerse, negatieve nostalgie is een gevoel dat niet echt thuishoort in de Oosterse cultuur. Vandaar dat het met de Engelse term "nostalgic" wordt aangeduid.

Technische gegevens van het boek

• Auteur: Amélie Nothomb
• Oorspronkelijke titel: La nostalgie heureuse
• Uitgeverij: Editions France Loisirs met toestemming van Editions Albin Michel
• Jaar van uitgave: 2013
• ISBN: 978-2-298-08266-1
• Aantal pagina's: 152
• Nederlandse titel: Nostalgie van het geluk
• Uitgeverij voor de Nederlandse versie: Bezige Bij
• Jaar van uitgave voor de Nederlandse versie: 2014

De auteur: Amélie Nothomb

Amélie Nothomb werd geboren als Fabienne Claire Nothomb. Over haar geboorteplaats- en jaar bestaat er geen uitsluitsel. Officieel is het in Etterbeek in juli 1966. De uitgver Albin Michel schrijft overal Kobe, augusutus 1967. Waarom dit zo is, is een mysterie, maar waarschijnlijk past deze uitleg beter in het litteraire plaatje. Zeker is dat Amélie Nothomb de dochter is van een Belgisch ambassadeur die tijdens haar prille kinderjaren op post was in Japan. Zij is tevens de achternicht van de Belgische politicus Charles-Ferdinand Nothomb. Amélie Nothomb schrijft in het Frans en woont afwisselend in Brussel en in Parijs. Het is een excentrieke persoonlijkheid, die bijna uitsluitend in het zwart gekleed is en steeds grote hoeden draagt. Haar oeuvre zou kunnen onderverdeeld worden in fictie en in autobiografische romans. Nostalgie van het geluk behoort tot de autobiografische categorie.

Eigen mening

Ik had hiervoor al "Stupeur et tremblements" gelezen en me voorgenomen zeker nog eens iets te lezen van Amélie Nothomb. Ze heeft een heel speciale schrijfstijl en een heel speciaal gevoel voor humor. Beide komen ook in dit boek aan de orde, maar er is hier toch ook plaats voor meer intimiteit. In de Franse pers vindt men voor- en tegenstanders. Sommigen vinden het een heel goed boek, prachtig geschreven en anderen vinden het overdreven, voyeuristisch, verwaand en heel slecht geschreven. Over kleuren en smaken wordt er niet gediscussieerd, maar ik ben het eens met diegenen die het een goed boek vinden. Er zit enerzijds de gewone verhaallijn in van de ontmoetingen met personen en plaatsen, anderzijds zitten er heel wat filosofische bedenkingen in. Over Japan en de Oosterse cultuur, over hoe onze herinneringen een eigen leven gaan leiden, over nostalgie, over dingen die onze hersenen vervormen in de loop der jaren en over dingen die voorbijgaan. En dan zijn er natuurlijk die schrijfstijl en humor die zo uniek zijn. Ik denk dat ik zeker nog een paar boeken van haar zal lezen!