recensie

Het puttertje (The Goldfinch), een boek van Donna Tartt

Het puttertje van Donna Tartt verscheen in 2013. Het is een bestseller. Het boek verscheen eerder in het Nederlands dan in het Engels. De Engelse titel is The Goldfinch. Donna Tartt is een vijftigjarige Amerikaanse schrijfster die eerder succes oogstte met 'De verborgen geschiedenis' en 'De kleine vriend'. Het puttertje won in 2014 de Pullitzerprijs voor de literatuur. Het Puttertje is een dikke pil. Toch is het de moeite van het lezen meer dan waard. In 2019 is dit boek verfilmd onder de naam 'The Goldfinch'. Het is een Amerikaanse dramafilm, geregisseerd door John Crowley.

Samenvatting van 'Het puttertje'

Let op: de samenvatting bevat spoilers

Vroege jeugd in New York

Het puttertje is een vuistdik boek over de roof van een piepklein schilderij van de zeventiende-eeuwse schilder Fabritius door de dertienjarige Theo Decker. Het eerste deel van het boek speelt zich af in Manhattan waar Theo als dertienjarige jongen met zijn moeder woont. Zijn ouders zijn gescheiden. Pa heeft een alcoholprobleem. Als Theo op een dag met zijn moeder naar het museum gaat, omdat ze onderweg naar een gesprek op school over de wanprestaties van Theo tijd over hebben, wordt er een aanslag op het museum gepleegd waarbij de moeder van Theo om het leven komt. Theo overleeft de aanslag en besluit om onduidelijke redenen het miniatuurtje van Fabritius van de wand te grissen en het museum uit te smokkelen. Dat is het begin van een reis door het leven van Theo.

Adolescentie, Las Vegas en New York

Hij belandt achtereenvolgens bij de vooraanstaande familie Barbour waar hij in het gezin wordt opgenomen en de voor hem geheel nieuwe wereld van oud geld leert kennen. Vervolgens gaat hij met zijn vader en diens vriendin Xandra naar Las Vegas waar hij een losbandig leven leidt in het gezelschap van Boris, een Oekraïense puber die voorbestemd is om op te groeien tot volwaardig maffialid. Samen gaan ze op het slechte pad van stelen en drugsgebruik. Theo besluit op zeker moment terug te keren naar New York waar hij bij zijn oude vriend Hoby, kunst- en antiekhandelaar, terechtkomt en een warm welkom krijgt. Als Theo op het punt staat te trouwen met de dochter uit de Barbourfamilie die hij na veel jaren opnieuw ontmoet nadat hij te horen heeft gekregen dat zijn jeugdvriend Andy Barbour en diens vader bij een zeilongeluk om het leven zijn gekomen, duikt plotseling Boris op op het verlovingsfeest.

Volwassenheid, Amsterdam

Hals over kop vertrekken Theo en Boris naar Amsterdam op zoek naar het inmiddels uit het oog verloren schilderij. In Amsterdam neemt het verhaal de wending van een ware crimi als de vrienden verwikkeld raken in het milieu van de professionele kunstdieven en er zelfs een ware schietpartij met dodelijke afloop plaatsvindt. In een soort delier verblijft Theo een aantal weken ziek en verdoofd door de drugs in de kamer van een Amsterdams grachtenhotel. Als hij op het punt staat een einde aan zijn leven te maken komt Boris weer op de proppen en loopt het verhaal toch nog heel anders af dan de lezer verwacht.

Prettig en beeldend geschreven

Het boek is geschreven in een prettig leesbare stijl die de lezer echt meeneemt op de levensweg van Theo en het schilderijtje. Donna Tartt is er in geslaagd de sfeer van de verschillende locaties waar Theo gedurende deze reis verblijft uitstekend weer te geven. Het is niet moeilijk je als lezer te verplaatsen naar het huis van de rijke familie Barbour met zijn oude stijlmeubelen en excentrieke bewoners. Net zo min is het moeilijk om je in te leven in de antiekhandelaar Hoby. Ook de persoon van Boris wordt erg treffend geschetst met name door zijn taalgebruik en de omschrijving van hoe hij eruitziet en hoe hij zich gedraagt. De donkerharige oostblokker in te dure smakeloze kleding met afgetrapte schoenen doemt gemakkelijk op voor de geest van de lezer. Het contrast met de nette kunsthandelaar die Theo geworden is, is voelbaar. Ook de sfeer van het losse Amsterdamse leven en de toch wat stereotiepe drugsscene zijn niet moeilijk voorstelbaar.

Langdradig en onwaarschijnlijke ontknoping

Helaas schiet Donna Tartt in haar beschrijvingen wel iets te ver door. Dit maakt dat het boek soms wat langdradig is en hier en daar wordt het geduld van de lezer ernstig op de proef gesteld. Het verhaal zelf is echter boeiend en de lezer wordt door de schrijfster aan de hand genomen bij een spannende en boeiende reis door het leven van een Amerikaanse jongen die op een dag een wereldberoemd schilderijtje in zijn tas laat glijden. De ontknoping doet helaas wat tekort aan de kracht van het verhaal omdat deze nogal onwaarschijnlijk is. Niettemin is het boek het lezen meer dan waard.

Donna Tartt

Donna Tartt is een Amerikaans schrijfster. Zij werd in 1963 geboren in Mississippi. Ze studeerde klassieke talen en filosofie in Bennington. Haar eerste boek heette De verborgen geschiedenis en kwam uit in 2006. Het was, evenals Het puttertje en De kleine vriend, een bestseller. Het puttertje telt 928 bladzijden (in paperback) en verscheen in Nederlandse vertaling bij De Bezige Bij in september 2013. In 2019 verscheen een film, gebaseerd op het boek van Donna Tartt, in de Nederlandse bioscopen onder de naam 'The Goldfinch'.