mijn kijk op

Een simpele bediende als sleutelfiguur in 'Vaslav' van Japin

Een simpele bediende als sleutelfiguur in 'Vaslav' van Japin Arthur Japin heeft met 'Vaslav' weer een geweldige historische roman geproduceerd, daar zijn vele critici het over eens. Centraal in dit boek staat de dag waarop de legendarische Russische balletdanser Vaslav Nijinsky de hele wereld verbaast door een groots optreden zomaar te onderbreken, op het podium te gaan zitten en deze beroemde woorden te spreken: 'Nu is het kleine paardje moe.' Sergei Diaghilev, zijn voormalige minnaar, Romola Pulzsky, zijn echtgenote, en Peter, zijn bediende, vertellen ieder hoe zij die geliefde danser en de dag waarop hij viel, beleefden. Nijinsky was uiteraard een indrukwekkende figuur, maar degene die dit boek mijn inziens structuur en een boodschap geeft is slechts een simpele bediende: Vaslavs hulpje Peter draagt de hele verhaallijn.

Een fictief personage als uitgangspunt

Romola en Sergei zijn natuurlijk belangrijke personages in het verhaal, vanwege hun gezamenlijke passie voor Vaslav. Ze kunnen beiden veel over zijn verleden vertellen. Japin had echter niet zoveel vrijheid met deze karakters, omdat er vanuit historisch oogpunt niet veel meer in te vullen is: beide historische figuren zijn door velen uitgebreid onderzocht en geportretteerd. Japin had een ander, fictief persoon nodig om dit verhaal een eigen draai te kunnen geven, om samenhang aan te brengen en zijn eigen kijk op het leven mee te kunnen geven. Die persoon werd Peter.

Het dagboek van Peter

Op de bewuste dag, 19 januari 1919, vertelt elk karakter zijn kant van het verhaal. Opvallend is dat Diaghilev over het verleden vertelt (de ontmoeting, de dansschool, hoe Vaslav en hij uit elkaar gingen) en dat Romola vooral vertelt over de gebeurtenissen na die dag (de dokters, de schizofrenie, de oorlog). Wat deze twee periodes verbindt is 19 januari, de dag die vooral verteld wordt door Peter. Hij houdt gedurende de hele dag een soort dagboekje bij en noteert bij elke aantekening de tijd, met behulp van het horloge dat hij van zijn meester heeft gekregen. De notities variëren van alledaagse meldingen (het opstoken van de kolen) tot zijn diepste gevoelens voor Lise, waar hij van jongs af aan al samen mee is, en zijn bedenkingen over het doen en laten van Nijinsky de laatste tijd. Hij is ook de enige die aan diens opmerkelijke gedrag aandacht aan besteedt: Diaghilev maakt hem in die onrustige periode niet mee en Romola schonk daar als drukke echtgenote weinig tot geen aandacht aan.

Een bediende met toekomstdromen

Wat Peter nog meer aan de orde stelt is de visie van de auteur op het leven. Japin over zijn roman: 'Ik wil dat de lezer iets over mij ontdekt naar aanleiding van de geschiedenis die ik vertel. Mijn personages worstelen altijd met dezelfde vraag als ik: moet ik leven naar hoe de mensen mij zien of moet ik leven naar wat ik zelf voel, hoe onzeker ook? Nijinsky deed duidelijk het laatste. Die volledige afwezigheid van schaamte en angst bewonder ik enorm.' Peter denkt gedurende het hele verhaal ook na over zijn toekomst. Wil hij zijn hele leven in het kleine dorp wonen waar hij geboren is? Wil hij dat voorbestemde leven leiden, samen met Lise? Aan het einde van het boek neemt hij de beslissing om zijn dromen achterna te gaan, zoals Nijinsky hem dat ooit gezegd had te doen.

Conclusie

Na deze roman en het personage Peter grondig bestudeerd te hebben, kun je niet anders dan tot de conclusie komen dat Nijinsky's bediende een sleutelfiguur is, die niet alleen de alledaagse werkelijkheid van Vaslavs leven laat zien (voor zover dat mogelijk is bij fictie), maar ook Japins visie op de balletdanser geeft en de verhalen van Romola en Diaghilev met elkaar verbindt. En dit alles doet Japin ook nog bijna zonder dat de lezer het merkt.
© 2013 - 2024 Fienekej, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Arthur Japin: Een typisch Japin personageArthur Japin: Een typisch Japin personageArthur Japin schrijft vaak een kenmerkend soort boeken. Vanuit historisch oogpunt schrijft hij romans waarin het hoofdpe…
Het Russisch ballet aan het begin van de twintigste eeuwHet klassiek ballet is niet weg te denken in de danswereld. Dat is als zo sinds de 17de eeuw. Vergeleken met onze modern…
recensieFilmrecensie Sherlock HolmesSherlock Holmes, het bekende personage beschreven door Sir Arthur Conan Doyle in de laat 19e en vroeg 20e eeuw. De verha…

Boekrecensie: Uw paranormale vermogensrecensieBoekrecensie: Uw paranormale vermogensZo’n tekst doet vermoeden dat dit het zoveelste zweverige boek is met mooie verhalen uit een wereld die sommige mensen z…
Boekrecensie: Yoga, eenvoudig en snelrecensieBoekrecensie: Yoga, eenvoudig en snelEr wordt veel geschreven over yoga, want de populariteit van yoga is de afgelopen jaren enorm toegenomen. Er zijn vele v…
Bronnen en referenties
  • Embrechts, A. 'Je moet je eigen coulissen verplaatsen'. In: Volkskrant, 28 augustus 2010.
  • Japin, A. 'Vaslav'. De Arbeiderspers, 2010.
Fienekej (9 artikelen)
Gepubliceerd: 03-05-2013
Rubriek: Hobby en Overige
Subrubriek: Boeken
Bronnen en referenties: 2
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Artikelen met het label 'Mijn kijk op…' bevatten naast objectieve informatie ook een persoonlijke mening en/of ervaring.