Chinees batik: leuk, makkelijk, snel, goedkoop en creatief

De zomervakantie ligt weer achter ons. Nieuwe cursussen liggen in het verschiet. En soms wil je thuis uitproberen wat je op vakantie hebt gezien, zonder cursus, maar op eigen houtje. Bijvoorbeeld Chinees batik uit Afrika: Veel is er niet voor nodig, kostbaar of ingewikkeld is het niet, en er kan eigenlijk niets mis gaan. De resultaten zijn des te verrassender! Ook leuk om met kinderen te doen. Kliederen mag!

Eenvoudig en goedkoop

In een klein kustplaatsje in Zuid-Afrika wapperden grote kleurige doeken met Afrikaanse dessins aan de waslijn. Ze bleken niet gemaakt door een inheemse, maar door een Duitse die in dit gehucht was blijven steken omdat haar man er de jeugdherberg runde. Ze had daar, in de buitenlucht en in de garage naast de herberg, een zee van ruimte om enorm grote doeken te beschilderen. Het bleek heel eenvoudig om te doen. Wat je ervoor nodig hebt hoeft niet veel te kosten en als je niet veel ruimte hebt, kun je het formaat daarop afstemmen.

Dessins

Waarom het Chinees batik heet, wist de Duitse niet. Ze had de techniek opgepikt elders op het continent. Zij gebruikte dessins die ze overal in Afrika om zich heen gezien had: giraffen, zwarte vrouwen met manden op het hoofd, kleurrijke bloemen en vogels. De techniek zegt natuurlijk niets over de dessins die je kiest; dat kan alles zijn wat je maar aanspreekt. Wil je trouw blijven aan jezelf en geen Afrikaanse motieven gebruiken, kies of maak dan je eigen ontwerp. Maar eerst iets over de techniek.

Chinees batik

Chinees batik is vergelijkbaar met het veel bekendere Indonesisch batik en toch heel verschillend. Het laatste vraag veel precisie en geduld terwijl je het eerste als het ware met de Franse slag kunt doen. Voor Indonesisch batik heb je een pannetje nodig waarin je was verwarmd die je dan met een speciaal pennetje met een reservoir voor de hete was, boven een, liefst zijden, stof beweegt waardoor een tekening of motief ontstaat. Bij Chinees batik hoef je niets te verwarmen, heb je dus geen komfoortje en geen speciaal pennetje nodig en evenmin hoef je dure zijde aan te schaffen.

Benodigdheden

Wat je wel nodig hebt: een lap witte stof van de markt, bijvoorbeeld katoen of linnen. Een eenvoudig spieraam. Een nietpistool. Een paar goedkope kwasten van verschillende dikte (maar één kwast volstaat ook). Wat bloem en water en een kommetje waarin je hiervan met een vork en lepel een papje roert. Een papje van behanglijm kan ook, maar dit is na drogen onzichtbaar waardoor de tekening onzichtbaar wordt, wat weer lastig is als je het doek wilt inkleuren.

Creatief

Span het stof om het spieraam en niet het vast met het nietpistool. Maak eventueel vooraf wat schetsen die je vervolgens op de stof kunt overbrengen. Dit kan met potlood, maar dat is soms moeilijk om uit de stof te wassen. Beter is daarom rechtstreeks op het stof te schilderen. Dat doe je met de kwast die je in het papje van bloem en water doopt. Maak het papje niet te dun, dan wordt het stof niet afgedekt, vloeit de lijn uit, en is al je werk voor niets geweest. Te dik hoeft ook niet, dit moet je dus uitproberen. Laat de tekening met de pasta drogen. Al experimenterend zul je ontdekken, dat een dun maar stevig laagje pasta craquelures kan veroorzaken. Dit kan een heel leuk effect geven omdat op de craquelures, waar de stof niet bedekt wordt, de verf kan doordringen.

Verf

Zodra de pasta droog is kun je gaan schilderen. Gebruik hiervoor textielverf, die is helaas tamelijk prijzig, of acrylverf. Je keuze hangt af van de bestemming van je doek. Wil je het aan de muur hangen, of er gordijnen of kussens mee opsieren, dan kun je best acrylverf gebruiken. Wil je echter een omslagdoek maken, of een bed-overtrek of iets anders dat zacht moet aanvoelen en liefst soepel moet vallen, dan kies je het best voor textielverf. Beide verven zijn wasbaar in de wasmachine, dat maakt dus geen verschil.

Grafisch

Je kunt de met pasta bewerkte doek nu in één kleur verven of in alle kleuren van de regenboog. Een of twee kleuren geven een sterk effect als je primaire, felle tinten gebruikt. De witte lijnen zullen er des te duidelijker tegen afsteken voor een mooi grafisch effect. Of, je kiest voor bruintinten, koele of warme tinten of voor zwart. Behalve louter met lijnen kun je ook met stippen, druppels en vegen werken: kliederen mag! Zo kun je je batik zo complex en bont maken als je zelf wilt.

Gemakkelijk en snel

Na het verven laat je het doek weer drogen. Buiten tegen de schutting is dit binnen een uurtje gepiept. Dan volgt de op één na laatste fase: het weghalen van de pasta. Behanglijm laat zich heel gemakkelijk met wassen verwijderen, met bloem en water is het lastiger: een oude tandenborstel biedt uitkomst. Heb je een groot doek beschilderd dan is het handig als je over een badkuip beschikt waarboven je de korsten deeg kunt weg krabben. Tenslotte is het dan alleen nog een kwestie van uitspoelen, opnieuw laten drogen en strijken. En klaar is je Chinese batik.

Dit kan een bewerkelijk procedé lijken: de resultaten zijn verrassend en je kunt het in een middagje doen. Zeker als je klein begint om het proces te verkennen en onder de knie te krijgen. Een leuk idee voor een regenachtig weekend of de herfstvakantie, in je eentje of met kinderen!