Aquarium voor beginners - de planten

De inrichting van het aquarium is voor iedere persoon anders. De een vindt het mooi om veel planten in zijn bak te hebben, de ander kiest ervoor om het wat rustiger aan te doen. Sommige mensen houden van veel vissen en dus leven in de bak, anderen weer niet. Het is dus geheel aan de persoon hoe het aquarium ingericht wordt. Toch zijn planten heel erg belangrijk voor het leven in het aquarium, daarom is het belangrijk goed na te denken wat voor planten er in het aquarium komen...

Planten, een noodzaak?

Pas als de techniek in en rond het aquarium naar behoren functioneert, kunnen de plantjes erin. Planten maken het aquarium niet alleen fraaier, ze zijn ook van groot belang voor een goed leefmilieu voor de vissen. Het is raadzaam om in het begin vooral snelle groeiers te planten. Deze zorgen redelijk snel voor een acceptabel 'natuurlijk evenwicht', in zoverre dat mogelijk is in een kunstmatig milieu. Later kunnen de andere soorten alsnog geplant worden. Het is belangrijk dat u niet lukraak begint met het inrichten. Breng eerst een bezoek aan de aquariumspeciaalzaak en kijk welke planten verkrijgbaar zijn. Thuis kunt u in alle rust een plattegrond van uw aquarium maken, en de planten(groepen) gaan intekenen. Hierbij kunt u gebruik maken van de diverse literatuur die er is over aquariumplanten; welke soorten zijn sterk, hoe groot worden ze, welke plantensoorten passen in de watersamenstelling van het aquarium? Daarbij is het verstandig om te kiezen voor planten die ongeveer dezelfde eisen stellen. Dit voorwerk geeft houvast als u straks de planten gaat aanschaffen en voorkomt dat u toch planten aanschaft die bij nader inzien eigenlijk nergens leuk in het aquarium in te passen zijn - of er langzaam in wegkwijnen.

Plantenloze aquaria

Toch kan niet elk aquarium aangeplant worden: in aquaria waar grote, gravende vissen zoals cichliden of planteneters voorkomen, zullen waterplanten maar een korte levensduur hebben. Deze aquaria worden vaak karig beplant met zeer stevige planten met harde bladeren, en deze worden niet in de grond, maar in potjes geplaatst. In schaars of niet beplante aquaria is de filterpomp van het grootste belang, en moet het water zeer regelmatig ververst en getest worden.

Diversiteit in plantenkeuze

Het geeft een mooi diepte-effect als de grotere planten achterin en eventueel langs de zijkanten van de bak worden geplaatst, middelgrote planten in het midden en de klein blijvende, 'bodemgroeiers', voorin. Let bij de keuze van de planten ook op kleur en bladvorm: wissel bijvoorbeeld sliertplanten af met planten met forse bladeren en lichtgroene met roodachtige soorten. Kies niet voor één plantje van elk soort, maar neem er meerder per soort en maak er 'borders' en groepen van. Allerlei soorten planten door elkaar geeft namelijk een rommelig geheel. Plaats grote planten solitair en kleine in groepjes. Ook sliertplanten ogen beter als ze in groepjes bijeen staan. Eén of twee blikvangers in het aquarium kunnen het beste iets uit het midden geplaatst worden. Dat draagt bij aan de diepte en geeft een harmonischer beeld. Terrassen in het aquarium, aangebracht met bijvoorbeeld leisteen of kienhout, geven prachtige mogelijkheden om doorkijkjes te creëren. En deze doorkijkjes zorgen weer voor meer diepte, waardoor het aquarium spannender wordt om naar te kijken. Hoeveel planten in een aquarium kunnen, hangt af van de grootte van de bak. Maar het is ook een kwestie van smaak. Bij sommige liefhebbers oogt het aquarium als een ondoordringbaar oerwoud en valt er nauwelijks iets van de bodemgrond of achterwand te zien. Andere laten juist bewust plekken open. Dat laatste oogt overigens natuurlijker. Bovendien vinden veel vissen het prettig om af en toe een stukje bodem af te struinen naar iets eetbaars.

Drijfplanten en planten op hout of steen

Naast planten die op de bodem wortelen, zijn er ook drijfplanten. Het is de moeite om in een tropisch aquarium enkele van deze planten te huisvesten. Hun veelal fijne, dichte wortels zijn decoratief en genereren zuurstof. Bovendien bieden de wortels voor veel kleine vissoorten en eventueel jong grut een geliefde plek om tussen te schuilen. Drijfplanten creëren schaduwplekken in het aquarium, wat bepaalde vissoorten zeker op prijs zullen stellen. Van de drijfplanten is vooral de mosselplant geliefd. De mosselplant heeft wigvormige, behaarde bladeren die in een rozet staan. Hij heeft echter als aquariumplant een kort leven. Een veelvoorkomend drijfplantje dat het prima doet in het tropisch aquarium is het watervorkje. Het plantje komt vrijwel overal ter wereld voor en verdraagt temperaturen tussen de 18°C en 30°C. Het heeft geen zichtbare wortels. Van een ander kaliber zijn de diverse varensoorten. Deze soorten drijven niet, maar hoeven ook niet op de bodemgrond te worden geplaatst. U pint ze vast op stukken kienhout, steen of op de achterwand en de plantjes hechten zich hier in korte tijd aan vast. Ook deze planten bieden vaak een uitstekende bescherming aan jonge visjes en zijn zeer decoratief.

Geen waterplanten

Veel aquariumplanten zijn eigenlijk geen waterplanten, maar moerasplanten. De veelgehouden Lobelia cadinalis bijvoorbeeld, is ook te koop in het tuincentrum: als tuinplant wel te verstaan. U kunt eenvoudig ontdekken of de plant die u aankoopt een échte waterplant is of een moerasplant, namelijk door de plant uit het water te halen. Houdt de plant zijn vorm, dan is het een moerasplant. Een waterplant laat zijn balderen en stengel(s) meteen hangen als hij uit het water gehaald wordt. Het nadeel van moerasplanten is dat ze vaak niet in het water gekweekt worden, maar in de grond en met een hoge luchtvochtigheid. Dit soort planten kan moeite hebben om zich aan te passen aan een leven onder water. In de natuur leven deze planten alleen in het regenseizoen (gedeeltelijk) onder water.

Echte waterplanten

Tot de echte waterplanten behoren onder meer de waterpest, vederkruid en Vallisneria. Vooral deze laatste, lintvormige plant is een echte aanrader voor het tropisch aquarium. De plant groeit snel en vermeerdert zich gemakkelijk: na verloop van tijd ziet u overal jonge Vallisneria de kop op steken. Deze plant is met name geschikt om de randen van het aquarium te beplanten, of in een groep als blikvanger. Verder aanraders zijn Ludwigia- en Sagittaria-soorten, en gedoornd hoornblad die erg sterk zijn en bovendien snel groeien.

Een andere geschikte stengelplant is de grote Bacopa, die vlezige bladeren heeft, en de Rode Rotala, die - de naam zegt het al - roodkleurige bladeren en stengels heeft. De meeste bekende bladplanten zijn de Amazone zwaardplanten. Het zijn breedbladerige, robuuste planten, die solitair geplant dienen te worden. Deze planten lenen zich uitstekend voor aquaria met gravende vissen, zoals cichliden. De dwergzwaardplant is een ideale voorgrondplant.

Koolzuur als plantenvoeding

De planten hebben voor de celopbouw koolstof nodig. Deze koolstof kunt u toevoegen door CO² in het water op te lossen. Zonder CO² kunnen de planten minder voeding opnemen. CO² houdt het water een beetje zuur, wat voor de planten en de vissen ideaal is. CO² activeert boendien de sporenelementen die van belang zijn voor de planten en de vissen. Ook voor de beginner is er een simpel koolzuurapparaat in de aquariumspeciaalzaak te koop.

Enten en zetten

Zodra het aquarium beplant is, begint het grote wachten. Want voordat de vissen erin kunnen zwemmen, verstrijken er nog enkele weken. Het aquarium moet de tijd krijgen om zich te 'zetten'. Dat wil zeggen dat er een evenwichtig milieu moet kunnen ontstaan. Juist door een disbalans in het water kunnen allerlei (steeds terugkerende) problemen ontstaan, en die ontstaan zeker als u nu geen geduld meer op kunt brengen. Het is een goed idee om wat vuil van de bodem van een al wat ouder en probleemloos draaiend aquarium in u eigen aquarium te brengen. Ook zijn er in de handel nitrificerende bacteriën verkrijgbaar, die u in uw water kunt doen. Dit wordt 'enten' genoemd en het helpt om de groei van goede bacteriën in uw aquarium te versnellen, zodat het minibiotoop sneller in balans komt. Ook het toevoegen van een water verbeteringsmiddel is te adviseren.